Welvaart H2 De aanbodkant

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H2 de aanbodkant

Leerdoelen: 

• waarom het ene land rijker is dan het andere​
• berekeningen uitvoeren met een eenvoudige productiefunctie​
• uitleggen hoe afnemende meeropbrengsten de productie en productiviteit beïnvloeden​
• beschrijven hoe structuurbeleid de productie en factorproductiviteit kan vergroten​

Herhaling vorige les

                                  via de productie BBP        =          via het inkomen BBI

                                 (objectieve methode)                  (subjectieve methode)

                             + ambtenarensalarissen                     + afschrijvingen 

BBP en NNI

Bij het Bruto Binnenlands Product (BBP) gaat het over de productie in een land.

Bij het Netto Nationaal Inkomen (NNI) (= productie) wordt rekening gehouden met de oorsprong van het inkomen (= productie).

Oefening BBP

Objectieve methode (Productie)

• Omzet bedrijven                                                              € 850
• Inkoopwaarde bedrijven                                                € 240 -
• Bruto toegevoegde waarde bedrijven                       €  610 
• Loon overheid                                                                   €   40 +
• Bruto Binnenlands Product (BBP)                              € 650
  

Subjectieve methode (Inkomen)

• Loon bedrijven                                                                  € 470
  
• Loon overheid                                                                   €   40 +
• Winst bedrijven                                                                €   85 +
• Overige primaire inkomens bedrijven                       €    15 +
• Primair inkomen binnenland                                       €  610
• Afschrijvingen bedrijven                                                €   40 +
• Bruto Binnenlands Product (BBP)                              € 650

Oefening NNI

Objectieve methode (Productie)

• Bruto Binnenlands Product (BBP)                              € 650
  
• Afschrijvingen bedrijven                                                €   40 -
• Netto Binnenlands Product                                          €  610
• Saldo primaire inkomens uit buitenland                  €    20 +
• Netto Nationaal Inkomen (NNI)                                  €  630

Subjectieve methode (Inkomen)

• Loon bedrijven                                                                  € 470
  
• Loon overheid                                                                   €   40 +
• Winst bedrijven                                                                €   85 +
• Overige primaire inkomens bedrijven                       €    15 +
• Primair inkomen binnenland                                       €  610
• Saldo primaire inkomens uit buitenland                  €   20 +
• Netto Nationaal Inkomen (NNI)                                  € 630

Opdracht 1.11 (pagina 11)

Het netto nationaal inkomen van een land is als volgt opgebouwd (in miljarden euro's): loon 380, winst zelfstandigen 64, pacht 10, rente 60, huur 40 en dividend 46.

a. Bereken de ArbeidsInkomendsQuote (AIQ).

• AIQ = ((loon + winst zelfstandigen) / nationaal inkomen) x 100%
• AIQ = ((380 + 64) / 600) x 100% = 74%

b. Stel de formule op voor de KapitaalInkomensQuote (KIQ).

• KIQ = ((pacht + rente + huur + dividend) / nationaal inkomen) x 100%
• KIQ = ((10 + 60 + 40 + 46) / 600) x 100% = 26%

Je zou ook kunnen beweren dat de kapitaalsinkomensquote in deze economie 36,7% bedraagt.

c. Onderbouw deze bewering met een berekening.

• Door de winst zelfstandigen toch als kapitaalinkomen te zien.
• KIQ = ((64 + 10 + 60 + 40 + 46) / 600) x 100% = 36,7%

d. Volgens welke methode is het nationaal inkomen in deze opgave bepaald?

• Volgens de subjectieve methode (via de primaire inkomens)

De aanbodkant (Say)

De klassieke economen, ook wel aanbodeconomen genoemd, gaan ervan uit dat de economische groei op lange termijn bepaald wordt door de aanbodkant (de structuur) van de economie.

Econoom Say, Wet van Say:

Ieder aanbod schept zijn eigen vraag.

Productie wordt gekocht met het inkomen wat uit die productie wordt verdiend.

Het BBP groeit als de potentiële productie groeit, dus als de hoeveelheid en productiviteit van arbeid en kapitaal (de productiefactoren) groeien.

De aanbodkant (Adam Smith)

Tot 1700: BBP groeide door bevolkingsgroei: toename van productiefactor arbeid.

Daarna technologische ontwikkelingen: toename van productiefactor kapitaal, we gaan ook sneller werken: toename productiviteit: BBP groeit sneller dan de bevolking. Investeringen en leningen om kapitaal te laten groeien.

Filosoof Adam Smith: klassiek liberalisme

Individu moet zijn eigenbelang nastreven,

dan is de welvaart van de samenleving het grootst.

Latere nuancering door inzichten uit de speltheorie (gevangenendilemma).

De onzichtbare hand

De marktwerking (marktmechanisme) stemt vraag en aanbod op elkaar af. Bij teveel aanbod zullen de prijzen dalen, waardoor vraag toeneemt, en vraag en aanbod weer in

evenwicht (marktevenwicht) komen.

De markt kan dit zelf, de overheid moet zich er niet mee bemoeien (liberale opvatting). Hierdoor wordt de potentiële productie zo hoog mogelijk.

