1.2 Werken en wonen (B)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

1. Je weet wie Pieter Jelles Troelstra was.

2. Je weet 3 manieren te noemen hoe arbeiders hun situatie wilde veranderen.

3. Je weet het verschil tussen communisme en socialisme. 

Leerdoelen

Eén klagende arbeider kan snel worden ontslagen. 

Maar als alle arbeiders met het werk stoppen, staan de machines stil: dan moeten de fabrikanten wel luisteren! 

(1. Verandering door vakbonden)

Opschrijven: 

Arbeiders gaan steeds meer samenwerken in vakbonden: organisaties die namens een grote groep arbeiders onderhandelen met fabrikanten.  

Theorie

Om lid van een vakbond te mogen worden, betaal je maandelijks contributie. Uit deze pot met geld worden arbeiders tijdens een staking of als ze ziek zijn betaald. Komt ons dit ook bekend voor? 

Theorie

De Duitse filosoof Karl Marx vond het verkeerd dat de grote meerderheid in armoede leefde en de kleine minderheid in grote welvaart. Volgens hem moest particulier bezit worden afgeschaft: alles moest van iedereen zijn.  Mensen die de ideeën van Karl Marx in praktijk willen brengen, heten communisten. (2. Verandering door revolutie)

Opschrijven:

Hun leer heet het communisme: geen verschil meer tussen arm en rijk en dit desnoods met revolutie afdwingen. 

Theorie

Ook andere mensen in de samenleving vonden de grote ongelijkheid verkeerd. Ondanks dat ze veel gemeen hebben met de communisten zijn ze ietwat gematigder. Dit zijn de sociaaldemocraten. (3. Verandering door het parlement)

Opschrijven:

Het streven naar een samenleving waarin bezit gelijk is verdeeld en waar de overheid zich veel met de arbeiders bemoeit noemen we socialisme. 

Theorie

Dit waren voorbeelden van 'rode' partijen vandaag de dag. Dit zijn voorbeelden van socialistische partijen die allemaal geinspireerd zijn door een Fries ..  (?)

Theorie

Opschrijven

Pieter Jelles Troelstra (1860-1930)

• Richtte de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) op. 
• Wilde betere levenomstandigheden voor arbeiders. 
• Stond daarom voor algemeen kiesrecht. 

Theorie

De problemen van de arbeiders en van de arme mensen - waaronder dus de slechte woon- en leefomstandigheden - noemen we de sociale kwestie. 

Opschrijven:

De sociale kwestie zijn de problemen zoals de slechte woon- en leefomstandigheden voor arme mensen en het besef dat daar iets aan gedaan moest worden. 

Verschillende sociale wetten zorgden langzaamaan steeds voor een beter leven: 

• De Armenwet (1854)
• Het kinderwetje van Van Houten (1874) 
• De Leerplichtwet (1901) 
• De Woningwet (1901)
• De Ongevallenwet (1901)

Lees 'Sociale wetten' op pagina 28 en schrijf achter elke wet wat deze inhoudt.

Theorie

1. Je weet wie Pieter Jelles Troelstra was.

2. Je weet 3 manieren te noemen hoe arbeiders hun situatie wilde veranderen.

3. Je weet het verschil tussen communisme en socialisme. 

Leerdoelen nabespreken

Aan de slag: met de vragen

Maak de opdrachten van Par 1.2: wonen en werken

Vraag 8-9-10-11-12b