H4 literatuur 4 poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom 

h4b!

Programma

1. 10 minuten lezen
2. Wat is pöezie?
3. Afsluiting en vooruitblik
   

10 minuten lezen

Welk boek ben je nu aan het lezen?

Plak hier het gedicht dat je als huiswerkopdracht hebt opgezocht.
Geef onderaan je gedicht in één zin weer waarom dit gedicht je aansprak.

Literatuur 4: Poëzie

• In poëtisch taalgebruik krijgt de inhoud van een boodschap extra lading en de vorm meer nadruk. Je kunt al het ware méér zeggen dan wat woorden letterlijk betekenen. 
• Poëtische taal in gedichten wordt niet door iedereen begrepen en gewaardeerd. Sommigen vinden dat dichters 'vaag doen' en vragen zich af 'waarom ze niet gewoon zeggen wat ze bedoelen'.
• Niets in een gedicht is toevallig, overal is over nagedacht en alles is gewikt en gewogen. 

a. Als het aan de kat lag, kocht ze Whiskas.

b. Er gaat niets boven Groningen.

c. U bent toe aan een Daewoo.

Poëtisch taalgebruik is een krachtig middel om het publiek met een bepaalde boodschap te bereiken. Wat is de boodschap van de volgende slogans en waarom verpakken de reclamemakers hun boodschappen in poëtische taal? 

Functies van poëzie

1. Aansluiten bij een bepaalde gelegenheid (bv. begrafenis, geboorte)
2. Mimetische functie: gedichten die de werkelijkheid beschrijven (bv. toneel)
3. Pragmatische functie: je kunt bijvoorbeeld iets leren van het gedicht (bv. gedichtjes voor kinderen)
4. Expressieve functie: de uiting van gedachten en gevoelens van de dichter staat centraal
5. Autonome functie: het gedicht staat volledig op zichzelf (gedicht gaat over de poëzie/taal zelf)

De vijf functies van poëzie

gedichten bij bijvoorbeeld een begrafenis, een geboorte of een huwelijk

gedichten die de werkelijkheid beschrijven (bv. toneel)

gedichten waar je iets van kan leren (bv. gedichtjes voor kinderen)

gedichten waarbij de gedachten en gevoelens van de dichter centraal staan

gedichten die volledig op zichzelf staan (gaan over de poëzie/taal zelf)

aansluiten bij een bepaalde gelegenheid

expressieve 

functie

mimetische 

functie

pragmatische 

functie

autonome 

functie

Welke poëtica (passend bij een gebeurtenis,
mimetisch, pragmatisch, expressief of autonoom)
past bij het gedicht van Tom Lanoye? En waarom?

Welke poëtica (passend bij een gebeurtenis,
mimetisch, pragmatisch, expressief of
autonoom) past bij het gedicht van Vasalis?
En waarom?

Gedichten lezen en schrijven

• De betekenis van een gedicht ligt vaak buiten de tekst zelf, je zult als lezer hiernaar op zoek moeten gaan of als dichter zorgvuldig je woorden wegen om deze betekenis vorm te geven. 
• Poëzie vergt dus een speciale lees- en schrijfhouding, waarbij het handig is als je het gereedschap van een dichter kent: de poëtische middelen.

Poëtische middelen

Context, presentatie, perspectief

Klank en ritme (regelbouw, rijm, metrum)

Beeldspraak (metafora, homerische vergelijking, metonymia)

Stijlfiguren (herhalingen en opsommingen, tegenstellingen en ontkenningen, overdrijvingen en nuanceringen, spot, woordspelingen)

Aankomende lessen kijken we naar elk van bovenstaande poëtische middelen aan de hand van diverse gedichten.

https:

Ellen Deckwitz

Ellen Deckwitz (1982) is een van de belangrijkste dichters van haar generatie. Ze won met De Steen vreest mij (2011) de C. Buddingh’-prijs voor het beste poëziedebuut en is een graag geziene gast op literaire podia. Dankzij optredens in televisieprogramma’s als De Wereld Draait Door en een column in nrc.next heeft Deckwitz zich ontwikkeld tot een van onze meest aanstekelijke poëzieambassadeurs.

Waarom zou de titel van Deckwitz'
cursus genieten van poëzie
'Olijven moet je leren lezen' heten?

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: dinsdag 12 november

• Huiswerk: gedicht zoeken dat je aanspreekt
• Meenemen: handboek en laptop
• Programma: toets verhaalanalyse bespreken en boeken zoeken