2.2 Arbeiders eisen meer rechten - Les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Arbeiders eisen meer rechten

Nederland als industriële samenleving

...uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden 

en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren

...uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde

...een aantal kenmerken noemen van het 

moderne Nederland rond 1920

Aan het einde van de les kan je...

Herhalen

Lesje over spotprenten

Zelfstandig werken

DOEN

Om welke reden kwam het plan van koning Willem I om Nederland te moderniseren juist in 1830 in moeilijkheden?

1. De Belgen kwamen in opstand
2. De Nederlandse regering eiste dat de koning zou aftreden
3. Er kwam een grote economische crisis
4. Nederland werd aangevallen door Frankrijk

Bron Nederlandse prent, 1900. Links staan mensen rond een grafkist.

Waar heeft deze bron mee te maken? 

En is het daar een oorzaak of een gevolg van?

1. Arbeidsdeling, oorzaak
2. Arbeidsdeling, gevolg
3. Arbeidsomstandigheden, oorzaak
4. Arbeidsomstandigheden, gevolg

Wat is een juiste beschrijving van arbeidsdeling?

1. Door het grote aanbod van arbeiders waren er lage lonen
2. Om als gezin te kunnen overleven moesten vrouwen en kinderen ook werken
3. Om sneller te produceren maakten arbeiders geen complete producten meer
4. Protesterende arbeiders hadden een grote kans op ontslag

De industriële revolutie ging in België een stuk sneller dan in Nederland. 

Om dit in Nederland sneller te laten lopen, legde Koning Willem I
infrastructuur aan: kanalen en spoorwegen.   

De eerste fabrieken kwamen in Twente. 

De industrie groeide daarna hard, mede door verlaging van de belastingen en een afzetgebied in de koloniën. 

De arbeidsomstandigheden van de arbeiders waren slecht. Mede door arbeidsdeling was het werk ook nog eens erg saai. De kans op ongelukken was hierdoor erg groot.

Ook de woonomstandigheden waren slecht, mede door de snelle verstedelijking. 

Herhaling §2.1

Bron De man rechts heeft het woord 'fabrikant' op zijn mouw staan. Hij wil vechten met de twee mannen voor hem; maar niet met allebei tegelijkertijd. Hij zegt: "Eerst wij samen".

Welk begrip past het best bij deze prent?

1. Algemeen kiesrecht
2. Arbeidsdeling
3. Liberalisme
4. Vakbond

Bron Een politieke tekening uit ca. 1875

Deze bron heeft te maken met de aanname van...

1. ...de leerplichtwet
2. ...de ongevallenwet
3. ...het kinderwetje van Van Houten
4. ...de armenwet

Rond 1860 wilden arbeiders een beter leven: 8 urige werkdag, minimum loon.

Rond 1860 zaten er alleen liberalen in het parlement. Zij wilden niks veranderen.

Arbeiders gingen vakbonden oprichten. Helaas kregen deze geen grote veranderingen voor elkaar. Algemeen kiesrecht zou dit wel voor elkaar krijgen. 

Op wie konden ze stemmen: socialisten en confessionelen.

Herhaling §2.2

Liberalen zagen in dat de arbeiders niet zelf hun situatie konden aanpassen.

Ze kwamen met sociale wetten:

Kinderwetje van Van Houten, arbeidswet, leerplichtwet, nieuwe arbeidswet.

1 ding bleef nog over: algemeen kiesrecht.

1917: Algemeen mannenkiesrecht

1919: Algemeen kiesrecht

Herhaling §2.2

Het moderne Nederland rond 1920:

• Nieuwe uitvindingen zorgen voor nieuwe bedrijven die
  auto's, gloeilampen, radio's, benzine en kunstmest maken
• Rotterdamse haven groeit als belangrijke doorvoerhaven voor Duitse Ruhrgebied
  
  
• Betere gezondheidszorg zorgt voor groei bevolking
•  Groot netwerk spoorwegen en kanalen
• Eerste auto's, radio's, vliegtuig naar Nederlands-Indië
   
• Economische crisis (1929), Tweede Wereldoorlog (1940)

Herhaling §2.2

Vaardigheden

Spotprenten

Leerdoel:

Je kunt een spotprent bekijken en uitleggen wat de tekenaar bedoelt.

Stap 1 Lezen

Lees het bronbijschrift. Wanneer en door wie is de prent gemaakt? Wat lees je over de maker van de prent? 

Stap 2 Kijken

Kijken: Wat zie je? Wat doen de mensen? Welke kleren dragen ze? Welke spullen hebben ze bij zich? Staat er tekst in de prent?

Stap 3 Koppelen

Koppelen: Waar gaat de prent over? Aan welke gebeurtenis of ontwikkeling kan je deze koppelen? Wat weet je?

Stap 4 Begrijpen

Begrijpen: Wat wordt bespot? Wat wordt negatief en positief getoond? Zie je een overdrijving of een tegenstelling? Wie wordt belachelijk gemaakt?

Stap 5

Boodschap: Wat wil de tekenaar zeggen? Gebruik al je antwoorden van de vorige stappen.

Vaardigheden

Spotprenten

Leerdoel:

Je kunt een spotprent bekijken en uitleggen wat de tekenaar bedoelt.

Stap 1 Lezen

Lees het bronbijschrift. Wanneer en door wie is de prent gemaakt? Wat lees je over de maker van de prent? 

Stap 2 Kijken

Wat zie je? Wat doen de mensen? Welke kleren dragen ze? Welke spullen hebben ze bij zich? Staat er tekst in de prent?

Stap 3 Koppelen

Koppelen: Waar gaat de prent over? Aan welke gebeurtenis of ontwikkeling kan je deze koppelen? Wat weet je?

Stap 4 Begrijpen

Begrijpen: Wat wordt bespot? Wat wordt negatief en positief getoond? Zie je een overdrijving of een tegenstelling? Wie wordt belachelijk gemaakt?

Stap 5

Boodschap: Wat wil de tekenaar zeggen? Gebruik al je antwoorden van de vorige stappen.

Vaardigheden

Spotprenten

Leerdoel:

Je kunt een spotprent bekijken en uitleggen wat de tekenaar bedoelt.

Stap 1 Lezen

Lees het bronbijschrift. Wanneer en door wie is de prent gemaakt? Wat lees je over de maker van de prent? 

Stap 2 Kijken

Wat zie je? Wat doen de mensen? Welke kleren dragen ze? Welke spullen hebben ze bij zich? Staat er tekst in de prent?

Stap 3 Koppelen

Waar gaat de prent over? Aan welke gebeurtenis of ontwikkeling kan je deze koppelen? Wat weet je?

Stap 4 Begrijpen

Begrijpen: Wat wordt bespot? Wat wordt negatief en positief getoond? Zie je een overdrijving of een tegenstelling? Wie wordt belachelijk gemaakt?

Stap 5

Boodschap: Wat wil de tekenaar zeggen? Gebruik al je antwoorden van de vorige stappen.

Vaardigheden

Spotprenten

Leerdoel:

Je kunt een spotprent bekijken en uitleggen wat de tekenaar bedoelt.

Stap 1 Lezen

Lees het bronbijschrift. Wanneer en door wie is de prent gemaakt? Wat lees je over de maker van de prent? 

Stap 2 Kijken

Wat zie je? Wat doen de mensen? Welke kleren dragen ze? Welke spullen hebben ze bij zich? Staat er tekst in de prent?

Stap 3 Koppelen

Waar gaat de prent over? Aan welke gebeurtenis of ontwikkeling kan je deze koppelen? Wat weet je?

Stap 4 Begrijpen

Wat wordt bespot? Wat wordt negatief en positief getoond? Zie je een overdrijving of een tegenstelling? Wie wordt belachelijk gemaakt?

Stap 5

Boodschap: Wat wil de tekenaar zeggen? Gebruik al je antwoorden van de vorige stappen.

Vaardigheden

Spotprenten

Leerdoel:

Je kunt een spotprent bekijken en uitleggen wat de tekenaar bedoelt.

Stap 1 Lezen

Lees het bronbijschrift. Wanneer en door wie is de prent gemaakt? Wat lees je over de maker van de prent? 

Stap 2 Kijken

Wat zie je? Wat doen de mensen? Welke kleren dragen ze? Welke spullen hebben ze bij zich? Staat er tekst in de prent?

Stap 3 Koppelen

Waar gaat de prent over? Aan welke gebeurtenis of ontwikkeling kan je deze koppelen? Wat weet je?

Stap 4 Begrijpen

Wat wordt bespot? Wat wordt negatief en positief getoond? Zie je een overdrijving of een tegenstelling? Wie wordt belachelijk gemaakt?

Stap 5 Boodschap

Wat wil de tekenaar zeggen? Gebruik al je antwoorden van de vorige stappen.

Vaardigheden

Spotprenten

Onderschrift: Het onverzadelijke monster.

Uitleg: Uitleg: Het monster dat nooit vol raakt

Tekenaar: Albert Hahn

Jaartal: 1908

Stap 1 Lezen

Onderschrift: Het onverzadelijke monster

Tekening uit 1908 door Albert Hahn, een socialist.

Stap 2 Kijken

Ik zie een fabrieksbaas die met een zweep zijn arbeiders de fabriek in jaagt.

Stap 3 Koppelen

Je prent gaat over de fabrieksbaas en zijn houding tegenover de arbeiders

Stap 4 Begrijpen

Arbeiders werden niet echt met zwepen geslagen. Dit is dus een overdrijving. De fabrikant is negatief afgebeeld. 

Stap 5 Boodschap

De tekenaar vindt dat arbeiders te hard behandeld worden.

Vaardigheden

Spotprenten

Onderschrift: Het onverzadelijke monster.

Uitleg: Uitleg: Het monster dat nooit vol raakt

Tekenaar: Albert Hahn

Jaartal: 1908

Stap 1 Lezen

Onderschrift: Het onverzadelijke monster

Tekening uit 1908 door Albert Hahn, een socialist.

Stap 2 Kijken

Ik zie een fabrieksbaas die met een zweep zijn arbeiders de fabriek in jaagt.

Stap 3 Koppelen

Je prent gaat over de fabrieksbaas en zijn houding tegenover de arbeiders

Stap 4 Begrijpen

Arbeiders werden niet echt met zwepen geslagen. Dit is dus een overdrijving. De fabrikant is negatief afgebeeld. 

Stap 5 Boodschap

De tekenaar vindt dat arbeiders te hard behandeld worden.

Vaardigheden

Spotprenten

Onderschrift: Het onverzadelijke monster.

Uitleg: Uitleg: Het monster dat nooit vol raakt

Tekenaar: Albert Hahn

Jaartal: 1908

Stap 1 Lezen

Onderschrift: Het onverzadelijke monster

Tekening uit 1908 door Albert Hahn, een socialist.

Stap 2 Kijken

Ik zie een fabrieksbaas die met een zweep zijn arbeiders de fabriek in jaagt.

Stap 3 Koppelen

Je prent gaat over de fabrieksbaas en zijn houding tegenover de arbeiders

Stap 4 Begrijpen

Arbeiders werden niet echt met zwepen geslagen. Dit is dus een overdrijving. De fabrikant is negatief afgebeeld. 

Stap 5 Boodschap

De tekenaar vindt dat arbeiders te hard behandeld worden.

Vaardigheden

Spotprenten

Onderschrift: Het onverzadelijke monster.

Uitleg: Uitleg: Het monster dat nooit vol raakt

Tekenaar: Albert Hahn

Jaartal: 1908

Stap 1 Lezen

Onderschrift: Het onverzadelijke monster

Tekening uit 1908 door Albert Hahn, een socialist.

Stap 2 Kijken

Ik zie een fabrieksbaas die met een zweep zijn arbeiders de fabriek in jaagt.

Stap 3 Koppelen

Je prent gaat over de fabrieksbaas en zijn houding tegenover de arbeiders

Stap 4 Begrijpen

Arbeiders werden niet echt met zwepen geslagen. Dit is dus een overdrijving. De fabrikant is negatief afgebeeld. 

Stap 5 Boodschap

De tekenaar vindt dat arbeiders te hard behandeld worden.

Vaardigheden

Spotprenten

Onderschrift: Het onverzadelijke monster.

Uitleg: Uitleg: Het monster dat nooit vol raakt

Tekenaar: Albert Hahn

Jaartal: 1908

Stap 1 Lezen

Onderschrift: Het onverzadelijke monster

Tekening uit 1908 door Albert Hahn, een socialist.

Stap 2 Kijken

Ik zie een fabrieksbaas die met een zweep zijn arbeiders de fabriek in jaagt.

Stap 3 Koppelen

Je prent gaat over de fabrieksbaas en zijn houding tegenover de arbeiders

Stap 4 Begrijpen

Arbeiders werden niet echt met zwepen geslagen. Dit is dus een overdrijving. De fabrikant is negatief afgebeeld. 

Stap 5 Boodschap

De tekenaar vindt dat arbeiders te hard behandeld worden.

Aan de slag!

Memo §2.6 Opdracht 1 en 2

Afmaken Memo §2.1 en 2.2

Klaar? 

• Begrippen §2.1 en §2.2 leren
• Test Jezelf §2.1 en §2.2
• Samenvatten §2.1 en §2.2
• Een ander vak