Herhaling Leesvaardigheid V2G 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Planning

- Herhalen theorie leesvaardigheid H1-H6

- Pagina's klassenboekje invullen

Tekstdoelen

Sleep de tekstsoorten naar het juiste tekstdoel

Informeren

Activeren

Overtuigen

Amuseren

Doel van een reclametekst

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Activerende tekst

- De schrijver wil de lezer vooral tot actie aanzetten

Twee soorten:

reclame: probeert de lezer tot iets over te halen, bijvoorbeeld iets te kopen.

oproep: nodigt de lezer uit iets te doen, bijvoorbeeld geld storen voor een goed doel

Doel van een nieuwsbericht

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Doel van een betoog?

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Betoog

• de schrijver geeft zijn mening en licht die toe met argumenten
• de schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening
  

vb: Ik wacht voor een rood stoplicht. 

Argumenten:

1. mening  - Ik vind wachten maar iets voor mensen zonder leven.
2. feit - Als ik door een rood stoplicht rijd, ben ik in overtreding. 

Welke argumenten zullen overtuigender zijn?

1. Feiten
2. Meningen

De argumenten staan in de kern van het betoog.

1. Juist
2. Onjuist

Betoog

Meestal een driedeling:

1. Inleiding - de schrijver geeft zijn mening over het onderwerp
2. Middenstuk - mening onderbouwen met argumenten
3. Slot - conclusie of samenvatting

Een tweedeling heeft een

1. inleiding - kern - slot
2. kern - slot
3. inleiding - kern

een inleiding heeft maar één functie

1. waar
2. niet waar

Welke functie kan het slot NIET hebben?

1. samenvatting geven
2. conclusie trekken
3. belangstelling wekken
4. aanbeveling doen

Functie van de inleiding en het slot benoemen.

Sleep naar het juiste vak.

inleiding

slot

Een advies geven.

Hoe formuleer je het onderwerp van een tekst?

1. In een hele zin
2. Een kleine samenvatting
3. In een woord of een paar woorden
4. Altijd in minimaal 3 woorden

"Over een paar uur is het zover. Om 12 uur heropent de Nederlandse horeca. De opluchting is groot, bij zowel ondernemers als klanten. Maar draaien op halve kracht door de beperkingen heeft een prijs. Koninklijke Horeca Nederland sluit niet uit dat er op den duur betaald moet worden om op het terras te mogen zitten, of dat de drankjes duurder worden."

Wat is het onderwerp van deze tekst?

1. grote opluchting
2. betalen voor terrasje
3. heropening Nederlandse horeca
4. De Nederlands horeca gaat weer open

"Want het terras is dan wel open, maar er moet wel anderhalve meter afstand in acht genomen worden. En reserveren is meestal ook verplicht. Spontaan een drankje gaan drinken is er voorlopig niet bij. Via internet een tafeltje regelen en ook meteen aangeven hoe lang je blijft is hier het nieuwe normaal." Noteer alle signaalwoorden die je in dit stukje tekst ziet.

Tienduizenden zullen vandaag die beperkingen voor lief nemen en toch een terrasje pakken. Voor bijna iedereen de eerste keer in 2020. En het wordt perfect weer: 25 graden, volop zon. Beter terrasweer is er niet.
Wat is de kernzin van deze alinea?

1. Tienduizenden zullen vandaag die beperkingen voor lief nemen en toch een terrasje pakken
2. Voor bijna iedereen de eerste keer in 2020.
3. En het wordt perfect weer: 25 graden, volop zon.
4. Beter terrasweer is er niet.

Wat is de hoofdgedachte van een tekst?

1. wat de schrijver aan de lezer met de tekst wil overbrengen
2. mening van de schrijver
3. waar de tekst over gaat
4. de kernzin van de tekst

Hoe formuleer je de hoofdgedachte van een tekst?

1. in een woord of paar woorden
2. in een vraagzin
3. in een hele zin
4. in een alinea

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Tina' geschreven?

1. Vrouwen
2. Mannen
3. Jonge meiden
4. Jongens

Waaraan kun je zien dat het voor jonge meiden is geschreven?

1. De lay-out; kleuren, foto's
2. Het onderwerp
3. Taalgebruik
4. Alle drie

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Voetbal International' geschreven?

1. Mannen en vrouwen
2. Jongens en meisjes
3. Mannen en vrouwen die interesse hebben in voetbal
4. Iedereen die voetbal interessant vindt.

Voor wie zijn de artikelen in het tijdschrift 'Plus' geschreven?

