Module 6 Workshop: Angst en faalangst

• Module
• MBO
• Studiejaar 3

Module 6 

Angst en faalangst

Vista groen: 0R 79G 89B

Vista oranje: 229R 106G 84B

Maar liefst één op de vijf Nederlanders heeft, bewust of onbewust, last van een angststoornis

Leeropbrengst dinsdag:

 

1. Ik weet wat een angststoornis is. 
2. Ik weet hoe ik een angststoornis kan herkennen.
3. Ik weet hoe ik kinderen met een angststoornis kan  begeleiden.

Leeropbrengst woensdag: 

1. Ik weet wat faalangst is.
2. Ik weet hoe ik faalangst  kan herkennen.
3. Ik weet hoe ik kinderen met faalangst kan begeleiden.

Workshop:

Onderwijs op maat

Angst en faalangst

Angststoornis 

Wat is een angststoornis?

Wat zijn normale angsten?

Wanneer spreek je van een angststoornis?

3 niveaus van angst beschrijven

Oorzaken en gevolgen van een angststoornis

Feiten over een angststoornis

Kenmerken in de klas

Hoe kan je angstige leerlingen begeleiden?

Via Canva op willekeurige manier

Voorkennis: Waar denk jij aan bij angst?

Noteer jouw steekwoorden van het filmpje van zojuist.

1.1 Angst

Angst is een basisemotie.

• blij, boos, bang, bedroefd (4B’s)

Gezonde angst

Alarmfunctie

• Het voorkomt roekeloosheid, ondoordachte of gevaarlijke acties.
  
• Het stelt een persoon in staat actie te ondernemen tegen gevaar (vechten, vluchten of bevriezen).
  

Angst is nuttig. Het helpt je gevaar te zien en erop te reageren. Zonder alarmbel om aan te geven dat je alert moet zijn zou het snel slecht met je kunnen aflopen. Dan ga je zonder angst op de rand van een flatgebouw lopen of de snelweg oversteken.

Zoek op wat de angsten zijn in de normale ontwikkeling

Angsten in een normale ontwikkeling

Angst herkennen: 3 niveaus 

Cognitief (kennis):
Zorgen, gedachten (bijv. idee dood te gaan), te sterk inlevingsvermogen 

(zelfkritiek, overschatten eisen omgeving)

Gedragsmatig (sociaal):
Vastklampend gedrag, situaties vermijden, huilen, irritaties.

Fysiologisch (motorisch):
Zweten, hartkloppingen, rode vlekken, blozen, versnelde ademhaling, verhoogde bloeddruk.

Ongezonde angsten

1. Gewone angsten blijven ongewoon lang bestaan.
   
2. Angsten staan niet in verhouding tot gevaar.
   
3. Angst verstoort het dagelijks functioneren.

Angststoornis:

Langer dan 6 maanden niet-leeftijdsgebonden angst.

Het kan echter gebeuren dat deze gezonde angst 'ongezond' wordt en je angstklachten of zelfs een angststoornis ontwikkelt. Mensen met een angststoornis zijn namelijk óók bang in situaties die geen direct gevaar opleveren. Ze raken bijvoorbeeld in paniek als ze een presentatie moeten geven op het werk, durven niet meer naar buiten of liggen nachtenlang te piekeren. Het gaat bij angststoornissen in alle gevallen om serieuze symptomen die de kwaliteit van leven ernstig aantasten. 

Angstige mensen zijn slimmer

1. Juist
2. Onjuist

Juist. Canadees onderzoek uit 2022. 

Als je het verwijt krijgt dat je angstig bent, kan dat dus ook te maken hebben met jouw hoge mate van intelligentie.

Oorzaken

Het ontstaan van een angststoornis:

• Aanleg (30-40%)        -> temperament, persoonlijkheidskenmerken.
  
• Omgeving (60-70%) -> opvoeding, modeling.

Genen en omgeving beïnvloeden elkaar.

Percentages kunnen verschillen per type stoornis.

Erfelijk bepaald: Jongeren met een teruggetrokken karakter en geremd gedrag. Ook opvoeding speelt een rol. Jongeren hebben vaak een of twee angstige ouders. Overbeschermd of te autoritair opvoeden of een kind dat onveilig gehecht is loopt kans op ontwikkeling van angststoornis.

Modeling: Als een leerling die een spreekbeurt geeft wordt uitgelachen kan kind bang worden dat dit ook bij hem of haar gebeurt.

Hoe herken je angstige leerlingen in de klas?

Kenmerken in de klas

Angstige leerlingen:

• Zijn zwart-witdenkers. -> doen nooit wat goed
• Stellen zichzelf gelijk aan fouten.
  
• Overdrijven reacties van anderen.
• Buigen positieve ervaringen om naar negatieve.
• Stellen hoge eisen aan zichzelf.
• Slechte dingen aan zichzelf toekennen (interne attributie) en goede dingen zijn toeval of door de ander (externe attributie. Hierdoor weinig succes beleving)

ad 1:Zwart – wit: Ik doe nooit wat goed.

Niet ik heb een fout gemaakt, maar ik ben slecht.

ad 3: Overdrijven: Iedereen moet mij hebben. (ik krijg alleen maar een compliment omdat ze me zielig vindt).

ad 6: Slechte dingen aan zichzelf toekennen (interne attributie) en goede dingen zijn toeval of door de ander (externe attributie. Hierdoor weinig succes beleving

Angstige jongeren ervaren problemen in ‘denken, doen en voelen’

Denken:  negatief, laag zelfbeeld.

Voelen:   onzeker, weinig zelfvertrouwen, 

                   minderwaardigheidsgevoelens.

