mavo3, H9, 9.4

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom bij Economie

MARKT, MACHT én OVERHEID

Ga zitten volgens het plattegrond, pak lesboek, schrift én rekenmachine 

Leerdoel

Aan het einde van de les ga je begrijpen:

- hoe ondernemers de vraag en aanbod beïnvloeden

- wat monopolie is en hoe dit kan ontstaan

- wat oligopolie is en hoe dit kan ontstaan

Er is concurrentiestrijd tussen ondernemingen.
Wat denk jij wat er dan gebeurt?

Door concurrentie dalen de prijzen

Voor consumenten is dat fijn! Waarom?

Gevolg: sommige bedrijven gaan failliet

Ondernemers proberen zich te onderscheiden

Wat is monopolie?

1. er is geen concurrentie tussen bedrijven
2. bedrijven produceren veel dmv automatisering
3. er is juist VEEL concurrentie tussen bedrijven
4. De prijzen van producten gaan dalen

Wat is een octrooi of een patent?

1. een prijs-overeenkomst tussen bedrijven
2. een exclusief recht op een uitvinding
3. een bedrijf heeft een afspraak met de overheid
4. een onderlingen prijsafspraak tussen bedrijven

Monopolie

• Er is geen concurrentie tussen bedrijven
  
• Bedrijf past productdifferentiatie toe (hetzelfde product in een andere verpakking, andere kwaliteit of andere naam)
• Bedrijf past prijsdifferentiatie toe (verschillen in prijzen)
• Bedrijf heeft een octrooi of een patent

Monopolie

Een monopolie ontstaat als één bedrijf de controle heeft over de markt, wat kan leiden tot misbruik van macht.

Natuurlijke monopolie

Soms zijn er omstandigheden dat de productie/dienst alleen door één bedrijf mogelijk is.

- PRORAIL

- STEDIN 

Productdifferentiatie

Bedrijven differentiëren hun producten om zich te onderscheiden en een concurrentievoordeel te behalen.

De overheid kan productie door particuliere bedrijven verbieden. Voorbeelden: De Nederlandse Bank, GasTerra, ProRail. Hoe noem je deze monopolie?

1. feitelijke monopolie
2. natuurlijke monopolie
3. economische monopolie
4. overheids- of wettelijke monopolie

Kenmerken: Monopolistische concurrentie

• veel concurrentie
• onvolkomen markten (denk aan marketingMIX, de 3 P's)
• Uitgangspunt is een vrije markt (handelvrijheid, iedereen mag een kledingzaak starten, mits je voldoet aan de overheidsvoorschriften) 

Noem bedrijven waarbij een monopolistische concurrentie veel voorkomt. Tip: vooral retailbedrijven

Wat is OLIGOPOLIE?

1. veel concurrentie tussen bedrijven
2. dit bestaat helemaal niet
3. het is een overheidsbedrijf die geen concurrentie heeft
4. beperkte concurrentie tussen bedrijven

OLIGOPOLIE

Weinig aanbieders op de markt

Prijs van product is erg belangrijk

PRICE-LEADER

Welke voorbeelden van OLIGOPOLISTISCHE bedrijven kan jij noemen?

Oligopolie komt veel voor

Denk aan bedrijven als:

Vliegtuigindustrie

telecombedrijven

energiebedrijven

banken

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Aan de slag!

Maak de volgende opdrachten:

9.16 (op bladzijde 272)

9.17 (op bladzijde 273)

9.18 (op bladzijde 274)