miniles VHA literaire begrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat vond jij een goed verhaal?

Kan iemand een voorbeeld geven? Waarom was dat een goed verhaal?

antw: personages, spannend, herkenbaar

docent:

eigen ervaring vertellen (boek wel/niet leuk of goed).

Lesprogramma

* lesdoelen

* warming up
* literaire begrippen

* opdracht
* afsluiting

Lesprogramma

opdracht: 

(voorgelezen) verhaal analyseren met de literaire begrippen.

Hoe je dat doet -> volgt later

Lesprogramma

Aan het eind van de les, ken je:

* literaire begrippen 

   open plekken, personages,

    ruimte, tijd

* begrippen toepassen op een
   verhaal

Wat leer je vandaag?

Waarom leer je dit? 

- helpt teksten beter te begrijpen

(vergroot woordenschat en inlevingsvermogen)

- teksten te waarderen en met een ander van gedachten te wisselen.

Eerst even dit... voorkennis!

Een open plek is ....

1. een locatie in het bos
2. vraag die je hebt bij het lezen van een verhaal
3. een schoolplein
4. een wond op je lichaam

Wat wordt bedoeld met ruimte
(in de literatuur)?

Open plekken zijn vragen die bij je opkomen in een verhaal. Ze roepen vaak spanning op, waardoor je als lezer blijft doorlezen. Dit kan om van alles gaan: 

- een personage (doet vreemde dingen)

- een situatie (die raadselachtig is)

Open plekken

Het gaat hier om hamvragen:

- waarover je langer kunt nadenken

- die een discussie kan uitlokken

bijvoorbeeld:

- droomt de hoofdpersoon of is het echt?

- waarom reageert de hoofdpersoon boos?

Soms krijg je halverwege antwoorden, soms geen antwoorden. Waarom doet de auteur dit?

Een personage in een verhaal omschrijf je door de belangrijkste eigenschappen te noemen. Die vind je in de tekst, of je leidt het karakter af door wat hij/zij zegt of doet. Zoek naar kenmerken van een personage: man of vrouw, uiterlijk, leeftijd, karakter. 

Personages

Hoe meer eigenschappen je weet, hoe kleurrijker een personage wordt. Maakt een verhaal boeiend. Sommige personages blijven oppervlakkig, sommige worden erg uitgediept. Naam is ook belangrijk!

Hoofdpersoon, bijpersonen

plaats,  weer/klimaat, tijd

Ruimte

bijvoorbeeld: het bos, in de nacht, ijskoud, 2060

De ruimte bepaalt de sfeer en spanning van het verhaal

Voor ruimte kan je ook zeggen het 'decor'. 

Kan iemand een ander voorbeeld geven? 

Tijd

chronologisch: alles wordt verteld in een volgorde, van begin tot eind.

terugverwijzing: er wordt kort herinnerd over iets dat in het verleden is gebeurd. flashback: in het verhaal word je meegenomen naar het verleden flashforward: je wordt meegenomen naar de toekomst

Een schrijver speelt vaak met de tijd in het verhaal om het verhaal spannend te maken...

voorbeelden: Jimi Fender Johnson (tijdreizen: flashback)

Leg aan elkaar uit:

Tijd: 1 minuut

open plekken, personages, ruimte, tijd

Welk duo heeft de begrippen niet helder? Welk duo wel? -> legt uit

Het verhaal

Tip: 

Maak aantekeningen!

Lees mee!

Voorlezen: 

wat valt je op? 

Wat zou hier een open vraag kunnen zijn?

Literaire mindmap

Maak in tweetallen 

een analyse van het verhaal:

open plekken, personages, ruimte/tijd

Klaar? Vergelijk met ander tweetal

Schrijf open plekken (welke vragen heb je?)

Beschrijf de ruimte

Beschrijf wat je weet over de tijd

Beschrijf de personages (karakter, uiterlijk)

-hoofdpersoon? hoe weet je dat?

Ben je klaar? Vergelijk met ander duo.

* welke begrippen heb je 
   vandaag geleerd?

* kan je een voorbeeld geven

   per begrip?

Afsluiting

Volgende les: 

vertelperspectief, thema

Een aantal duo's vertelt:

open plekken? de ruimte? tijd?

welke begrippen heb je geleerd? 

Hoe ging de samenwerking?

Volgende les: vertelperspectief