herhalen taalverzorging start schooljaar

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

herhalen taalverzorging

doel: 

je kent de onderdelen van taalverzorging hoofdstuk 4,5,6

je kunt de onderdelen toepassen

Wat moet je ook alweer kennen?

kennen:

meewerkend voorwerp     verkleinwoorden

verwijswoorden    vaste voorzetsels bij werkwoorden

lastige werkwoordsvormen     meervoud

bijwoordelijke bepaling  werkwoordspelling

trappen van vergelijk

Meewerkend voorwerp

De directeur gaf haar een ketting.

Meewerkend voorwerp:

1. Geen
2. een ketting
3. De directeur
4. haar

Mijn moeder heeft mijn oma een nieuwe jas gegeven.
mijn oma =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

VWO moet de verschillende soorten bwb's kunnen herkennen. 

Is het zinsdeel tussen haakjes
een bijwoordelijke bepaling?

Ik hoorde het nieuws [vanmorgen] op de radio.

1. ja
2. nee

Hij fietste naar het sportveld.
De bijwoordelijke bepaling is:

verwijswoorden

de woorden -> verwijs met die/deze

(de eindigt met een e, verwijswoorden ook)

de man, die man/ deze man

de tafel, die tafel/ deze tafel

verwijswoorden

het woorden -> verwijs met dat/dit

(het eindigt met een t, verwijswoorden ook)

het jongetje, dat jongetje / dit jongetje

het raam, dat raam / dit raam

waarmee en met wie

• Verwijswoorden zoals waarmee, waaronder en waardoor verwijzen naar dingen en dieren.  
• Verwijswoorden zoals met wie, door wie, voor wie en tegen wie verwijzen naar personen. 

Verwijswoorden verwijzen naar iets wat al in de tekst genoemd is.
Onze hond loopt mank, maar hij is ook al oud.
Wat is het verwijswoord?

1. hij
2. is
3. al
4. hond

Welke verwijswoorden gebruik je voor 'het kind'?

1. deze, die
2. deze, dat
3. dit, dat
4. die, dit

Theorie trappen van vergelijking

Schrijf de trappen van vergelijking op van: gek

Wat moet je invullen?

Ik ben twee keer sneller 1) ________ zij.
Ik ben twee keer zo snel 2) _________ zij.

1. 1) dan 2) dan
2. 1) dan 2) als
3. 1) als 2) dan
4. 1) als 2) als

Theorie: Verkleinwoorden

Van zelfstandige naamwoorden kun je verkleinwoorden maken. Meestal doe je dit door het achtervoegsel - je toe te voegen.

Let op:

stoel - stoeltje                                         boom - boompje

ketting - kettinkje                                  auto - autootje

stem - stemmetje                                  ring - ringetje

tosti - tostietje                                         baby - baby'tje

Wat is het verkleinwoord van het raam?

Wat is het verkleinwoord van
bij

Geef het verkleinwoord van '....'
Je mag zelf een woord verzinnen en daar het verkleinwoord van geven.

Meervoud

• Sommige woorden die eindigen op -e hebben twee meervoudsvormen (seconde - secondes/seconden)

• Bij woorden die eindigen op -s of -f moet je in het meervoud soms de laatste letter veranderen in een z of v                     (grens - grenzen, maar: wens - wensen)
  

Meervoud

Woorden die eindigen op -ee of -ie krijgen een trema in het meervoud     (porie - poriën) 

1. Ligt de klemtoon op de laatste lettergreep? Voeg '-ën' toe                                 (knie - knieën)

2. Ligt de klemtoon niet op de laatste lettergreep? Voeg 'n' toe en zet het trema op de laatste 'e'  (bacterie - bacteriën) 

Neem de volgende woorden onder elkaar over en zet ze in het meervoud met een s / 's
bureau – kilo – autorally – oudtante – ski – explosie – kangoeroe – toeristenmenu – ekster – extra – nieuwsfoto – neusspray

Wat is ook alweer een vast voorzetsel?

1. Een voorzetsel dat bij een bepaald werkwoord hoort.
2. Geven een reden/oorzaak aan
3. Gebruik je in combinatie met een ander woord.
4. Achter, bij, door, naar, tussen, tijdens.

Wat is een voorbeeld van een vast voorzetsel?

1. houden van
2. bang zijn voor
3. rekenen met
4. verliezen door

Wat is het vaste voorzetsel?
Ik heb een hekel ... jou.

1. aan
2. van
3. voor
4. met

Welk onderdeel vind jij nog lastig?