Lesweek 4: Ondersteunen bij uitscheiding

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Ondersteunen bij uitscheiding

Periode 2, lesweek 4

IOZ, SCT

Onderwerpen

• Urineweginfectie (UWI)
• Nieren
• Incontinentie
• Transpiratie
• Menstruatie
• Sputum
• Braken

pathologie

Module 9 Ziekten van urinewegen en geslachtsorganen

2 Urine

3 Urinewegen en geslachtsorganen

Wat zijn verschijnselen van een urineweginfectie (UWI)?

Urineweginfecties

Binnenkant van urinewegen is bekleed met slijmvlies

                bescherming tegen de inwerking van urine.

Bij urineweginfectie is dit ontstoken

Symptomen zijn afhankelijk van de plaats van de ontsteking:

1. urinebuisontsteking (urethritis)
2. blaasontsteking (cystitis)
3. nierbekkenontsteking (pyelonefritis)

Symptomen van een urinebuis/plasbuisontsteking:

• een branderig gevoel en pijn bij het plassen
• de drang om vaker dan normaal te plassen
• gele pus- of witachtige slijmafscheiding uit de penis
• een jeukende, gevoelige of gezwollen penis
• vochtverlies via het plaskanaal
• pijn tijdens penetratie
• bloed in de urine
• bloed in het sperma

Oorzaken:

Bij mannen is het branderige gevoel in de plasbuis vaak een symptoom van de geslachtsziekten gonorroe of chlamydia. 

Bij vrouwen is een constant branderig gevoel in de plasbuis vaak het gevolg van een onbehandelde blaasontsteking.

Wat zijn symptomen van een blaasontsteking?

Hoe komt het dat zwangere vrouwen vaker een blaasontsteking hebben?

zie volgende dia voor THUISARTS.NL

www.thuisarts.nl

Hoe komt het dat zwangere vrouwen vaker een blaasontsteking hebben?

Antwoord

1) Dat komt doordat je blaas slapper is. Daardoor kan er na het plassen plas in je blaas achterblijven. Hier kunnen bacteriën in groeien.

2) Er zit ook meer suiker en eiwit in je plas. Bacteriën kunnen dan makkelijker groeien.

Wat observeer je wanneer de cliënt klachten ervaart, zoals vaker moeten plassen?

zie volgende dia voor UNOAMSTERDAM.NL

unoamsterdam.nl

Wat observeer je wanneer de cliënt klachten ervaart, zoals vaker moeten plassen?

Antwoord

Observaties: vaker naar toilet gaan, aangeven vaker te moeten

plassen (verbaal/non-verbaal), wiebelen/schuiven met de billen,

rondom toiletgang toename in onrust/agitatie/boosheid, kleine

beetjes plassen.

Nierbekkenontsteking

 blaasontsteking + hoge koorts + koude rillingen + misselijkheid + pijn in de lage rug of zij (soms uitstralend naar de geslachtsorganen) = nierbekkenontsteking 

Nierbekkenontsteking komt door bacteriën die via de plasbuis in de blaas terecht komen

1. Waar
2. Niet waar

Kans op nierbekkenontsteking is iets groter bij kinderen

1. Waar
2. Niet waar

Welke klachten merk je bij nierbekken ontsteking?

 blaasontsteking + hoge koorts + koude rillingen + misselijkheid + pijn in de lage rug of zij (soms uitstralend naar de geslachtsorganen) = nierbekkenontsteking 

Nieren

• Filteren van bloed

• Schadelijke- en afvalstoffen worden eruit gehaald

• Overtallig water en zout wordt uit het lichaam afgevoerd > urine

1 - 1,5 L

• Gezond persoon: 24 uur ongeveer 1000 tot 1500ml urine > 2-6 maal per dag wordt uitgescheden.

• Meest productie in de ochtend. 
• Niet iedere moment van de dag even groot

Urineleider

• Loopt van de nieren naar de blaas.

• Ongeveer 30 cm lang.

• Als de blaas vol is > dan dicht zodat urine niet terug kan stromen naar de nieren.

Blaas

• Verzamelplek voor urine.

• 1,5 liter bij volwassenen.
• ouderen en kinderen minder inhoud.

• Bij 300-400 ml > hersenen krijgen een signaal > dat je moet plassen

Urinebuis

• Van de blaas naar de plek waar urine het lichaam verlaat.

• Vrouwen = korte urinebuis
• Mannen = langere urinebuis

Nierstenen

In het kort

• Nierstenen zijn steentjes van onopgeloste afvalstoffen in de urine.
  
• Soms raakt een steentje vast in de urinewegen.
  
• Je krijgt dan 1 of meer aanvallen van heftige pijn in uw zij of buik.
  
• Het steentje plas je meestal binnen enkele uren tot dagen vanzelf uit. De aanvallen en de pijn zijn dan over.
  
• Een sterke pijnstiller helpt, zoals diclofenac (met een prik of zetpillen op recept).

Met nierstenen heb je heftige pijn in uw zij of onderbuik. De pijn komt in golven en verdwijnt weer even. Hoe komt dit?

zie volgende dia voor THUISARTS.NL

www.thuisarts.nl

Met nierstenen heb je heftige pijn in uw zij of onderbuik. De pijn komt in golven en verdwijnt weer even. Hoe komt dit?

Incontinentie

• Onvrijwillig verlies van urine
• Geen ziekte maar een gevolg van een lichamelijke/psychische aandoening
• Gevolg> cliënt ongewild op het verkeerde moment en verkeerde plaats urine/ontlasting kwijt
• Komt voor op alle leeftijden, zowel bij mannen als vrouwen

Wat zijn hier de gevolgen van voor de cliënt zelf?

Incontinentie

• Continent= het kunnen ophouden van urine/ontlasting
• Incontinentie= het NIET meer op kunnen houden van urine/ontlasting

Oorzaken:

• Operatie
  
• Verzwakte bekkenbodemspieren
  
• Niet meer voelen van de prikkel
  
• Niet meer begrijpen

Incontinentiemateriaal

• Geen luiers
• Regelmatig verschonen
• Gebruik op advies
• Wel naar het toilet gaan
• Verschoon je niet op vaste momenten
• Niet onnodig lang laten liggen/zitten in urine
• Goede hygiëne is belangrijk... waarom?

Overmatige transpiratie

• Zonder veel inspanning veel zweten
• Vervelend, onaangename geur

Op welke verschillende manieren kan je de cliënt ondersteunen bij het overmatig transpireren?

Benieuwd hoe pijnlijk 

menstrueren kan zijn?

Onthoud dit filmpje voor 

na de les!

Observeren:

• Regelmaat en frequentie van de ongesteldheid;
  

• Hoeveelheid bloedverlies;
  

• Kleur;
  

• Samenstelling;
  

• Gemoedstoestand van de cliënt tijdens de menstruatie.

Ondersteunen:

• Zorg ervoor dat er altijd maandverband of tampons aanwezig zijn.
  

• Zorg ervoor dat de vrouw zich even in privacy kan terugtrekken als ze zich extra wil opfrissen.
  

• Verschoon beddengoed en kleding waar menstruatiebloed in of op zit.

Sputum

= opgehoest slijm van de slijmvliezen van de ademhalingsorganen. 

Slijm dat minder waterig en compacter van samenstelling is.

Een cliënt die last heeft van sputum ervaart de volgende klachten:

• benauwdheid doordat het sputum de vrije ademweg belemmert;
  
• hoesten om het sputum uit de longen weg te hoesten;
  
• spierpijn; het hoesten kost veel kracht;
  
• vermoeidheid omdat het sputum vaak aangeeft dat er sprake is van een onderliggende ziekte;
  
• verhoogde temperatuur omdat er mogelijk sprake is van een ontsteking in de luchtwegen.

De cliënt loopt risico op een longontsteking als hij het sputum niet voldoende ophoest.

1. Waar
2. Niet waar

Het kan zijn dat het de cliënt gedurende de dag niet meer lukt om sputum op te geven, omdat dat te veel energie kost.

1. Waar
2. Niet waar

Als een cliënt in bed ligt en niet meer goed kan zitten of daar veel te moe van wordt, kun je het hoofd opzij draaien zodat het slijm uit de mond kan lopen en niet terugloopt de longen in.

1. Waar
2. Niet waar

Braken

• Ook wel overgeven genoemd
• Uitscheiden via de mond (soms neus)

Terugblikken

Kan jij nog iets vertellen over de nieren?

Huiswerk!