H4 Thema 5 B6 Spieren + Oefenmateriaal Thema 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 5 

Regeling

B6

Spieren en beweging (SE)

Lesprogramma

• Intro + voorkennis activeren
• Leerdoelen Basisstof 6 (2 minuten)
• Uitleg B5  Leerdoel 1 (10 minuten)
• Zelfstandig opdracht 52 t/m 55 maken + nakijken
• Uitleg B5 Leerdoel 2 (10 minuten)
• Zelfstandig opdracht 56 t/m 61 maken + nakijken
• Eerder klaar? Context Leefwereld: 'Leven met chaos'
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf

• Lesafsluiter B4 (5 minuten)

Leerdoelen B5

5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.

5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.

5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

Bewegingszenuwcellen geven impulsen door aan je spieren waardoor ze samentrekken of ontspannen. Hierdoor kun je bewegen. Ook bij de werking van organen zijn spieren betrokken.

Spierweefsels

(glad)

Kenmerken:

1. Langwerpige spiercellen
2. 1 celkern per cel
3. Trage samentrekking, maar niet snel vermoeid
4. Geïnnerveerd door autonome zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1. huid                       4. bloedvaten
2. darmkanaal       5. iris
3. longen

Spierweefsel (dwarsgestreept)

Kenmerken:

1. Bestaat uit spiervezels
2. Ontstaat door versmelting van veel spiercellen
3. Snelle samentrekking maar snel vermoeid
4. Geïnnerveerd door animale zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1.  Skelet (zitten vast aan botten)

Skeletspieren

Van groot naar klein:

skeletspier -> spierbundels -> spiervezels -> spierfibrillen -> spiercellen

Motorische eenheid:

Alle spiervezels die via motorische eindplaatsjes in verbinding staan met één bewegingszenuwcel

Skeletspieren zitten vast aan het skelet met een pees.

Spierfibrillen (90C)

Spierfibrillen zijn opgebouwd uit 2 eiwitten:

1. Myosine (donkere (dikke) band)
2. Actine (lichte (dunne) band)

Deze eiwitten vormen filamenten (grote eiwitdraden)

Tussen spierfibrillen bevinden zich:

• Glycogeenkorrels (opgeslagen glycogeen)
• Mitochondriën (nodig voor verbranding)

Samentrekken van spieren

1. Uiteinden van een axon van een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje
2. De spierfibrillen gekoppeld aan het motorisch eindplaatje trekken samen door neurotransmitter die bindt aan receptor van spiervezel
3. De myosine- en actinefilamenten schuiven in elkaar (hierdoor wordt de spier korter)

Energie (ATP) nodig voor de samentrekking: verbranding van glucose

Aansturing 

Axon v/e motorische neuron prikkelt de motorische eindplaat van een spier (contactpunt)

Hierdoor worden de spiervezels geprikkeld om samen te trekken (actine en myosine schuiven in elkaar)

Alles of niets (te weinig impulsen = geen contractie)

Aansturing 

Des te minder spiervezels aan één motorische eenheid, des te preciezer de beweging die je kunt maken

Spierspanning - een aantal motorische eenheden zijn altijd gespannen, hierdoor blijf je in evenwicht/gaat je gezicht niet hangen

Maak opdracht  64 t/m 66

Antagonisten

• Spieren kunnen alleen samentrekken, maar niet uit zichzelf ontspannen.
• Om een spier te ontspannen moet een andere spier samentrekken die de tegenovergestelde beweging veroorzaakt
• Spieren die een tegenovergestelde beweging veroorzaken noemen we antagonisten

Voorbeeld van antagonisten zijn de biceps en triceps. Biceps buigt je arm, triceps strekken de arm

Spiervezels

• Skeletspieren bevatten 2 typen vezels: 

1. Snelle spiervezels
2. Langzame spiervezels

• Sommige mensen hebben meer snelle of meer langzame spiervezels

Verschillen

Langzame spiervezels: 

• goed doorbloed en worden daarom ook rode spiervezels genoemd. 
• veel mitochondriën
• raken niet snel vermoeid

Snelle spiervezels: 

• minder doorbloed en daarom worden ze ook witte spiervezels genoemd.
• minder mitochondriën
• raken sneller vermoeid

Warming up

Lichaam 15 minuten rustig voorbereiden:

• spieren laten bewegen, er stroomt dan bloed door de spieren en krijgen ze glucose en zuurstof en je spieren worden warm 

• warme spier trekt makkelijk samen en raakt minder snel overbelast dan koude, stijve spieren (minder kans op blessures)

• stofwisselingsprocessen verlopen sneller

Cooling down

Door de cooling-down stroomt het bloed wat sneller door je spieren en kan zo meer afvalstoffen uit je spieren opnemen. De kans op spierpijn en stijfheid neemt hiermee af.

• rustig uitlopen
• rekoefeningen
• douche (koud en warm af-

       wisselen)

• massage

Bewegingsrichtlijn

• Bewegen is goed, maar meer bewegen is nog beter.
  
• Doe minstens elke dag een uur aan matig intensieve inspanning, zoals fietsen, wandelen of zwemmen. 

• Langer, vaker of intensiever bewegen is nog gezonder.
  
• Doe minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, zoals buitenspelen, dansen of krachtoefeningen.
  
• Voorkom veel stilzitten.

Doping

• Spierversterkende middelen bevatten vaak anabole steroïden (vergelijkbaar met testosteron)
• Anabolen: zetten lichaam aan om meer spierweefsel te vormen maar bevorderen aanmaak rode bloedcellen
• EPO: aanmaak rode bloedcellen
  
• Bijwerkingen: gewichtstoename, bloed-stollingsziekten, leverschade, vergrote kans op hartaandoeningen / beroerte, hoger cholesterolgehalte bloed, zwakke pezen

Huiswerk

• Maak opdracht 67 t/m 71

• Oefen de flitskaarten en sluit je leerdoelen af  met Test Jezelf 

• Neem Context 'Fysiotherapeut' door en 

maak opdracht 672 t/m 76

Lesafsluiter B5

5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.

5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.

5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

Hoe komt een spier aan de energie voor het samentrekken?

Zet de volgende woorden op de juiste plek:

Bevat glad spierweefsel

Bevat dwarsgestreept spierweefsel

Aorta

Armbuigspier

Baarmoeder

Blaas

Buikspieren

Dijspier

Eileiders

Kauwspieren

Kuitspier

Urinewegen

Zaadleiders

Welk van deze vormen van doping heeft het grootste effect op de prestatie van een marathonloper?

1. Anabole steroïden
2. Amfetamine
3. EPO
4. Geen van allen

Door trainen neemt de aanmaak van mitochondriën in spiervezels toe. In welk type spiervezel is dit vooral belangrijk?

1. langzame spiervezels
2. snelle spiervezels
3. gladde spieren
4. antagonisten

Bekijk de afbeelding en
benoem spier 7 en spier 8

1. 7= achterste armspier 8 = voorste armspier
2. 7= biceps 8 = triceps
3. 7= triceps 8 = biceps
4. 7= voorste armspier 8 = achterste armspier

De triceps en biceps
zijn elkaars .......

Welke spieren hebben de verteringsorganen om voedsel
voort te duwen?

1. willekeurige spieren
2. dwarsgestreepte spieren
3. alleen kringspieren
4. kringspieren en lengtespieren

In de afbeelding hiernaast staan vier
manieren getekend waarop de voet kan
bewegen. Welke tekening geeft de
beweging weer die de voet maakt als
de achillespees omhoog getrokken wordt?

1. tekening 1
2. tekening 2
3. tekening 3
4. tekening 4

Rangschik van klein naar groot....

1. myosinemolecuul - spiervezel - spierfibril - spierbundel - spier
2. myosinemolecuul - spierfibril - spiervezel - spierbundel - spier
3. myosinemolecuul - spierfibril - spierbundel - spiervezel - spier
4. myosinemolecuul - spierbundel- spiervezel - spierfibril - spier

Bekijk BINAS 90C.
Myosine-filamenten zijn.....

1. dikker dan actine filamenten
2. dunner dan actine filamenten
3. ongeveer even dik als actine filamenten
4. afhankelijk van de getraindheid, dikker of dunner dan actine

Ik snap alles!
Alles is 100

0100

Spiersamentrekking
(in elkaar schuiven van actine en myosine)
kost.....

Extra oefenmateriaal B1 en 2

• Oefentoets 

• Oefenexamenopgaven

https:

Hoeveel procent heb je gescoord?

https:

Extra oefenmateriaal B3 t/m 5

•  Oefentoets

• Oefenexamenopgaven

https:

Hoeveel procent heb je gescoord?

https: