V4 Literatuur 4: Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom 

v4!

Programma

1. Studiewijzer/PTA bespreken
2. Introductie poëzie
3. Afsluiting en vooruitblik

Poëzie
of niet?

Poëzie
of niet?

Poëzie

of niet?

Poëzie

of niet?

Poëzie
of niet?

Poëzie

of niet?

Literatuur 4: Poëzie

• In poëtisch taalgebruik krijgt de inhoud van een boodschap extra lading en de vorm meer nadruk. Je kunt al het ware méér zeggen dan wat woorden letterlijk betekenen. 
• Poëtische taal in gedichten wordt niet door iedereen begrepen en gewaardeerd. Sommigen vinden dat dichters 'vaag doen' en vragen zich af 'waarom ze niet gewoon zeggen wat ze bedoelen'.
• Niets in een gedicht is toevallig, overal is over nagedacht en alles is gewikt en gewogen. 

a. Als het aan de kat lag, kocht ze Whiskas.

b. Er gaat niets boven Groningen.

c. U bent toe aan een Daewoo.

Poëtisch taalgebruik is een krachtig middel om het publiek met een bepaalde boodschap te bereiken. Wat is de boodschap van de volgende slogans en waarom verpakken de reclamemakers hun boodschappen in poëtische taal? 

Functies van poëzie

1. Aansluiten bij een bepaalde gelegenheid (bv. begrafenis, geboorte)
2. Mimetische functie: gedichten die de werkelijkheid beschrijven (bv. toneel)
3. Pragmatische functie: je kunt bijvoorbeeld iets leren van het gedicht (bv. gedichtjes voor kinderen)
4. Expressieve functie: de uiting van gedachten en gevoelens van de dichter staat centraal
5. Autonome functie: het gedicht staat volledig op zichzelf (gedicht gaat over de poëzie/taal zelf)

Welke poëtica (passend bij een gebeurtenis,
mimetisch, pragmatisch, expressief of autonoom)
past bij het gedicht van Tom Lanoye? En waarom?

Welke poëtica (passend bij een gebeurtenis,
mimetisch, pragmatisch, expressief of
autonoom) past bij het gedicht van Vasalis?
En waarom?

Gedichten lezen en schrijven

• De betekenis van een gedicht ligt vaak buiten de tekst zelf, je zult als lezer hiernaar op zoek moeten gaan of als dichter zorgvuldig je woorden wegen om deze betekenis vorm te geven. 
• Poëzie vergt dus een speciale lees- en schrijfhouding, waarbij het handig is als je het gereedschap van een dichter kent: de poëtische middelen.

Poëtische middelen

Context, presentatie, perspectief

Klank en ritme (regelbouw, rijm, metrum)

Beeldspraak (metafora, homerische vergelijking, metonymia)

Stijlfiguren (herhalingen en opsommingen, tegenstellingen en ontkenningen, overdrijvingen en nuanceringen, spot, woordspelingen)

Aankomende lessen kijken we naar elk van bovenstaande poëtische middelen aan de hand van diverse gedichten.

Huiswerkopdracht

Zoek (op internet, in het lokaal, in een dichtbundel) naar een gedicht dat je aanspreekt. Om welke reden dan ook.

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: dinsdag 12 november

• Huiswerk: gedicht zoeken dat je aanspreekt
• Meenemen: handboek en laptop
• Programma: toets verhaalanalyse bespreken en boeken zoeken