Les 1: de persoonsvorm, het gezegde en het onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Onderwerpen Les 1

• Wat is redekundig ontleden?
  
• De persoonsvorm
• Het werkwoordelijk gezegde 
• Het naamwoordelijk gezegde
• Het onderwerp

Uitleg

 

Ontleden is het benoemen van de elementen van een zin. 

LET OP!

Er zijn twee manieren om een zin  te ontleden: 

redekundig OF taalkundig.

Redekundig ontleden:

1. Een zin wordt verdeeld in zinsdelen.
2. Een zinsdeel is een eenheid van 1 of meer woorden die een bepaalde functie hebben.

Uitleg

De persoonsvorm

1. zoek altijd eerst de persoonsvorm
2. het enige werkwoord dat van vorm kan veranderen
3. de persoonsvorm is nauw verbonden met het onderwerp (congruentie)

Uitleg

Voorbeeld:

De jongen heeft de fiets wit gelakt.

De jongen had de fiets wit gelakt.

Uitleg

Wat is de persoonsvorm?

De persoonsvorm

Mijn broer

heeft

een auto

gekocht.

Wat is de persoonsvorm van de volgende drie zinnen? Sleep het juiste woord naar het juiste nummertje.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

Mijn moeder

gaf

mij 

een kus.

Peter

en

Mark

gaan

voetballen.

Gaan

ze

het stadion

verbouwen?

      Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden die in de zin staan. 

Het geeft altijd aan dat iets of iemand iets doet.

Jan kijkt naar buiten.

Jan heeft naar buiten gekeken.

Uitleg

          Het naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit één of meer werkwoorden en een (zelfstandig, bijvoeglijk, enz.) naamwoord. 

Het naamwoordelijk gezegde geeft altijd aan dat iets of iemand iets is. 

Eigenschappen (iets zijn) worden gekoppeld d.m.v. een koppelwerkwoord!

Uitleg

Henk heeft de hond uitgelaten.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Deze jas moet worden geruild.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Ik heb gisteren goed voor de toets geleerd.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Mijn neef is gitaarleraar.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Dat taartje lijkt me erg lekker.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Dat meisje wordt later tandarts.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Het onderwerp

Het onderwerp voert het gezegde uit.

Het onderwerp doet iets of het onderwerp is iets.

Ik moest een uur op de bus wachten.

Mijn buurman slaapt altijd tot tien uur uit.

De nieuwe speeltoestellen waren geweldig.

Uitleg

Verder oefenen

Ga zoveel mogelijk oefenen. 

Er zijn veel oefeningen online te vinden.

Veel succes!