3.3 tm 3.5 De roerige jaren '60; 1970-heden

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 3

De politiek-culturele verandering

De politiek-culturele verandering

3.1 De politieke cultuur

3.2 Verzuiling en particificatiedemocratie

3.3 De roerige jaren '60

3.4 De jaren 1970- heden

De jaren 60 

Ontzuiling

* Ontzuiling vindt plaats door de culturele tegenbeweging van de jaren 1960 (de antihouding van de Provo’s), de opkomst van televisie en de groeiende welvaart 

* De ontkerkelijking nam toe en de banden met ideologische organisaties werden  steeds losser. 

* het fenomeen van de zwevende kiezer 

Het loslaten van de band tussen de mens en een levensbeschouwelijke of politieke zuil

Een voorbeeld van de ontzuiling

de samenwerking die katholieken en protestanten in 1980 aangingen in de nieuwe partij het CDA. 

Een eigen cultuur

• Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.
• Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Nozems

• Nozems zijn vaak werkende jongeren. Ze dragen spijkerbroeken, leren jassen en hadden vetkuiven. Meisjes dragen korte rokken en petticoats. 
• Ze staan in groepjes bij elkaar op straat of bij een snackbar, hangend op hun brommer en maken (volgens ouderen...) veel lawaai en schreeuwden naar voorbijgangers. 
• Ze luister naar rock-’n-rollmuziek, uiteraard uit Amerika.
  

Provo

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Hippies

• Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 
  
• Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 
• De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Seks? Heel gewoon!

• Jongeren gingen vanaf de jaren 60 heel anders met seksualiteit om dan hun ouders.
• Taboes als homoseksualiteit, geboortebeperking, abortus en seks buiten huwelijk, waren bij jongeren juist wél bespreekbaar
• Deze verandering in denken over seksualiteit heet: seksuele revolutie

Op 9 oktober 1967 verscheen de kunstenares Phil Bloom geheel naakt in het VPRO-programma Hoepla, wat een primeur voor de Nederlandse televisie was. Het leidde tot grote commotie en zelfs tot Kamervragen in de Tweede Kamer. Ook haalde Phil met haar optreden de internationale pers.

Waartegen zou jij, als jongere,
in verzet komen?

Meer inspraak

• Jongeren hadden in de politiek weinig te zeggen: stemmen mocht pas vanaf 23 jaar.
• Ook op scholen en universiteiten, waar dingen nog op de 'ouderwetse manier' gingen, hadden jongeren kritiek. 
• Omdat ze niet veel konden inbrengen begonnen jongeren in de jaren 60 meer inspraak te eisen. Dit heet democratisering. 

In september 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit is het bestuursgebouw van de Universiteit Amsterdam. Ze probeerden hiermee meer inspraak te bereiken. 

Toen na vijf dagen de politie hen met harde hand verwijderde, leek alles voor niets. Toch kwam er langzaamaan steeds meer inspraak voor studenten op scholen en universiteiten. Maar ook op het werk werd veel democratischer met beslissingen omgegaan: personeel en directie gingen steeds vaker samen overleggen.

Veranderingen

• - Democratisering
• - Emancipatie
• - Individualisering
• - Ontideologisering
• - Verzorgingsstaat
• - Decentralisatie
• - Marktwerking
• - Welvaartsstaat

Internationale ontwikkelingen

* Migranten veranderen de Nederlandse bevolkingsopbouw

* Er ontstaat een pluriforme samenleving/ multiculturele samenleving

* Indonesië en Suriname worden onafhankelijk

* Europeanisering 

* Koude oorlog is voorbij. We redeneren minder in een vijandbeeld

Jaren  '70

Ontzuiling door ontkerkelijking/deconfessionalisering 

individualisering door toegenomen welvaart

Opkomst zwevende kiezers -> ruimte voor nieuwe partijen (D'66 met als thema het streven naar een participatiedemocratie)

Tijd van polarisatie (tegenstellingen)

Tweede feministische golf 

Het kabinet-Den Uyl-11 mei 1973 tot 19 december 1977

Het kabinet:  Partij van de Arbeid (PvdA), Katholieke Volkspartij (KVP), Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Democraten 66 (D'66) 

Het kabinet-Den Uyl was het meest progressieve kabinet in de parlementaire geschiedenis en het eerste waarin de Democraten 66 regeringsdeelname had. Het kabinet streeft naar verkleining van inkomensverschillen, onder meer door belastingmaatregelen. Er worden enkele verhogingen doorgevoerd van uitkeringen en de Algemene Ouderdomswet (AOW) en het minimumjeugdloon wordt ingevoerd.

Het kabinet-Van Agt I (ook bekend als Van Agt-Wiegel)

 19 december 1977 tot 11 september 1981. 

CDA en VVD

 Een rechts kabinet

 conservatief

Er kwam stabiliteit, activisme neemt af

 

Kabinet jaren '80

1981 - 1982 van Agt II: CDA, PvdA en D66

1982 Van Agt III: CDA en D66

1982 - 1986 Lubbers I: CDA en VVD

1986 - 1989 Lubbers II:  CDA en VVD

1989 - 1994: Lubbers III: CDA en PvdA 

Ideologische capitulatie

Partijen gaan steeds minder hun oorspronkelijke ideologie handhaven, maar men zoekt juist naar zakelijke oplossingen

Partijen kruipen naar elkaar toe!

Wim Kok

1994 tot 1998 kabinet-Kok I (ook bekend als Paars I):PvdA, VVD D66 

1998 tot 22 juli 2002 kabinet-Kok II (ook bekend als Paars II)was PvdA, VVD, D66  

Polarisatie vanaf 2002

Links vs rechts

Pim Fortuyn

Wilders

Populisme

een soort politieke stijl die een visie biedt op slechts een deelaspect van de samenleving, namelijk de relatie tussen burger en politiek

Balkenende 2002-2010

Kabinet-Balkenende I (2002-2003):Kabinet met CDA, VVD en de nieuwe partij Lijst Pim Fortuyn (LPF)Valt na 87 dagen

Kabinet-Balkenende II (2003-2006)Kabinet met CDA, VVD en D66 Valt door kabinetscrisis door aftreden D66-minister De Graaf na afwijzing gekozen burgemeester en Ayaan-crisis.D66-fractie zegt vertrouwen op in VVD-minister Verdonk vanwege haar optreden tijdens paspoort-affaire VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali

Kabinet-Balkenende III (2006-2007):Ministers Donner en Dekker treden in september af vanwege kritiek rapport-Van Vollenhoven over Schipholbrand

Kabinet-Balkenende IV (2007-2010):kabinetscrisis over rapport-Irak van commissie-DavidsFebruari 2010 - kabinetscrisis nieuwe militaire missie Afghanistan 

 kabinetscrisis nieuwe militaire missie Afghanistan 

Rutte I, II en III

 Kabinet Rutte I:2010 het kabinet-Rutte I:  VVD,CDA, gedoogd door de PVV. 

Dat kabinet viel toen de PVV na anderhalf jaar haar gedoogsteun opzegde. 

Het kabinet-Rutte II 2012 Het kabinet-Rutte II,  VVD, PvdA,  

Het kabinet-Rutte III 2017 het kabinet-Rutte III :VVD, CDA, D66 en CU.

Door de kredietcrisis en de Europese staatsschuldencrisis is Ruttes premierschap vooral gekleurd door economische hervormingen.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd