verlichting

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

In Europa

• 17e eeuw: ontstaan absolute monarchieën

• Belangrijke machten: Frankrijk, Engeland, Oostenrijk, Pruisen (Frederik de Grote), Rusland (Katharina de Grote)

• Welvaart

• Bevolking nam toe

• Burgerij: sterke klasse in economisch opzicht

1

Politiek en economie

Trias politica: scheiding der macht

Liberalisme: vrijheid staat centraal

4

Verlichting

- Pruikentijd: in de mode voornamelijk in de hogere kringen

"Het onvermogen van de statenbond om te vormen tot een moderne eenheidsstaat liep parallel aan het onvermogen grote kunst voort te brengen."

3

Welke uitspraak past niet bij de Renaissance?

1. Kunstenaars begonnen hun werk te signeren
2. Het hoogste streven was om de Homo Universalis te worden
3. Men begon steeds minder gelovig te worden
4. De wetenschap begon op te bloeien.

homo universalis

Een kunstenaar die begaafd is op meerdere terreinen. Een alleskunner

Wetenschap

• Empirisme (kennis komt voort uit ervaring)
• Rationalisme (> Tijdperk van de rede / Age of Reason)
• Natuurwetenschappelijke ontwikkelingen

2

De Spaanschen Brabander was geschreven door:

1. Bredero
2. PC Hooft
3. C. Huygens
4. J. van de Vondel

De Spaanse Brabander

G.A. Bredero's Spaanschen Brabander Jerolimo is een blijspel uit 1618 van Gerbrand Adriaensz. Bredero. Jerolimo komt platzak aan in Amsterdam en doet zich voor als rijk man. Er is nauwelijks een hoofdhandeling, maar het stuk bestaat uit een reeks levendige taferelen die het Amsterdamse straatleven oproepen.

De verlichting

Slides zijn opnieuw genummerd. 

De verlichting

• Cultuurstroming 16e en 17e eeuw: Renaissance
• Geestelijke stroming 18e eeuw: de Verlichting

Door de inzichten die men op had gedaan in de Renaissance werd de wereld langzaam 'verlicht'.

1

Welk van de onderstaande vier is geen kenmerk van literatuur in de Renaissance?

1. Classicisme
2. Empirisme
3. Estheticisme
4. Realisme

In de Republiek der Verenigde Nederlanden (begin 18e eeuw)

- geen vorst

- Staten Generaal

Tweede helft 18e eeuw

- Twee politieke stromingen: patriotten en de prinsgezinden

- 1795: Bataafse Republiek

- 1798: eerste grondwetten

2

In Europa

• 17e eeuw: ontstaan absolute monarchieën

• Belangrijke machten: Frankrijk, Engeland, Oostenrijk, Pruisen (Frederik de Grote), Rusland (Katharina de Grote)

• Welvaart

• Bevolking nam toe

• Burgerij: sterkte klasse in economisch opzicht

1

De Renaissance begon in Italië ...

1. Einde 14e eeuw
2. Eind 15e eeuw
3. Eind 16e eeuw
4. Eind 17e eeuw

Invloed op het nu

--> Is groot!

Scheiding van kerk en staat / inperking van macht van de vorst d.m.v. wetten / afschaffing van slavernij en lijfstraffen, scheiding van de drie machten, Amerikaanse en Franse revolutie / etc.

6

'Het verbeteren van de eigen taal en geschreven werken'

1. Translatio
2. Imitatio
3. Aemulatio

Optimisme

Idee van de Verlichting: de mens is in wezen goed en verkeerd gedrag komt voort uit gebrek aan kennis van het goede.

Maakbare samenleving

--> Groot belang: onderwijs en opvoeding

--> Gevolg: moralistische en didactische geschriften

5

Historische achtergrond

1700-1800

'Het leven op aarde is even belangrijk als het leven na de dood in het hiernamaals.'

1. Antropocentrisme
2. Empirisme
3. Feminisme
4. Individualisme

Een klassiek toneelstuk bestond uit drie eenheden: eenheid van ..., tijd en handeling.

Geloof

• Deïsme: god is de oorzaak van de natuurwetten
• Voltaire: tolerantie

3