Eisen aan informatie en informatiesystemen

• Informatica
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Informatica

Informatie

Module 1 - §1.1 t/m §1.5

Gegevens en informatie zijn niet hetzelfde. Leg het verschil kort uit.

Waar richt informatica zich op?

Informatica is de wetenschap waarin onderzoek wordt gedaan naar het verzamelen, verwerken, opslaan en verspreiden van informatie.

De informatica richt zich dan met name op hoe computers hierbij ingezet kunnen worden.

Wat valt er allemaal onder informatie- en communicatietechnologie (ICT)?

Techniek en toepassingen voor hardware, software en datacommunicatie.

Geef een voorbeeld van de hardware in een smartphone die communicatie mogelijk maakt.

Bijvoorbeeld: een 5g-chip voor mobiel internet, gps-chip voor locatiebepaling, een bluetooth-chip om te koppelen met apparaten in de buurt, een wifi-chip om verbinding te maken met een netwerk. 

"ICT" betekent...

1. Internet- en computertechnologie
2. Informatie- en communicatietechnologie
3. Internet- en communicatietechnologie
4. Informatie- en computertechniek

Leerdoel

Aan het eind van deze les ken je acht eisen die mogen worden gesteld aan informatie en vier eisen die gesteld mogen worden aan informatiesystemen.

Informatie en data 4/4

Er zijn 3 hoofdcategorieën in de ICT:

• hardware
  dit zijn de fysieke onderdelen
• software
  dit is de code, de programma's, de apps
• datacommunicatie
  dit is de techniek waarmee informatie wordt gedeeld

Informatiebehoefte

Iedereen is doorlopend op zoek naar informatie. Als je bijvoorbeeld op het station staat te wachten wil je graag weten hoe laat een trein vertrekt en misschien ook wel of je nog voldoende saldo hebt om te kunnen reizen.

Eisen aan informatie

Als je geld uit een pinautomaat gaat halen dan wil je dat je het saldoinformatie begrijpt en je gaat er ook vanuit dat het saldo dat getoond wordt actueel is. Kortom, je stelt eisen aan de informatie die je krijgt.

Eisen die gesteld worden aan informatie

• Volledigheid: ontbreekt er niets?
• Relevantie: is de informatie afgestemd op het te bereiken doel?
• Actualiteit: is de informatie op het moment van opvragen geldig?
  
• Juistheid: bevat de informatie geen fouten?
  
• Nauwkeurigheid: is de informatie gedetailleerd genoeg?
  
• Controleerbaarheid: is controle mogelijk?
  
• Overzichtelijkheid: is de informatie goed gestructureerd?
  
• Tijdigheid: is de informatie op het juiste moment beschikbaar?
  

Eisen aan informatie 3/8

Volledigheid

Is de informatie volledig? Of ontbreekt er informatie?

De missende informatie kan 

heel belangrijk zijn voor de

juiste beslissing

Eisen aan informatie 4/8

Relevantie

Is de informatie relevant voor het doel waar je de informatie voor wil gebruiken?

Als de informatie niet relevant is, 

heeft de informatie geen nut of, erger nog,

kan het tot een verkeerde beslissing leiden

Eisen aan informatie 5/8

Betrouwbaarheid

Is de informatie betrouwbaar? 

Als informatie niet betrouwbaar 

is, is het heel onzeker of je wel de 

juiste beslissing gaat maken

Eisen aan informatie 6/8

Overzichtelijkheid

Is de informatie duidelijk gestructureerd? Overzichtelijk?

Bij onvoldoende structuur is 

de informatie lastig te interpreteren 

en een juiste beslissing 

moeilijker te maken

Eisen aan informatie 7/8

Beschikbaarheid

Als de informatie niet beschikbaar is 

op het moment dat je het nodig hebt, 

dan heb je die informatie dus niet

(en is de informatie gelijk niet

volledig... toch?)

Eisen aan informatie 8/8

Doelgerichtheid

Je hebt een bepaald doel voor je 

informatie, als de informatie 

niet gericht is op dat doel, 

dan kan de kwaliteit van die 

informatie te laag zijn 

(en dus ongeschikt)

Voorbeeld (telebankieren)

• Volledigheid: je wilt dat álle bij- en afschrijvingen opgenomen zijn.
  
