Samenvatting hoofdstuk 9

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Samenvatting hoofdstuk 9

Hoe blijf je op temperatuur?

Hoe wordt er homeostase gehandhaafd?

Warmtezintuigen meten hogere temperatuur dan de norm (het gemiddelde)

-> impulsen naar hersenen via zenuwen.

Afkoelen:

• bloedvaatjes wijder - stroomt meer bloed door heen - warmte afgeven aan omgeving
•  Zweetklieren maken meer zweet -  verdamping = afkoeling

Hoe blijf je op temperatuur?

Hoe wordt er homeostase gehandhaafd?

Koudezintuigen meten lagere temperatuur dan de norm (het gemiddelde)

-> impulsen naar hersenen via zenuwen

Warmer worden:

• bloedvaatjes nauwer - stroomt minder bloed door heen - lichaam houdt warmte beter vast
• rillen - spieren bewegen = warmte komt vrij
• vetlaagje in het onderhuids bindweefsel = isolerend / kippenvel = haren rechtop

Hoe is je huid opgebouwd?

Opperhuid bestaat uit: 

1. hoornlaag --> dood, bescherming 
2. kiemlaag --> Maakt nieuwe cellen voor de hoornlaag

Lederhuid --> : ligging van bloedvaten, zweetklieren, 

talgklieren (vettig, soepel), zenuwen, zintuigen, 

haarspiertjes enz.

Onderhuids bindweefsel --> vet (Isolatie), 

bloedvaatjes, zenuwen. 

Voorkennis activeren -
UV-straling

UV-straling is een onderdeel van zonlicht

Een deel wordt tegengehouden door de ozonlaag

Een gedeelte dringt echter door tot de huid (zonnebrandcrème biedt bescherming)

Hoe beschermt je huid je tegen de zon?

Zon: UV-straling -> cellen in de kiemlaag maken pigment (kleine korreltjes bruine kleurstof) = bescherming tegen verbranding

Pigment zorgt ervoor dat UV-straling minder diep in je huid komt

Hoe meer pigment je hebt, hoe beter je beschermt bent tegen UV-straling

Hoe beschermt je huid je tegen de zon?

UV-straling kan ook cellen in de hoornlaag en de kiemlaag aantasten.

• Vervellen: door verbranding, waardoor cellen in de hoornlaag afsterven.

• Huidkanker: als kiemcellen worden beschadigd door UV-straling = extra snelle deling -> gezwel/tumor

Hoe ontstaat een uitzaaiing?

Wondgenezing

1. Eerst klonteren bloedplaatjes samen (#3)
2. Bloedplaatjes knappen open (#4)
3. Stofjes uit de bloedplaatjes reageren met eiwitten uit het bloedplasma (#4)
4. Bij deze reactie ontstaan plakkerige fibrinedraden (#5)

Diabetes

Geen diabetes

Type 1:

• Geen of minder aanmaak insuline

Type 2:

• Cellen reageren niet of nauwelijks op insuline

Hoe wordt glucosegehalte in bloed geregeld?

Wat doet je lever?

• Opbouwen en omzetten; 

       aminozuren --> eiwitten

• Afbreken

       aminozuren --> ureum

• Afvoeren

       bijv. bilirubine (rode bloedcellen)

• Opslaan glycogeen

Wat doen je nieren?

Filteren afvalstoffen uit je bloed

• Giftige stoffen & afbraakproducten
• Overtollige zouten & vitaminen
• Overbodige stoffen die je niet nodig hebt

Het verloop van een infectieziekte

Welk bloedbestanddeel bij welk type bloedtransfusie? 

1. Rode bloedcellen ->  patiënt met veel bloedverlies (ongeluk/bloedarmoede)

2. Bloedplasma ->  patiënten met brandwonden, ernstige infectie en hemofilie (bloed stolt niet goed) 

3. Bloedplaatjes: Leukemiepatiënten (plaatjes én rode bloedcellen)  

*Leukemie = beenmergkanker -> aanmaak witte bloedcellen ontregeld - teveel onrijpe cellen / productie andere onderdelen knelt -> te weinig bloedplaatjes. 

Bloedtransfusie

Verkeerde bloed gehad, ontstaat er bloedklontering

Klontering moet je vermijden bij een bloedtransfusie.

Levensbedreigende situaties (hartinfarct, herseninfarct)