Ethiek in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

WijkLeerCentrum

22-3-2023

Programma

13.00-13.15 uur inloop

13.15-13.30 uur vragen kindervpk 

13.30-14.30 uur ethiek, interactief

14.30-14.50 uur pauze

14.50-15.45 uur zelfstandig werken

15.45-16.00 uur terugblikken en vooruitkijken

Vragen kindervpk

In tweetallen:

- welke vragen hebben jullie voor de kinderverpleegkundige?

- wat zijn jullie verwachtingen van de gastles?

Ethiek in de zorg

Overleg in tweetallen

Noteer op post-its:

- wat is ethiek?

- wat is moraal?

Stop bij 7.10

Moraal en Ethiek

Moraal’ is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is.

‘Ethiek’ is het systematisch nadenken over die moraal.  

Ethiek

Ethiek bestudeert en analyseert de moraal. 

Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen. 

Deze beoordeling kan resulteren in een afweging over wat juist is om te doen. 

Ethiek is een denk-discipline en een praktische activiteit. 

Centraal staat de vraag; Wat is in deze situatie moreel goed om te doen? 

Ethiek is het systematisch nadenken over waarden en normen. 

Overleg in tweetallen

- wat zijn normen?

- wat zijn waarden?

Normen en waarden

Waarden zijn principes die richting geven aan het handelen. Waarden geven aan wat je nastreeft en wat je belangrijk vindt. Belangrijke waarden in de medische ethiek zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, privacy, weldoen en niet-schaden.

Normen zijn afgeleid van waarden. Het zijn de regels die aangeven wat je in een concrete situatie moet of mag doen. Uit de waarde ‘privacy’ volgt bijvoorbeeld de norm ‘kloppen voor het binnengaan’. Uit de waarde ‘vertrouwelijkheid’ komt de norm van het beroepsgeheim voort. 

Verschil met recht

Recht is een gestolde ethiek.

Een discussie over euthanasie of abortus kan leiden tot een wet.

De morele waarden die belangrijk gevonden worden, zijn vastgelegd in een wet.

Lichamelijke integriteit = grondwet

Informatie over behandeling = WGBO

Medische ethiek

Nadenken over wat goed medisch handelen is. 

Bestaat sinds de jaren 70 vorige eeuw.

De geneeskunde had ook schaduwzijden.

Moreel dilemma 

Wanneer er in een bepaalde situatie conflicterende waarden zijn, kun je te maken krijgen met een moreel dilemma. 

Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde. 

Om te bepalen wat het juiste is om te doen maken we afwegingen tussen waarden. Om dat goed te doen is het van belang om de achterliggende waarden bij een dilemma in kaart te brengen. Vaak spelen er meerdere waarden op de achtergrond en worden deze door de betrokkenen verschillend gewogen.

Om die afweging te maken kun je gebruikmaken van een stappenplan.

In groepje van 3-4 personen

- maak 4 Kahoot-vragen over ethiek, moreel dilemma, normen of waarden

Pauze

Kahoot

Zelfstandig werken

Afsluiting

- terugblik

- vooruitkijken

Stap 1. Verkennen

Inventariseer de vragen en probeer daar een antwoord op te vinden. Het doel is een compleet beeld te krijgen van de situatie door het verzamelen van feiten.

Stap 2. Formuleren

Formuleer de morele vraag waar je aan het eind van het gesprek of denkproces een antwoord op wil hebben.

Stap 3. Analyseren

Breng in kaart wie er allemaal bij de situatie betrokken zijn.

 Wat ieders verantwoordelijkheden zijn en welke argumenten betrokkenen hebben. 

Dat is in de eerste plaats natuurlijk de patiënt, maar ook diens naasten, artsen en andere zorgverleners. 

Stap 4. Afwegen

Deze fase is het belangrijkste, hier maak je de afweging tussen de verschillende argumenten. 

Bij voorkeur gebeurt dit op een systematisch mogelijke manier

Stap 5. Besluiten

Aan het einde van het gesprek of denkproces neem je een besluit en maak je afspraken over hoe het besluit wordt uitgevoerd.

Ook bekijk je of en hoe je morele schade die 

eventueel uit het besluit voortvloeit, 

zo klein mogelijk kunt houden.

Stap 6. Evalueren

Na afloop evalueer je het denkproces en het gesprek.

Is alles en iedereen aan bod gekomen?

Zijn er nog verbeterpunten en hoe ga je hiermee verder?