Doen:      geen initiatief nemen tot sociale interacties.

Chronische angst kan psychosomatische klachten geven.

Psychosomatische klachten zijn lichamelijke klachten die onvoldoende verklaard kunnen worden door een lichamelijke aandoening, maar verergeren door of het gevolg zijn van een psychologisch probleem.

Psychosomatische klachten zijn lichamelijke klachten die onvoldoende verklaard kunnen worden door een lichamelijke aandoening, maar verergeren door of het gevolg zijn van een psychologisch probleem.

Soorten Angststoornissen

Zoek op welke soorten angststoornissen er zijn.

Geen angststoornis

• PTSS (posttraumatische stressstoornis) valt onder trauma- en stressgerelateerde stoornissen
• OCD (obsessief compulsieve stoornis) heeft een aparte groep OCD en verwante stoornissen

Soorten Angststoornissen

• Gegeneraliseerde angststoornis GAS (piekerstoornis)
  
• Separatieangststoornis ( bang om gescheiden te worden van degene aan wie je gehecht bent)
• Sociale fobie (bang voor de kritiek van anderen)
• Specifieke fobie (bijv. hoogtevrees, angst voor spinnen)
  
• Paniekstoornis (met of zonder agorafobie -> pleinvrees)
  
• Selectief mutisme (Selectief mutisme betekent dat een kind wel kán praten, maar dit in bepaalde situaties, bijvoorbeeld op school, niet of weinig doet.

Geen angststoornis

• PTSS (posttraumatische stressstoornis) valt onder trauma- en stressgerelateerde stoornissen
• OCD (obsessief compulsieve stoornis) heeft een aparte groep OCD en verwante stoornissen

Feiten over Angststoornissen

Angststoornissen

• Ruim 10 procent van de jongeren van 13 jaar en ouder heeft een angststoornis. 
• Het gaat hier vooral om sociale en specifieke fobieën. 
• Meisjes hebben er vaker last van dan jongens.
  

Hoe kan je angstige leerlingen begeleiden?

Angstige leerlingen begeleiden

1. Zorg voor veilig klassenklimaat
2. Wees voorspelbaar
3. Werk aan relatie
4. Laat de leerling (in stapjes) succeservaringen opdoen
5. Probeer zwart-witdenken te ontkrachten 
6. Zorg voor positieve bevestiging
7. Bescherm indien nodig
8. Beloon het proces 

ad 4.: voordoen, samendoen, alleen.

ad 5.: Gebeurtenis → Gedachte → Gevoel → Gedrag

1.2 Faalangst

10-13% van de jongeren tussen 12 en 14 jaar heeft faalangst.

Uren kan ik leren aan een proefwerk

En als ik denk, dat ik alles heel goed ken

Laat ik me door m'n moeder overhoren

Omdat ze denkt dat ik daardoor zelfverzekerder ben

Want heel vaak is gebleken, dat ik dichtsla op 't moment

Dat ik de vragen zie, dan lijkt echt alles onbekend

En mijn gedachten dwalen af, m'n hoofdpijn komt ineens weer op

Gister wist ik alles nog, klinkt er steeds maar door m'n kop

Niet alleen op school heb ik er last van

Maar ook met sport merk ik dat bijna elke keer

Dan twijfel ik wat anderen van me vinden

Ik denk dan: Straks gaan ze ook nog tegen me tekeer

Terwijl ik ook wel weet dat ze dat echt niet zullen doen

En friemel zenuwachtig aan de veter van m'n schoen

En mijn gedachten dwalen af, m'n buikpijn komt weer om de hoek

Eén ding weet ik wel, m'n zelfvertrouwen is weer zoek

Gedicht voordragen

Kern: de vrees om tekort te schieten

Faalangst

Definitie:

^{Een taakgerichte angst die ontstaat wanneer er een prestatie geleverd moet worden en wanneer een persoon zich beoordeeld voelt.}

cognitieve faalangst: actief of passief

sociale faalangst

motorische faalangst

Vormen 

• ^{Cognitieve faalangst}
• ^{Sociale faalangst}
• ^{Motorische faalangst}

1. cognitief: Je ervaart moeite met laten zien wat je geleerd hebt

2. sociaal: Je vindt het moeilijk om contact te maken met anderen en je je vaak druk maakt over wat anderen over je denken,

3. motorisch: Je hebt moeite met het onder controle houden van lichamelijke handelingen wanneer de druk om te presteren op lichamelijk gebied groot is

Oorzaken omgeving

• Zich niet geaccepteerd voelen bij  mislukken
  
• Weinig experimenteerruimte 
• Te geringe stimulans
  
• Te weinig bescherming
  
• Te hoge eisen van de omgeving
  
• Verkeerde voorbeelden van volwassenen
• Negatieve schoolervaringen

• Meer nadruk op wat het kind fout doet
  
• Sfeer van competitie
  
• Vergelijking met slimmere kinderen
  
• Gebrek aan positieve verwachtingen 
• Waardering uitsluitend koppelen aan goede prestaties
• Vervelende reacties van leeftijdsgenoten op falen
  

Gevolgen

• Blokkeren / Black out
  
• Chaotisch en gehaast worden
  
• Verminderde concentratie
  
• Geheugenproblemen
  
• Hyperventileren
  

Faalangstige leerlingen begeleiden

• Bouw zelfvertrouwen op
• Zorg voor een veilige sfeer
• Voorkom vermijding
• Geef structuur / deeltaken
• Spreek positieve verwachtingen uit
• Geef procesgerichte feedback
  
• Complimenteer procesgerichte 
• Fouten maken mag