Voeding, vocht en uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

  Module OGZ: 

Basiszorg: voeding, vocht en uitscheiding

Dinsdag planning

13.15u- 15.15u

• Vervolg basiszorg (voeding en vocht en uitscheiding) 
  
• Maken en lezen Learnbeat
  
• Opdrachten Canvas
  
• Zie de studieplanner!
  

Doelen

Voeding & vocht

Je kunt benoemen waarom het belangrijk is om de zorgvrager te ondersteunen bij de inname van voeding en vocht, en waarom je rekening houdt met de mogelijkheden, wensen en gewoonten van de zorgvrager.

Uitscheiding

Je kunt uitleggen wat er onder uitscheiding wordt verstaan

Voeding

Voeding heeft drie belangrijke functies: 

• zorgen voor opbouw en herstel van het lichaam, 
• leveren van energie aan het lichaam zodat het kan functioneren 
• ervoor zorgen dat alle lichaamsprocessen kunnen doorgaan.
  

Voor:

• Opbouw en herstel van skelet, spieren en weefsels,
• Bouwstoffen: eiwitten, mineralen en water 
• Energie leveren: Koolhydraten, eiwitten en vetten
• Lichaamsprocessen regelen: Hormonen, enzymen en afweerstoffen hebben een regulerende functie

Waarom voeding nodig?

Basaal metabolisme / grondstofwisseling

= Inwendige arbeid → energie voor nodig:

• Kloppen van het hart
  
• Ademhaling
  
• Spijsvertering
  
• Werking hersenen
  

Om Lichamelijke activiteiten te kunnen ondernemen, zoals lopen, sporten, etc.

Energiebehoefte

• Lengte en bouw van het lichaam hebben een invloed op energiebehoefte.
• Man/Vrouw/kind/ Zwanger
• Ziekte/ wonden/operatie
• Afkomst
• Oud- jong
• Sportief- onsportief

BMI (Body Mass Index) 

Een internationaal gebruikte maat die laat zien of je een gezond gewicht hebt in verhouding tot je lengte

Minder geschikt voor;  gespierde personen, zwangere, vrouwen die borstvoeding geven, hele lange of hele kleine personen of een personen met een Aziatische achtergrond .

Welke rol heeft een VZ/VP bij de voeding- en vochtintake van een zorgvrager?

Wat is de functie van vocht?

Functie van vocht:

Bouwstof

Reguleert de warmte van het lichaam

Oplosmiddel en transportmiddel

Het lichaam van een volwassene bestaat voor ongeveer 60% uit water en daarin opgeloste bestanddelen. Bij een baby is dit zelfs meer dan 70%.

Een vochtverlies van ongeveer 20% is dodelijk.

Ondersteunen bij eten en drinken

• Ziektebeeld?!
• Aansluiting op behoeften
  
• Inspraak zorgvrager
  
• Correcte Beroepshouding
  
• Smaakvol opdienen
  
• Goede temperatuur
  
• Tempo aanpassen
  
• Zelfzorg stimuleren
  
• Voorlichting advies 

Hulpmiddelen

Zet eventueel hulpmiddelen in bij eten en drinken

Vochtbalans

De vochtbalans van het lichaam is de verhouding tussen de vochtinname en de vochtuitscheiding

De vochtbalans van het lichaam is

Het verschil tussen vochtinname en vochtuitscheiding.

Positief- negatief

Positieve vochtbalans

 Meer vocht naar binnen dan eruit gaat

Negatieve vochtbalans

 Meer vocht eruit dan dat er naar binnen gaat

Via huid: 500 – 700 ml

Via ademhaling: 400 ml

Via ontlasting: 80 – 100 ml

Via urine: 1000 – 1600 ml

Uitdroging versus vocht vasthouden

Uitdroging/dehydratie heeft verschillende oorzaken en gaat gepaard met verschillende verschijnselen:

• verminderde huidturgor
  
• aan de slijmvliezen, zoals de mond en de lippen, kun je zien of het lichaam uitgedroogd is.
  

