13.1 Het centrale zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 13 Het zenuwstelsel

Pak een schrift en beantwoord de volgende voorkennisvragen:

1. Hoe noemen we de cellen van het zenuwstelsel?

2. Met welke organen kunnen deze cellen verbonden zijn?

3. Teken een zenuwcel en benoem de volgende onderdelen: 

- Cellichaam

- Dendriet

- Axon

Leerdoel

Je leert de bouw en de functie van delen van het zenuwstelsel

Vandaag

Uitleg en bestuderen:

• Indeling centrale zenuwstelsel
• Bloed-hersenbarriere
• Grote hersenen

Indeling zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel:

1. Grote hersenen

2. Kleine hersenen

3.Hersenstam

4. Ruggenmerg

Perifere zenuwstelsel:
1. Sensorische neuronen vanaf de zintuigen naar de hersenen

2. Motorische neuronen vanaf de hersenen naar de effectoren

Grijze stof:

Cellichamen van neuronen

Witte stof:

Uitlopers (axonen) met myeline (Wit vetachtige stof)

Bescherming CZS -ruggenmerg

3 vliezen:

Zacht vlies (binnenste)

Spinnenwebvlies 

Hard vlies (buitenste)

Bescherming CZS-hersenen

3 vliezen:

Zacht vlies (binnenste)

Spinnenwebvlies

Hard vlies (buitenste)

Bloed-hersenbarriëre

Tussen spinnenwebvlies en zachte hersen/ ruggenmergvlies zit hersenvocht en daar lopen de bloedvaten.

Er is geen directe verbinding

tussen bloed en hersenvloei-

stof.

Bloed-hersenbarriëre

Controle welke stoffen

wel/ niet van bloed naar hersen-

vloeistof gaan door:

* tight junctions in bloedvatwand

* astrocyten om het bloedvat heen

Stoffen moeten dus door 2 cellen heen.

Bloed-hersenbarriëre

Diffusie:

Kleine en/ of vet-oplosbare

stoffen: zuurstof, koolstofdioxide,

steroïdhormonen maar ook 

alcohol, cocaïne en antidepressiva.

Gefaciliteerd/ actief (transporteiwitten): Grotere moleculen zoals glucose of insuline -> selectief!

Grote hersenen

BINAS 88C

Bestaat uit:

• 80-100 miljard neuronen
  
• 2 helften verbonden via hersenbalk
  
• Heel veel verschillende schorsgebieden, ieder met eigen functie
  

Sensorisch vs motorische schorsgebieden:

Sensorisch ontvangt signalen van zintuigen

Motorisch stuurt signalen naar effectoren

Primair vs secundair:

Sensorisch primair: ontvangt signalen (bewustwording)

Motorisch primair: Stuurt één groep spieren / klier aan

Sensorisch secundair: (verwerking door koppelen verschillende hersengebieden)

Motorisch secundair: Coördinatie tussen verschillende spiergroepen

Anatomie grote hersenen 

Ontvangt informatie van de rechterkant van het lichaam. Stuurt de spieren/ klieren van de rechterkant aan.

L                      R

Ontvangt informatie van de linkerkant van het lichaam. Stuurt de spieren/ klieren van de linkerkant aan.

Grote hersenen (88C3) 

Braindump

1. Lees blz. 161 - 163 tot aan het kopje Thalamus
2. Schrijf zoveel mogelijk op van wat je hebt onthouden van de uitleg / lezen
3. Vergelijk je resultaat met dat van je buurman, hebben jullie hetzelfde onthouden?