De onzichtbare hand

kwantiteit & kwaliteit van de productiefactoren

H2 De aanbodkant

Het bbp groeit als de potentiele productie groeit

Potentiële productie / Productiecapaciteit

de maximale productie die met een normale inzet van beschikbare productiefactoren en de stand van de techniek bereikt kan worden.

Bij macro-economische vraagstukken gaat het bij het begrip productiecapaciteit/potentiële productie om de maximale productie van het hele land. Dus van alle bedrijven en de overheid samen.

stand van de technologie genoemd, maar wordt beinvloed door veel meer factoren.

• eco kap verbeteren, door robots, lopende band
• mens kap beter onderwijs zorgt daarom voor een hoger potentieel bbp
• nat kap geografische ligging, goede infrastructuur
• maatschap fact pol stabiliteit

Productiefactoren (kwantiteit & kwaliteit)

⇨ rente / beschikbare vermogen

     winstgevendheid

     producentenvertrouwen

     technologische ontwikkelingen

⇨ beroepsbevolking (migratie)

     participatiegraad (kinderopvang)

     scholing (leerplicht)

     vergrijzing (pensioenleeftijd)

⇨ ontginning nieuwe bronnen

     inpoldering

     irrigatie

     milieuwetgeving

⇨ belastingklimaat

    winstgevendheid

    regels en wetten

    stabiliteit

Totale FactorProductiviteit (TFP)

Totale FactorProductiviteit (TFP) = kwaliteit van de productiefactoren en de efficiëntie waar mee ze ingezet worden. Hierdoor kan de output (BBP) sterker groeien dan de input (hoeveelheid arbeid en kapitaal) = de stand van de technologie.

Die wordt bepaald door:

• economisch kapitaal (onderzoek en ontwikkeling, innovatie, handel en infrastructuur)
• menselijk kapitaal (onderwijs, learning-by-doing en arbeidsspecialisatie)
• natuurlijk kapitaal (geografie, milieu en klimaat) 
• maatschappelijke factoren (instituties en stabiliteit)

Potentiële groei

                                                    Potentiële groei =

                                                                                          = Invloed potentiële groei op BBP

Productiefunctie

Het marktmechanisme ‘stuurt’ de economie en zorgt dat elke afzonderlijke markt in evenwicht komt. De overheid moet zich met dit proces zo min mogelijk bemoeien, dat verstoort alleen maar het evenwicht.

De potentiële productie kan bepaald worden met een productiefunctie    Y*= A *ƒ(K,L)    waarbij:

Y*= het potentiële BBP

A = totale factorproductiviteit (TFP)

K = hoeveelheid kapitaal

L = hoeveelheid arbeid (L van het Engelse woord Labour)

Arbeidsproductiviteit = Y*/ L                     Kapitaalproductiviteit = Y*/ K 

Opbrengsten

Op basis van de productiefunctie Y*= A *ƒ(K,L) stijgt de potentiële productie door meer kapitaal (K) of meer arbeid (L), of de totale factorproductiviteit (A) neemt toe.

Constante schaalopbrengsten

Een verdubbeling van K en L leidt tot verdubbeling Y*.

Afnemende meeropbrengsten

Als de hoeveelheid kapitaal (resp. arbeid) toeneemt, maar de hoeveelheid arbeid (resp. kapitaal) blijft gelijk, ontstaan er afnemende meeropbrengsten voor de productiefactor kapitaal (resp. arbeid).

Afnemende meeropbrengst (voorbeeld)

Er zijn 5 pizzakoeriers die per week 200 pizza’s bezorgen. Gewone fietsen worden vervangen door elektrische fietsen. Elke week wordt er 1 fiets vervangen:

• de 1e elektrische fiets wordt gebruikt voor de verste bezorgingen, de productie stijgt naar 300 pizza’s (meeste productiviteitswinst);
  
• de 2e elektrische fiets wordt gebruikt voor iets minder verre afstanden, iets minder grote tijdswinst, productie stijgt naar 380 pizza’s;
  
• bij de overstap in de 5e week is de tijdwinst en de extra productie het kleinst. Maar per pizzakoerier wel meer pizza’s!

Afnemende meeropbrengst (voorbeeld)

Er zijn 5 pizzakoeriers die per week 200 pizza’s bezorgen. Gewone fietsen worden vervangen door elektrische fietsen. Elke week wordt er 1 fiets vervangen:

• de 1e elektrische fiets wordt gebruikt voor de verste bezorgingen, de productie stijgt naar 300 pizza’s (meeste productiviteitswinst);
  
• de 2e elektrische fiets wordt gebruikt voor iets minder verre afstanden, iets minder grote tijdswinst, productie stijgt naar 380 pizza’s;
  
• bij de overstap in de 5e week is de tijdwinst en de extra productie het kleinst. Maar per pizzakoerier wel meer pizza’s!

Structuurbeleid

Gezien de vergrijzing is het voor Nederland moeilijk om de hoeveelheid arbeid te vergroten.

Om de structurele groei te verhogen zal Nederland zich dus vooral moeten richten op het vergroten van de hoeveelheid kapitaal en het verhogen van de totale factor productiviteit.