2024 opbouw en indeling van een tekst

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Samenhang  - schrijven

Nog even herhalen: beoordeling schrijfproduct

1. Samenhang
   
2. Afstemming op doel
   
3. Afstemming op publiek
   
4. Woordenschat en woordgebruik
   
5. Spelling, interpunctie en grammatica
   
6. Leesbaarheid
   

 Opbouw en indeling

Titel =>    onderwerp en/of trekt de aandacht van de lezer

Lead =>   vetgedrukte tekst onder de titel: korte samenvatting of aandacht

Begin van de tekst =>   introductie van het onderwerp

                                                door: met de deur in huis vallen, belangstelling                                                                wekken (anekdote, voorbeeld), inleiding: toelichting                                                      onderwerp

Middenstuk (kern) =>    verschillende kanten van het onderwerp

Slot =>    laatste beschrijving onderwerp, verwijzing naar voorbeeld of                                   anekdote, samenvatting of conclusie.

Hoe wordt het onderwerp geïntroduceerd?

1. met de deur in huis vallen
2. belangstelling wekken
3. met een inleiding
4. door een lead

Hoe wordt het onderwerp geïntroduceerd?

1. met de deur in huis vallen
2. belangstelling wekken
3. inleiding
4. door een lead

Deelonderwerpen herkennen

Deelonderwerpen = verschillende kanten van een onderwerp

Onderwerp: opleiding VeVa zorg.

Deelonderwerpen: verpleegkundige, verzorgende, defensie, groene stage, witte stage, sport, SKILLS, medisch rekenen, etc.

Denk ook aan: argumenten, oorzaken, voordelen of oplossingen. (Structuur!)

Strategie voor het herkennen van deelonderwerpen:

Lees de titel en inleiding, kijk naar de lay-out van de tekst: witregels en/of tussenkopjes? Lees de eerste en laatste zin van een alinea

Wat is een deelonderwerp?

1. een onderwerp van een hoofdstuk
2. een aspect van het onderwerp
3. een aspect van het slot
4. een onderwerp van de eerste alinea

Lees de twee teksten

Wat denk jij dat het onderwerp is van de hele tekst 'veilig naar de kermis?'?

1. zweefmolens
2. veiligheid van kermisattracties
3. ernstig gewond
4. ongeluk

Wat staat behalve het onderwerp nog meer in tekst 'Veilig naar de kermis?'?

1. De aanleiding voor het schrijven van de tekst
2. een belangrijke vraag
3. een mening over het onderwerp
4. een voorbeeld bij het onderwerp geven

Wat denk jij dat het onderwerp is van de hele tekst 'De week van het zieke kind'.

1. Kindra is ziek
2. Kinderkanker
3. De week van het zieke kind
4. Kindra kan niet naar school

Wat staat behalve het onderwerp nog meer in tekst 'De week van het zieke kind'?

1. Een belangrijke vraag
2. hoe de tekst wordt opgebouwd
3. een mening geven
4. een voorbeeld bij het onderwerp geven

In de volgende slide zie je twee teksten.

Het zijn slotalinea's van een tekst.

Lees de twee teksten

Welk soort slot is het slot in de tekst 'App Examengids'?

1. Een advies
2. een antwoord op de vraag uit de inleiding
3. een conclusie

Welk soort slot is het slot in de tekst 'Festival der Zoete Verleidingen'?

1. een advies
2. een conclusie
3. een samenvatting

Tekstverbanden en signaalwoorden

• Een goede tekst kent tekstverbanden en signaalwoorden.
• Tekstverbanden zijn logische relaties tussen delen van een tekst. 
• Signaalwoorden helpen het verband te ontdekken..
• Een signaalwoord geeft aan welk verband.
  

Tekstverbanden en signaalwoorden

Reden of argument: daarom, omdat, derhalve, aangezien, namelijk

Tegenstelling: maar, echter, desondanks, hoewel, toch

Conclusie: dus, hieruit volgt, kortom

Oorzaak-gevolg: doordat, daardoor, als gevolg van, waardoor, zodat

Opsomming: eerst, vervolgens, bovendien, daarna, ten slotte

Jan heeft zijn vmbo-diploma gehaald, waardoor hij verder kan studeren.

1. Opsomming
2. Conclusie
3. Oorzaak en gevolg
4. Tegenstelling

Mijn zusje houdt niet van winkelen, maar mijn moeder vindt het heel erg leuk.

1. Conclusie
2. Voorbeeld
3. Tegenstelling
4. Oorzaak en gevolg

Kortom, we winnen deze wedstrijd wel.

1. Tegenstelling
2. Tijd
3. Conclusie
4. Voorbeeld

Ik ga vandaag in de ochtend eerst naar school, daarna ga ik sporten.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Oorzaak en gevolg
4. Conclusie

Zijn er nog vragen?

Inleiding

De inleiding is het begin van een tekst. De schrijver kondigt het onderwerp van de tekst aan en probeert de lezer nieuwsgierig te maken naar het vervolg van de tekst. Ook staan er vaak aanwijzingen voor wat er in de rest van de tekst aan bod komt.

1 of meerdere alinea's.                                 

de lead

De lead is de vaak schuin- of vetgedrukte samenvattende inleiding in het begin van een tijdschrift- of krantenartikel.

Inleiding vervolg

Een schrijver kan een tekst op meerdere manieren inleiden:

• Beschrijven van de aanleiding --> de schrijver beschrijft een gebeurtenis die aanleiding was om de tekst te schrijven
• Vragen stellen --> de schrijver stelt vragen die hij in de tekst gaat beantwoorden
• Situatieschets --> de schrijver beschrijft een situatie die voor de lezer herkenbaar of interessant is
• Omschrijving van een probleem --> de schrijver beschrijft een probleem dat in de tekst centraal staat.
• Combinatie van bovenstaande elementen

Middenstuk

In het middenstuk wordt het onderwerp uitgewerkt in deelonderwerpen. Voor overzicht, wordt de tekst opgedeeld in alinea's. Deze alinea's worden gemaakt op basis van deelonderwerpen: bij elk nieuw deelonderwerp een nieuwe alinea.

Eventueel staan er in het middenstuk tussenkopjes. Tussenkopjes geven een aanwijzing voor de inhoud van een alinea.

Slot

In het slot sluit de schrijver de tekst af. In veel gevallen komt de schrijver in het slot terug op de inleiding. Bijvoorbeeld door in het slot antwoord te geven op een vraag die in de inleiding gesteld werd.

1 of meerdere alinea's.

Slot vervolg

Een schrijver kan een tekst op verschillende manieren afsluiten:

• Samenvatting --> de schrijver geeft een samenvatting van informatie uit het middenstuk dor de belangrijkste informatie te herhalen
• Conclusie --> de schrijver geeft een slotsom of eindoordeel. Je herkent dit vaak door de woorden 'dus' en 'kortom'.
• Activeren --> de schrijver wil dat een lezer iets gaat doen, bijvoorbeeld een product kopen
• Advies --> de schrijver geeft de lezer advies
• Oplossing --> de schrijver geeft een oplossing voor het probleem dat in de tekst is beschreven