Een zorgvrager kan ook te veel vocht vasthouden. Dit noemen we vochtretentie.

• Een opgeblazen gevoel
• Dikke voeten en vingers, opgezette oogleden
  
• Vaak ’s nachts plassen (nycturie)
  

Waar denk je aan bij uitscheiding?

Uitscheiding

Proces waarbij je lichaam overtollige stoffen uit het bloed of lichaamsvloeistof aan de omgeving kwijt raakt.

Doel: in balans houden van het fysiologische evenwicht in het lichaam. 

Wat is uitscheiding

1. Afvoeren van afvalstoffen
2. Hoeveelheid vocht in het lichaam

Nette benaming

Mictie

Feaces

Waar zou je op letten bij urine?

Wat zie je hier?

Noem een aandoening van het urinestelsel

Urineweginfectie

•  Steeds aandrang om te moeten plassen
• Branderig gevoel bij het plassen
• Pijn
• Troebele urine
• Verwardheid
• Verhoging of koorts

De blaas

• Verzamelplek voor urine
  
• Ruim een halve liter bij volwassenen
  
• Ouderen en kinderen hebben minder inhoud
  
• Bij 300-400 ml. krijgen de hersenen een signaal dat je moet plassen

Urine

Waar let je op!

• Frequentie (hoe vaak moet iemand plassen?)
• Hoeveelheid
• Helderheid
• Kleur
• Geur
• Manier van urineren

Nieren

• Nieren filteren het bloed
• Schadelijke stoffen en afvalstoffen worden eruit gehaald
  
• Overtollig water en zout wordt uit het lichaam afgevoerd
  
• Deze afvalstoffen worden omgezet in urine

Hoeveel mictie?

• Een gezond persoon maakt per dag ongeveer 1000ml tot 1500ml urine aan
• Normaal gesproken plas je twee tot zes keer per dag
• Rond 06:00 zijn de nieren het meest actief, op dat moment wordt de meeste urine aangemaakt

Incontinentie

Wat is incontinentie?

• Ongewild verlies van urine of ontlasting
• Geen ziekte maar gevolg van een lichamelijke of psychische aandoening
• Incontinentie komt op alle leeftijden voor zowel bij mannen als bij vrouwen

Oorzaak incontinentie?

Wat kun je observeren bij feaces? (ontlasting)

Feaces

Waar let je op bij Feaces/ontlasting?

• kleur
• geur
• vorm
• frequentie/hoeveelheid
• bijzonderheden zoals bloed, parasieten, pus

Veranderende ontlastingspatroon

Defeceren = ontlasting produceren

Het uitscheidingspatroon kan veranderen door:

• Schaamte
  
• Spanningen
  
• Omgevingsfactoren
  
• Aandoeningen
  
• Medicatie gebruik
  

Verzorgende/ verpleegkundige taken

• Stel een zorgvrager gerust 
• Navragen intake
• Urine/ontlasting controleren (arts, sediment, kweek)
• Duidelijk rapporteren
• geef veranderingen door
• evt. starten met een vochtbalans

Moeite met urineren/mictie

Kan ontstaan door:

• Omgeving/ privacy
• (Ongemakkelijke) houding (bijv. liggend, op de po)
• Niet kunnen ontspannen

Mictie/ defecatie bevorderen

• (lichaams)Houding
• Omgeving/ privacy
• Voldoende vochtinname/ vezelrijk eten
• Kraan zachtjes laten lopen

Complicaties (problemen)

Bijvoorbeeld:

• Retentie
• Blaasontsteking
• Obstipatie
• Uitdroging

Vragen? Aan het werk

Canvas

Cursus Oriëntatie op de gezondheidszorg -> Modules -> Thema Basiszorg - theorie ->  Uitscheiding

Learnbeat

Lezen & maken

Helderheid

Kleur

Hoeveelheid

Geur

Samenstelling

Pijn

Waar let je op?

Waar let je niet op?