1. Mannen en vrouwen
2. Jongens en meisjes
3. Mannen en vrouwen boven de 50 jaar
4. Mannen en vrouwen onder de 50 jaar

Tekst en publiek

Een schrijver houdt altijd rekening met zijn publiek, want anders bereikt hij zijn doel niet. Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers een tekst bedoeld is:

Het onderwerp

Een tekst over 'de nieuwste schoolagenda's' is voor jongeren en een tekst over 'uitjes met je kleinkinderen' is voor ouderen.

De bron

Een tekst in Fashionasta is (over het algemeen) voor meisjes en een tekst op de website van Power Unlimited is meer voor jongens. Zo zijn er ook bladen en websites voor vrouwen (LINDA), mannen (AutoWeek), tuinliefhebbers (Groei & Bloei) etc. Dagbladen (kranten) zijn meestal gericht op een algemeen publiek.

Het taalgebruik

• Jongerenkrant: korte zinnen en weinig moeilijke woorden Wetenschappelijke tekst: lange zinnen en veel moeilijke woorden
• Teksten specifiek publiek: meer jargon ( "vaktermen" die alleen dit publiek kent) zoals blancheren en julienne in recepten voor kookfanaten.
• Teksten voor jongeren bijv. herken je vaak aan typische jongerenwoorden, zoals 'epic' en 'lit'; ook wordt je als lezer dan meestal met 'jij ' en 'jou' aangesproken.

De lay-out

• Advertenties, teksten voor jongeren en popukaire weekbladen voor een breed publiek (zoals Quest, Glossy): rijk geïllustreerd +  grote koppen en veel kleuren.
• Tijdschriften voor een kleiner publiek (zoals Onze Taal, New Scientist): minder illustraties + zakelijke opmaak 

Geloof jij altijd alles wat je leest op internet?

1. Ja
2. Nee

Hoe check jij of een tekst op internet betrouwbaar is?

Bekijk de 2 krantenkoppen over hetzelfde nieuws.

Wat zijn de twee bronnen van de krantenkoppen?

Wat valt je op als je de twee koppen met elkaar vergelijkt?

Wat valt je op als je de twee koppen met elkaar vergelijkt?

Kop a neemt het dorp als uitgangspunt en bij kop b staan de stadsbewoners centraal. 

Ook goed: kop a bevat een waarschuwing en kop b geeft een feit weer. 

Betrouwbaarheid van teksten

Informatie in teksten zijn niet altijd betrouwbaar en objectief.

Daarom moet je een tekst kritisch lezen.

Als je wilt controleren of een tekst betrouwbaar is, let je op

de bron,  de schrijver, het doel van de tekst.

Kritisch lezen

Onbetrouwbaarheid: soms klopt de informatie niet.

(bijv. deskundigheid, verouderde tekst)

Subjectiviteit: informatie wordt weggelaten, omdat de auteur daar belang bij heeft.

(bijv. reclamefolders of artikels in roddelbladen)

De bron van een tekst

Een bron moet bij voorkeur actueel zijn en dus niet te lang geleden zijn verschenen.

Dat kun je aan de bronvermelding zien.

De schrijver van een tekst

Een schrijver is deskundig als hij zich uitgebreid in het onderwerp heeft verdiept.

Het doel van een tekst

Een tekst is altijd onpartijdig als die alleen maar

informatie geeft.

Een tekst is partijdig als die ergens reclame voor maakt.

Reclameteksten zijn meestal niet erg betrouwbaar,

omdat ze als doel hebben de lezer aan te sporen iets te kopen

Ook roddelbladen nemen het soms niet zo nauw met de waarheid. 

Schoolboeken en de meeste nieuwsberichten zijn wel betrouwbaar, omdat ze als doel hebben de lezer informatie te geven.

Stel bij het kritisch lezen van de tekst de volgende vragen:

• Is de auteur deskundig?
• Is de auteur onpartijdig of heeft hij een bepaald belang? 
• Waar en wanneer is de tekst gepubliceerd?
• Is de informatie in de tekst niet verouderd?
• Zijn de mensen die geïnterviewd worden deskundig en betrouwbaar? Komen er voor- en tegenstanders aan het woord?
• Klopt het wat de auteur zegt? Laat hij geen belangrijke dingen weg?
• Staan er sterke argumenten in de tekst?

Zometeen lezen we een tekst over nepnieuws. Wat is nepnieuws volgens jou?

Wat kan een schrijver van nepnieuws als doel voor ogen hebben?

Invullen pagina's klassenboekje

- Ga naar magisteropdrachten, zoek de ML opdracht en vul de pagina's in