De aarde als systeem (2.1) les 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De aarde als systeem (2.1)

Weekplenda

Programma

• Voorkennis test
• Terugblik vorige les: Verwering, erosie en sedimentatie
• Uitleg kringlopen
•  Aan de slag oefenopdracht + werkblad

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

De interactie tussen endogene en exogene processen beschrijven en verklaren aan de hand van de kringlopen;

De kenmerken van gesteenten aan de ontstaanswijze ervan relateren.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Mechanische verwering in Yosemite National Park, V.S.

Benodigde voorkennis 

Je weet het verschil tussen endogene en exogene krachten;
Je weet de opbouw van de aarde ;
Je weet de afbraak van de aarde;
Je weet het verschil tussen verwering, erosie en sedimentatie ;

Voorkennis test: 

Maak aantekeningen!

Kringlopen

Hydrologische kringloop

Gesteenten in bergen worden onder invloed van  hydrologische kringloop afgebroken.
Deze kringloop belangrijk bij exogene processen, zoals sedimentatie. 

Bij de hydrologische kringloop
1. verdampt water uit zee en oceanen onder invloed van zon. 
2. waterdamp stijgt op met de lucht en vormt wolken
3. uit deze wolken komt neerslag en zo water weer terug in de rivieren, zeeën en oceanen. 

Gesteente kringloop

De gesteentekringloop zorgt ervoor dat materiaal van de aardkorst steeds opnieuw wordt afgebroken en weer meespeelt in de vorming van nieuw gesteente. Dit verloopt zeer traag.

Drie soorten gesteente: sedimentgesteente, stollingsgesteente en metamorf gesteente. 

Koolstofkringloop

De koolstofkringloop omvat alle processen waarmee koolstof door de aarde circuleert. 

Koolstof maakt een gedaanteverwisseling door: CO2 in de lucht opgenomen door planten en organismen in de oceaan. Deze sterven af en dragen bij aan vorming van o.a. steenkool en aardgas. Door verbranding van diie resources komt CO2 weer in atmosfeer.

Uitleg: 

Maak aantekeningen!

Hydrologische kringloop

• De voortdurende verplaatsing van water over de aarde.
  
• De waterkringloop wordt aangedreven door de zon.

Maak aantekeningen!

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Stroomgebied

Waar begint de waterkringloop

1. In de zee
2. In de bergen
3. Nergens, het is een kringloop
4. In de wolken

Verdamping

Condensatie

Neerslag

Afstroming

Warmte

Wat bepaalt of de kringloop kort of lang is?

1. de zon
2. de wolken
3. de neerslag
4. de wind

Welk begrip hoort bij de hele afbeelding

1. bovenloop
2. stroomgebied
3. waterscheiding
4. benedenloop

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Gesteentekringloop

Soorten gesteente:

- Sediment gesteente

- Stollingsgesteente

- Metamorf gesteente 

Maak aantekeningen!

Drie hoofdgroepen 

1. Stollingsgesteente 
2. Sediment gesteente 
3. Metamorf gesteente 

Stollingsgesteente 

Smelten van gesteente - magma

Afkoeling van Magma

Voorbeelden: 

- Basalt

- Graniet

Verwering/erosie

Het afbreken van gesteente door het klimaat en bodembiologie. 

Aanvoer van losmateriaal door wind, water en ijs.

Sedimenten

Afzetting van los materiaal

Voorbeelden:

- Kalksteen 

- Zandsteen 

Sedimentgesteente 

Wanneer deze sedimenten afgezet zijn stapelen zich op. 

Door druk en tijd worden de gesteentes gevormd. 

Zijn er veel fossiele en dierlijke resten? Kalksteen. 

Metamorf gesteente  

Door extreem hoge druk ondergaan sediment- & stollingsgesteente een  metamorfos

Voorbeelden:

Kalksteen wordt marmer 

Wat moet je leren voor PTO1?

Platentektoniek:

• de bouw van de aarde - type lithosfeer
• 3 soorten plaatbeweging
• 
  

Werkblad: Gesteentekringloop

Op de volgende slide ga je een afbeelding zien van een kringloop. Er missen woorden.

Schrijf op welke woorden bij de letters A t/m C en cijfers 1 t/m 6 moeten komen te staan.

Later kan je dit lijstje invullen in de LessonUp!

Noteer bij de letters A t/m C de juiste beschrijving.

Opties:

• Metamorf gesteente
• Sedimentgesteente
• Stollingsgesteente

A = 

B = 

C = 

Metamorf gesteente

Sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Noteer bij de cijfers 1 t/m 6 de juiste beschrijving.

Opties:

• Afkoelen
• Smelten
• Samendrukken
• Verwering + erosie + afzetting
• Warmte en druk
• Sedimenten

1 = 

2 = 

3 = 

4 = 

5 = 

6 = 

Afkoelen

Smelten

Verwering + erosie + afzetting

Warmte en druk

Samendrukken

Sedimenten

Sediments

gesteente

Stollings

gesteente

Metamorf gesteente

Samenpersen

Hoge druk/temperatuur

Stollen

Wegzakken

Omvormen

Afkoelen

Fossielen

Sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Kalksteen

Zandsteen

Marmer

Leisteen

Graniet

Basalt

Samengevat

Welke processen spelen hier een rol?

Lesdoel(en) check

Aan het einde van de les kan je:

De interactie tussen endogene en exogene processen beschrijven en verklaren aan de hand van de kringlopen;

De kenmerken van gesteenten aan de ontstaanswijze ervan relateren.

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan en schrijf een definitie:

Hydrologische kringloop

Gesteente kringloop

Sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Huiswerk

Lezen	Paragraaf 2.1 blz. 63
Maken	Maak startopdracht 1, 3 en 4 blz. 61
Woordenboek	Quizlet begrippen oefenen

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