3A 5.8 Dominant en recessief
1 / 28
next
Slide 1: Slide
BiologieMiddelbare schoolmavoLeerjaar 3
This lesson contains 28 slides, with text slides.
Lesson duration is: 50 minItems in this lesson
Slide 1 - Slide
Programma
- Leerdoelen
- Uitleg basisstof 8 --> Dominant en recessief
- Oefenen
- Opdrachten maken
- Afsluiting
Slide 2 - Slide
Thema 3 Erfelijkheid en evolutie
5.1 Genotype en fenotype les 2
5.2 Chromosomen
5.3 Genen en allelen
5.4 Transcriptie
5.5 De evolutietheorie
5.6 Geschiedenis, leven op aarde
5.7 DNA-technieken
5.8 Dominant en recessief
5.9 Kruisingen
Slide 3 - Slide
Leerdoelen
- Je kunt uitleggen wat dominant en recessief betekenen
Slide 4 - Slide
Wat zijn erfelijke eigenschappen?
- Eigenschappen zijn kenmerken.
- Deze eigenschappen krijg je van ouders (via de eicel en zaadcel)
- Ze liggen op de chromosomen in je cellen.
Slide 5 - Slide
In bijna alle cellen van je lichaam zitten chromosomen. Deze komen in paren voor, want je kijgt er 1 van je vader en 1 van je moeder.
Slide 6 - Slide
Man XY vrouw XX
- Opgerold DNA
- Komen voor in chromosomenparen (twee dezelfde chromosomen)
- Mensen hebben 23 chromosomenparen (46 chromosomen)
Slide 7 - Slide
Hoe kom je aan die chromosomen?
- Die erf je van je vader en moeder. Bij meiose worden geslachtscellen gemaakt --> dit zijn de zaadcellen of de eicellen.
- De geslachtscellen bevatten de helft van de chromosomen. Dus ook maar 1 gen voor een bepaalde erfelijke eigenschap.
Slide 8 - Slide
Bevruchting
Een lichaamscel van een mens bevat 46
chromosomen. Een eicel of zaadcel bevat de
helft --> dus 23 chromosomen.
Als een eicel en zaadcel samensmelten
(= bevruchting) dan krijgt het kind 46
chromosomen.
Slide 9 - Slide
Genen in chromosomen
- De chromosomen bestaan uit genen.
- De genenparen kunnen uit 2 dezelfde allelen bestaan (homozygoot) of uit 2 verschillende allelen (heterozygoot).
- Deze allelen kunnen dominant of recessief zijn.
Genen
Slide 10 - Slide
Homozygoot
Hetzelfde
De 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn hetzelfde. Je hebt er altijd 2, want je krijgt er 1 van je vader en 1 van je moeder.
AA
aa
2 chromosomen met elk een erfelijke eigenschap
2 chromosomen met elk een erfelijke eigenschap
Slide 11 - Slide
Heterozygoot
Verschillend
De 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn verschillend. Je hebt er altijd 2, want je krijgt er 1 van je vader en 1 van je moeder.
Aa
2 chromosomen met elk een erfelijke eigenschap
Slide 12 - Slide
Dominant of recessief
Als je heterozygoot bent voor een bepaalde eigenschap, dan krijg je de eigenschap die dominant (A) is.
De andere eigenschap is dan recessief (a).
Voorbeeld:
A a
Slide 13 - Slide
Nakomelingen voorbeeld (1)
Stel de moeder geeft het allel voor donker haar (A) door en
het kind krijgt van vader het allel voor blond haar (a).
Dan is het kind heterozygoot (Aa) en krijgt het kind
donker haar, want dominant wint.
Voorbeeld kind:
Chromosoom met erfelijke eigenschappen gekregen van de vader
Chromosoom met erfelijke eigenschappen gekregen van de moeder
A a
Slide 14 - Slide
Nakomelingen voorbeeld (2)
Stel de moeder geeft het allel voor blond haar (a) door en
het kind krijgt van vader ook het allel voor blond haar (a).
Dan is het kind homozygoot recessief (aa) en krijgt het kind
blond haar, want dat is de enige mogelijkheid omdat er geen dominant donker haar (A) allel is.
Voorbeeld kind:
Chromosoom met erfelijke eigenschappen gekregen van de vader
Chromosoom met erfelijke eigenschappen gekregen van de moeder
a a
Slide 15 - Slide
Hoe schrijven we dit op?
Dominant gen --> HOOFDLETTER
Recessief gen --> kleine letter
Homozygoot dominant: AA = heeft de dominante eigenschap
Homozygoot recessief: aa = heeft de recessieve eigenschap
Heterozygoot: Aa = heeft dominante eigenschap --> A wint van a
Er zijn dus altijd 3 mogelijkheden
Slide 16 - Slide
Even oefenen
Pak pen en papier
Slide 17 - Slide
Op deze chromosomen
ligt het gen
voor haarkleur
Slide 18 - Slide
Rood haar is recessief
allel: donker haar
allel:
rood haar
Slide 19 - Slide
Welke van de twee genen is dominant?
Welke van de twee genen is recessief?
Wat is het fenotype van vader?
donker haar
rood haar
Schrijf de antwoorden in je schrift!
Slide 20 - Slide
Wat is het genotype van vader? Aa
Welke van de twee genen is dominant? donker
Welke van de twee genen is recessief? rood
Wat is het fenotype van vader? donker haar
donker haar
rood haar
Slide 21 - Slide
Nog een keer oefenen
Slide 22 - Slide
allel: rood haar
allel:
rood haar
Slide 23 - Slide
Wat is het fenotype van Sander?
Wanneer komt een recessief gen tot uiting in het fenotype?
rood haar
rood haar
Schrijf de antwoorden in je schrift!
Slide 24 - Slide
Wat is het genotype van Sander? aa
Wat is het fenotype van Sander? rood haar
Wanneer komt een recessief gen tot uiting in het fenotype?
Alleen als er GEEN dominant gen aanwezig is
rood haar
rood haar
Slide 25 - Slide
Sander heeft twee genen die hetzelfde zijn: rood/rood.
Dit noemen we:
HOMOZYGOOT
allel: rood haar
allel:
rood haar
Slide 26 - Slide
Vader heeft twee genen die verschillend zijn: donker/rood.
Dit noemen we:
HETEROZYGOOT
allel: donker haar
allel:
rood haar
Slide 27 - Slide
Huiswerk
Lezen 5.8
Maken opdracht 1 t/m 3
Klaar?
Lees 5.7
en probeer de opdrachten te maken
Herhalen en/of extra oefenen
