7.2 ontstaan van een soort

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Par. 7.2

Leg uit dat de mens door de goede gezondheidszorg van tegenwoordig zijn eigen evolutie beïnvloedt.

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan en hoe dat kan leiden tot evolutie

Wat is evolutie?

1. Het ontstaan van de aarde
2. Het veranderen van soorten
3. Het ontstaan van nieuwe soorten
4. Het veranderen en ontstaan van nieuwe soorten

De pijlers van de theorie

1. genetische verschillen               door geslachtelijke voortplanting en mutaties
2. Natuurlijke selectie               één vorm meer kans om zich voort te planten en de genen door te geven
3. Verschillen te groot                 ontstaan nieuwe soorten

Hoe ontstaan steeds nieuwe soorten?

1. alleen door het uitsterven van soorten
2. alleen door het veranderen van soorten
3. Door het veranderen en het uitsterven van soorten
4. Door het kruisen van verschillende soorten.

Op kleinere eilanden leven meer soorten dan op grotere eilanden

1. waar
2. niet waar

Deze orchidee bidsprinkhaan leeft in Zuidoost-Azie. 

Dit filmpje kun je gebruiken als lesstarter om de aandacht te trekken met iets ongewoons. 

N.a.v. dit filmpje dan bespreken welke voordelen en nadelen dit dier heeft met dit uiterlijk. 

In volgende dia staan andere soorten bidsprinkhanen om te laten zien welke diversiteit er is.

Natuurlijke selectie

Soorten die beter aangepast zijn aan de omgeving zullen een grotere overlevingskans 

hebben.

De omgeving (in dit geval: de lijsters) zorgt voor selectiedruk.

Bij welke van onderstaande samenlevingsvormen is de kans het grootst dat er co-evolutie plaatsvindt?

1. beide soorten hebben voordeel van elkaar
2. ene heeft voordeel, ander geen nadeel
3. de ene parasiteert de andere
4. de een is predator, de ander prooi

Soortvorming

1. Allopatrische soortvorming

   = soortvorming door isolatie

2. Sympatrische soortvorming

   = soortvorming zonder isolatie 

allopatrische soortvorming en sympatrische soortvorming

• allopatrisch:  evolutie van soorten door een splitsing van een populatie door een barrière (gebergte, rivier etc)
• sympatrisch: evolutie van soorten doordat individuen binnen hetzelfde gebied zich uitsluitend voortplanten binnen een kleine deelgroep. Voorbeeld: vrouwtjesvissen kiezen selectief een man met een bepaalde kleur=seksuele selectie

Wetenschappers onderscheiden allopatrische en sympatrische soortvorming. Bij welke vorm hoort de omschrijving?

Een vissoort in 1 meer splitst zich op in een groep die zich in het open water voortplant en een groep die zich op de bodem voortplant

1. allopatrisch
2. sympatrisch

Hagedissen van 1 soort raken gescheiden door een kloof waardoor de hagedissen aan de ene kant van de kloof niet meer kunnen voortplanten met de hagedissen aan de andere kant van de kloof

1. allopatrisch
2. sympatrisch

De evolutietheorie gaat ervan uit dat:

1. Door mutatie steeds nieuwe ......................... ontstaan. 

2. Als een organisme zich kan aanpassen aan zijn omgeving heeft hij een grotere ............................. Dit verschijnsel noemen we .........................

3. Door ......................... kunnen individuen van dezelfde soort steeds meer verschillen van elkaar, omdat ze in een andere omgeving leven. Hierdoor kunnen er uiteindelijk nieuwe ......................... ontstaan. Deze verschillende soorten kunnen zich uiteindelijk niet meer .......................... samen.

soorten

overlevingskans

natuurlijke selectie

isolatie

genotypen

voortplanten

Hieronder volgen twee voorbeelden van organismen die zich aanpassen aan hun veranderende omgeving.

I Door grootschalige visserij zijn kabeljauw en schol op jongere leeftijd en bij een kleiner formaat geslachtsrijp.
II In ziekenhuizen waar mensen veel antibiotica gebruiken, ontstaan bacteriën die resistent zijn voor de meest gebruikte antibiotica.
Bij welk voorbeeld is sprake van kunstmatige selectie?

1. bij 1 en 2
2. bij 1
3. bij 2
4. niet bij 1 en niet bij 2

Het ontstaan van nieuwe soorten door een barrière is

1. Sympatrische soortvorming
2. Parametrische soortvorming
3. Geometrische soortvorming
4. Allopatrische soortvorming

In de theorie van Darwin is evolutie de verklaring voor het ontstaan van soorten en daarmee is dat voor hem het uitgangspunt ter verklaring van de grote soortendiversiteit op aarde. Waardoor treedt volgens Darwin evolutie op?

Evolutie treedt volgens Darwin op doordat ….

1. .. in een populatie individuen zich voortdurend aanpassen aan veranderende milieuomstandigheden en vooral nieuwe kenmerken doorgeven aan hun nakomelingen.
2. .. verandering in het milieu de individuen in een populatie aanzet tot mutaties om te overleven; die mutaties worden dan doorgegeven aan hun nakomelingen.
3. .. in een populatie alléén sterke individuen overleven en deze dus ook gemiddeld sterke individuen zullen voortbrengen.
4. .. in een populatie vooral de aan het milieu aangepaste individuen zich zullen voortplanten.

Twee uitspraken over het ontstaan van nieuwe soorten:

Katrien zegt: Er is sprake van twee nieuwe soorten als twee groepen organismen niet meer in staat zijn onderling voort te planten
Marion zegt: Bij het ontstaan van nieuwe soorten is het belangrijk dat een groep organismen geïsoleerd raakt van een andere groep soortgenoten
Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Geen van beide heeft gelijk
3. Alleen Katrien heeft gelijk
4. Alleen Marion heeft gelijk

Dit is mijn tip voor de les op de vrijdagmiddag (vrij is geen optie)

Opdracht

Doorlezen 7.2 en 7.3

maken opgaven 7.2: 1 tm 8