4.3 deel II: Staatsvorming en centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 Staatsvorming en centralisatie

Welkom!

Laat je spullen in je tas

Pak een potlood

Deze les

1) Toets inzien

2) Terugblik vorige les

3) Opdracht situatie Frankrijk, Engeland, Duitsland & de Nederlanden

4) Uitleg + video

5) Vervolg werkvorm 'Jeopardy'

Toets inzien

Bekijk de antwoorden op het antwoordmodel en je eigen antwoorden

Heb je twijfels? Zet dan met potlood een streep voor de vraag

4.3 Staatsvorming en centralisatie

Pak je spullen

Boeken 

Schrift

Laptop

Leerdoelen 4.3

Je leert wat staatsvorming en centralisatie was en hoe succesvol die was in:

- Frankrijk

- Engeland

- Duitsland

- De Nederlanden

Kenmerkend aspect: Het begin van staatsvorming en centralisatie

Leg in je eigen woorden uit wat de begrippen staatsvorming en centralisatie betekenen en wat ze met elkaar te maken hebben

Waarom ontstonden centralisatie en staatsvorming?

Wat had de terugkeer van de geldeconomie hiermee te maken?

Staatsvorming

Aaneengesloten stuk grond met:

duidelijke grenzen

dezelfde belastingregels

dezelfde wetten

Langzaam ontstaan de eerste staten in Frankrijk en Engeland

Dat lukt minder goed in Duitsland 

Opdracht

Verdeel je papier in 4-en en maak een schema

Zet naast elkaar de vier staten, zet er een streep tussen

Frankrijk - Engeland - Duitsland - De Nederlanden

en noteer daar de belangrijkste punten in die je vindt op blz 48/49

Opdracht

Wat: Onderzoek de staatsvorming en centralisatie per staat

Waarom: zelf onderzoek blijft beter hangen (toets?)

Hoe: in duo's, opschrijven in je aantekeningenschrift

Hulp: docent als je er niet uitkomt

Tijd: 15 minuten

Uitkomst: Klassikaal bespreken

Klaar: Maak opdracht 10 - 13 uit je werkboek

Frankrijk

Franse koning begint rondom Parijs:

• heffen van belastingen in het hele koninkrijk
• centrale rechtbank
• wetten en regels hele koninkrijk
• duizenden betaalde ambtenaren
• leger van huurlingen
  
  Begin vorming moderne staat!

Opdracht 1a+b

Verandering - continuïteit Grote verandering in vergelijking met 1000

a) Toen koning afhankelijk van vazallen / leenheren

b) Nu deelt hij zelf de lakens uit door rechtspraak, wetten, ambtenaren en militairen 

Engeland

Posities leenmannen niet erfelijk

Sheriffs: betaalde ambtenaren die belastingen ophalen en rechtspreken in het koninkrijk

Vraag 4a) Duidelijke structuur met ambtenaren die de vorst in dienst neemt en kan ontslaan --> geeft koning veel macht

Fra-Eng

Overeenkomst In Engeland en Frankrijk groeiende macht van de koning door centralisatie! Centralisatie mogelijk door geldeconomie -> leger / ambtenaren

Verschil met vooral Duitsland, want daar lukt het niet zo met de centralisatie

Duitsland

Duitse koning/keizer rond 1000 de machtigste!

Maar ... hertogen, graven en bisschoppen behielden de macht in hun eigen gebieden 

Gevolg: van staatsvorming & centralisatie kwam weinig terecht

Duitsland

Oorzaken (vraag 3): waarom lukt het in Duitsland niet?

Gebied te groot: de Duitse vorsten waren vaak weg (oorlog in Italië)

Koningschap niet erfelijk, gekozen door 7 keurvorsten --> afhankelijkheid

De Nederlanden

Verzameling steden en gewesten

5a) Vanaf 1430 meer eenheid onder Filips de Goede van Bourgondië

5b) Instellen Staten-Generaal met vertegenwoordigers van de drie standen om afspraken te maken over belastingen

Bekijk de afbeelding. Van wie krijgt Otto III zijn macht volgens deze afbeelding? Op de afbeelding zie ik ..., daaruit maak ik op dat Otto III zijn macht krijgt van ..., want ...

Leg uit waarom deze afbeelding past bij het kenmerkend aspect 'staatsvorming en centralisatie'

Jeanne d'Arc

Wat heeft Jeanne d'Arc te maken met staatsvorming?

Video

Kern van deze paragraaf

Het begin van staatsvorming en centralisatie: In de tijd van steden en staten vergrootten de Franse en Engelse koningen hun macht. Met een eigen leger, ambtenaren en landelijke rechtspraak begonnen ze de vorming van een centraal bestuurde staat. 

Op deze manier vergrootten ook de Bourgondische hertogen de politieke eenheid in de Nederlanden. Het Duitse rijk bleef versnipperd.

Jeopardy

Wat: Je probeert bij een gegeven begrip of persoon een vraag te bedenken

Waarom: Betere begripskennis, gemakkelijker kennis onthouden

Hoe: Klassikaal op het bord, in tweetallen vraag bedenken

Tijd: 15 minuten

Uitkomst: Kort bespreken

Klaar: Maak opdracht 11 t/m 13 uit je werkboek

Vragen met het antwoord:

• Honderdjarige Oorlog
  
• soevereiniteit
  
• centralisatie
  
• derde stand
  
• 1355
  
• Jeanne d’Arc
  
• Krachtigere wapens
  

Eventueel als je klaar bent:

• Duitse koning
• Keurvorsten
• 1066
• Parlement
• Filips de Goede
• Habsburgse dynastie
• Magna Carta

Leerdoelen

Je leert wat staatsvorming en centralisatie was en hoe succesvol die was in:

- Frankrijk

- Engeland

- Duitsland

- De Nederlanden