  
• Relevantie: je wilt (al dan niet met een zoek- of filterfunctie) alleen die informatie zien die er toe doet (dus geen reclame die in de weg staat).
  
  
• Actualiteit: ook de nieuwe sportschoenen die je vanochtend met je pinpas betaald hebt, moeten in het overzicht vermeld staan.

Voorbeeld (telebankieren)

• Juistheid: het is belangrijk dat het saldo klopt,met andere woorden dat dit het resultaat is van het optellen en aftrekken van alle vermelde bedragen.
  
  
• Nauwkeurigheid: je wilt het precieze saldo weten, bijvoorbeeld '213,46 euro' en niet 'ruim 200 euro '.

Voorbeeld (telebankieren)

• Controleerbaarheid: door alle bedragen op te tellen of af te trekken, moet je zelf ook op het vermelde saldo uitkomen.
  
  
• Overzichtelijkheid: je verwacht dat alle betalingen en bijschrijvingen netjes op volgorde van datum/tijdstip op het scherm getoond worden.
  
  
• Tijdigheid: je wilt dat de informatie verstrekt wordt op het moment dat jij die nodig hebt, dus als je een website of een app op je smartphone opstart moet de informatie direct te zien zijn.

LET OP!

Bij de volgende 3 meerkeuzevragen moet je aangeven aan welke eis van informatie niet of onvoldoende wordt voldaan.

Berichten in een Messenger (bijvoorbeeld Whatsapp) worden niet geladen.

1. Betrouwbaarheid
2. Beschikbaarheid
3. Volledigheid
4. Overzichtelijkheid

Beschikbaarheid. De informatie is niet beschikbaar op het juiste moment. 

Op social media plaatst een klasgenoot het bericht dat er morgen twee van je lessen vervallen.

1. Betrouwbaarheid
2. Beschikbaarheid
3. Volledigheid
4. Doelgerichtheid

Betrouwbaarheid. Om zeker te weten dat de lessen vervallen, kun je het beste zelf in de roosterapp van school kijken. Dit is de meest betrouwbare bron.

Als je een filmpje wilt bekijken, krijg je eerst reclame te zien.

1. Betrouwbaarheid
2. Doelgerichtheid
3. Relevatie
4. Volledigheid

Relevantie. De reclame is ongevraagd (niet relevant).

Neem YouTube als app in gedachten.
Wat is het doel van deze app?

YouTube heeft als doel om gebruikers filmpjes te laten delen en bekijken.

Doel informatie 1/2

De informatiedoelen van een ICT-product beschrijven alle vormen van informatie die het product moet verschaffen

Dat verschilt per ICT-product... het kan bijvoorbeeld niet alleen het overzichtelijk en aantrekkelijk weergeven van de artikelen, of de prijs en de manier om een artikel te kopen, maar kan ook zijn verschaffen van nieuws en dergelijke

Doel informatie 2/2

Wat is het doel van het ICT-product?

Het antwoord op deze vraag is de grondslag voor alle informatie die het ICT-product verwerkt... dat mag niet meer zijn dan nodig, met name bij privacy

Privacy is heel belangrijk voor de ICT

De belangrijkste NL privacywetgeving is de AVG

Wet AVG 1/4

De wet AVG staat voor 

wet Algemene Verordening Gegevensbescherming

De AVG geldt voor iedereen die persoonsgegevens verwerkt

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is in Nederland de onafhankelijke toezichthouder voor
bescherming persoonsgegevens

Wet AVG 2/4

De wet AVG geeft veel regels over privacy

Wet AVG staat voor 

wet Algemene Verordening Gegevensbescherming

De AVG bepaalt bijvoorbeeld waarvoor je informatie mag verzamelen en hoe lang je die informatie mag bewaren

Wet AVG 3/4

Basis voor de AVG is de 

EU wetgeving genaamd 

GDPR:

General 

Data 

Protection 

Regulation

Wet AVG 4/4

Gevolg is dus dat elke EU lidstaat eigen wetgeving heeft om de privacy van haar inwoners te beschermen... 

en ook een eigen toezichthouder

In Ierland is dat bijvoorbeeld de Data Protection Commission

Gegevens en informatie

In de informatica speelt het verwerken van gegevens tot informatie een grote rol.

Hoe noem je een samenhangend geheel van onderdelen die een gemeenschappelijk doel dienen.

1. Projectplan
2. Informatie
3. Systeem
4. Automaat

Gegevens en informatie

Gegevens zijn feiten of gebeurtenissen die (vaak) op een afgesproken wijze zijn vastgelegd zodat er (een uniforme wijze van) verwerking mogelijk is. Gegevens vormen de grondstof van informatie.

Gegevens en informatie

Voorbeeld

Stel je een ziekenhuis voor. Een ziekenhuis houdt allemaal gegevens bij van patienten, zoals naam, leeftijd, bloedgroep, operaties, etc. We hebben niets aan deze gegevens als de betreffende patient niet aanwezig is in het ziekenhuis. De gegevens worden pas interessant op het moment dat de patient wel in het ziekenhuis aanwezig is en de gegevens worden opgevraagd. 

Context

Gegevens moeten in een bepaalde context worden geplaatst voordat ze informatiewaarde krijgen.

voorbeeld

Het getal 37 op een patiëntenkaart zegt niet zoveel. Pas als je weet dat dit de lichaamstemperatuur is, kun je er een conclusie aan verbinden: deze patiënt heeft geen koorts.

Bedrijfsdoelen

In een bedrijf streeft men een of meer gezamenlijke doelen na. Deze doelen bepalende activiteiten die nodig zijn om de doelen te bereiken. We kunnen hierbij onderscheid maken tussen de hoofdactiviteiten, ofwel de primaire processen, en de ondersteunende activiteiten, de secundaire processen.

Primaire processen

Primaire processen zijn de activiteiten die direct bijdragen aan de levering van producten of diensten. Ze zijn van levensbelang voor het bedrijf. Als deze primaire processen wegvallen, kan de onderneming niet verder voortbestaan.

Geef een voorbeeld van een primair proces van het bedrijf Grolsch

Primaire processen

• inkoop
• productie
• logistiek (opslag en distributie)
• verkoop

Secundaire processen

Secundaire processen zijn de activiteiten die de primaire processen in een bedrijf mogelijk maken. 

Geef een voorbeeld van een secundair proces van het bedrijf Grolsch

Secundaire processen

• personeelszaken
• salarisadministratie
• kantine
• postkamer

Soms primair, soms secundair

Sommige processen zijn in het ene bedrijf een primair proces maar in een ander bedrijf een secundair proces. 

voorbeeld

Neem het proces salarisadministratie. bij een administratiekantoor is dit een primair proces, maar bij een school is het een secundair proces.

Gegegevensverzameling

Om het primaire proces van bijvoorbeeld de verkoop goed te laten verlopen, moet de afdeling verkoop ondersteund worden door diverse andere afdelingen. Zij verzorgen de secundaire processen. Zo kunnen onder meer de afdeling administratie en de afdeling marketing voor informatie zorgen die relevant is voor het verkoopproces.

Gegevensverwerking

De gegevens verschillen van bedrijf tot bedrijf, maar ze hebben één ding gemeen: wil je er informatie uit kunnen halen, dan moeten ze verwerkt worden.

Eisen informatiesysteem

• Betrouwbaarheid: de informatie moet kloppen en volledig zijn. De informatie moet bovendien alleen beschikbaar zijn voor mensen die daar recht op hebben.
  
  
• Continuïteit: het risico dat het systeem uitvalt moet tot een minimum beperkt blijven.
  
  
• Efficiëntie: er moet een goede verhouding zijn tussen de kosten en de kwaliteit van het systeem, het systeem moet snel kunnen antwoorden, het moet gebruikersvriendelijk zijn, er moet een goede afstemming zijn op de andere bedrijfsactiviteiten.
  
  
• Effectiviteit: het systeem moet een hulpmiddel zijn voor de organisatie om haar bedrijfsdoelstellingen te halen, en het systeem moet vitale bedrijfsfuncties ondersteunen.

uitleg a.d.h.v. kaartjesautomaat RET