Beeldspraak en stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

LESDOEL

BEELDSPRAAK KUNNEN HERKENNEN EN GEBRUIKEN

https:

Vergelijking

• Een beeld uit de werkelijkheid (het object) wordt naast het beeld geplaatst.
  
• Er wordt een verbindingswoord gebruikt (als, zoals, net als, evenals, gelijk, van, (ge)lijken)

Voorbeeld;

• De vijand (o) kwam als (v) een dief in de nacht (b).

Beeldspraak (overeenkomst)

• Vergelijking
• Vergelijking zonder als
  
• Metafoor
• Personificatie
• Allegorie
• Synesthesie

Vergelijking zonder als

• Een vergelijking zonder verbindingswoord

Voorbeeld:

• Karel (o), een echte angsthaas (b), was snel weg

Metafoor

• Een vergelijking zonder verbindingswoord en zonder object

Voorbeeld:

• Als student woonde ik in een zwijnenstal.

Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn ook vaak metaforen

Voorbeeld:

• Daar komt de aap uit mouw.

Personificatie

• Een levenloze zaak wordt als een levend wezen voorgesteld.

Voorbeeld:

• De wind fluisterde haar naam

Synesthesie

• De waarnemingen van twee verschillende zintuigen worden met elkaar gecombineerd.

Voorbeeld:

• De schilder gebruikte nogal schreeuwende kleuren. horen/zien)
• Het is vandaag bitter koud. (proeven/voelen)
• Hij rook een scherpe geur. (voelen/ruiken)

Beeldspraak (zonder overeenkomst)

Metonymia:

• een deel ipv een geheel
• het geheel ipv een deel
• het materiaal waar iets van gemaakt is
• de maker van het product
• het serviesgoed waarin/waarop iets geserveerd wordt
• de merknaam

Een deel ipv een geheel

Voorbeeld:

• Hij heeft geen dak boven zijn hoofd.
• Er zijn te weinig handen aan het bed.
• We moeten eerst even neuzen tellen.

Het geheel ipv een deel

Voorbeeld;

• Nederland heeft van Frankrijk gewonnen.
• We moeten afwachten wat Brussel ervan vindt.
  

Het materiaal waar iets van gemaakt is

Voorbeeld:

• Omdat het gaat vriezen heb ik mijn ijzers vast uit het vet gehaald.
• Hij schoot de bal in de touwen.

De maker van het product

Voorbeeld:

• Zij hebben een Rembrandt aan de muur hangen.
• Zijn stardivarius is heel veel geld waard.

De merknaam

Voorbeeld:

• Mijn Nikes lopen heel erg lekker.
• Ik ga morgen pampers kopen.

Het serviesgoed waarin/waarop iets geserveerd wordt

Voorbeeld:

• Ik lust nog wel een glaasje.
• Het is erg lekker, geef mij nog maar een bordje.

Stijlfiguren

• opsomming: de premier was sloom en saai en slaapverwekkend

• tegenstelling (antithese): zij steunde haar vriendin door dik en dun
• paradox: schijnbare tegenstelling: naarmate men meer weet, weet men steeds minder
  

Stijlfiguren

• eufemisme: verzachtende uitdrukking: de pijp uitgaan.
  

• hyperbool/overdrijving: ik heb uren op je gewacht gisteren.
  
• understatement: afzwakken: hij kan een aardig balletje trappen (over een profvoetballer)
• tautologie: twee synoniemen: uitsluitend en alleen
• Pleonasme: iets benadrukken wat al in het woord zit: zoete suiker, groen gras
  

Totaal witte kamer

Laten wij nog eenmaal de kamer wit maken

nog eenmaal de totaal witte kamer, jij, ik

dit zal geen tijd sparen, maar nog eenmaal

de kamer wit maken, nu, nooit meer later

en dat wij dan bijna het volmaakte napraten

alsof het gedrukt staat, witter dan leesbaar

dus nog eenmaal die kamer, de voor altijd totale

zoals wij er lagen, liggen, liggen blijiven

witter dan, samen -