NN6 HV1/ V1 H1 woordsoorten: zn, lw, bn, zww, hww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Lesprogramma 

Lesdoelen

Uitleg: Grammatica zelfstandig naamwoord en lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord.

Ben je klaar?: maak de online planning grammatica woordsoorten H123

Lesdoelen

1. Ik kan zelfstandige naamwoorden en lidwoorden in zinnen herkennen (H1).

2. Ik kan bijvoeglijke naamwoorden in zinnen herkennen (H2).

3. Ik kan het zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord herkennen (H3).

1) Zelfstandig naamwoord

1. Een woord voor een mens, plant, dier, ding of gevoel.
2. Een eigennaam is een zelfstandig naamwoord.
3. Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.
4. Je kunt er een verkleinwoord van maken. 
5. Je kunt er vaak een lidwoord (de, het of een) voor zetten. 

Zelfstandig naamwoord

1. Een woord voor een mens, plant, dier, ding of gevoel.

• Mens: jongen
• plant: cactus
• dier: hond
• ding: wolk
• gevoel: liefde

Zelfstandig naamwoord

2. Een eigennaam is een zelfstandig naamwoord.

• Jan
• Annelies
• Gert
• Johannis (de) Zeeuw

Zelfstandig naamwoord

3. Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.

• Lengte - lengtes
• kwal - kwallen
• melk, onzin, rijst  - geen meervoud

Zelfstandig naamwoord

4. Je kunt er een verkleinwoord van maken. 

• gas - gasje
• been - beentje
• stoplicht - stoplichtje
• honger, Jansentje - geen verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

5. Je kunt er vaak een lidwoord (de, het of een) voor zetten. 

• poes - de poes
• museum - het museum
• rijst - krijgt nooit een lidwoord

Samengevat: zelfstandig naamwoord

1. Een woord voor een mens, plant, dier, ding of gevoel.
2. Een eigennaam is een zelfstandig naamwoord.
3. Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.
4. Je kunt er een verkleinwoord van maken. 
5. Je kunt er vaak de, het of een voor zetten. 

czn, azn, zn-e

czn = concreet zelfstandig naamwoord

Je kunt het aanraken/ vastpakken

azn = abstract zelfstandig naamwoord

Je kunt het niet aanraken/ het bestaat niet/ denkbeeldige personen of zaken (heksen, luilekkerland, elfen, Zweintein, ... )

zn-e = eigennaam

De naam van een persoon (

Deze dia is alleen voor kinderen die vwo doen óf gaan doen!

In het huis van mijn vriend wonen weinig mensen.

Hoeveel zelfstandige naamwoorden zie je in de volgende zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Vakanties voor het najaar zijn razend populair.

Hoeveel zelfstandige naamwoorden zie je in de volgende zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Veel mensen geven hun kleding een tweede leven door ze door te geven aan anderen.

Hoeveel zelfstandige naamwoorden zie je in de volgende zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

2) Lidwoord

- Er zijn maar 3 lidwoorden: de, het en een.

- De woorden de en het zijn bepaald lidwoord (blw)

- Een noem je onbepaald lidwoord (olw). 

- Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord.

Het meisje dat ik onlangs in de bieb zag heeft een prachtig boek gekozen. 

de

1. Bepaald lidwoord
2. Onbepaald lidwoord

Het

1. Bepaald lidwoord
2. Onbepaald lidwoord

Een

1. Bepaald lidwoord
2. Onbepaald lidwoord

3) Bijvoeglijk naamwoord (bn)

• Staat meestal voor het zelfstandig naamwoord.
• Staat soms achter het zelfstandig naamwoord.
• Kent vaak de trappen van vergelijking (groot-groter- grootst) 
• Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord kent maar 1 vorm en eindigt meestal op -en, staat voor het zn en kent geen trappen van vergelijking.
• Sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn gemaakt van een werkwoord.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Staat bijvoeglijk naamwoord meestal voor het zelfstandig naamwoord.

Het mooie huis op de hoek is van mijn beste vriend.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Het bijvoeglijk naamwoord staat soms achter het zelfstandig naamwoord.

Het huis is mooi en oud.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Kent vaak de trappen van vergelijking.

• groot - groter - grootst
• lief - liever - liefst
• boos - bozer - boost
• grijs - grijzer - grijst
• goed - beter - best

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord kent maar 1 vorm en eindigt meestal op -en, staat voor het zn en kent geen trappen van vergelijking.

• houten stoel
• gouden ring
• aluminium rek
• plastic tas

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn gemaakt van een werkwoord. Het bn staat dan voor een zelfstandig naamwoord.

• De gebroken arm
• De gewonnen wedstrijd.
• De beslissende goal.

Wat is een
bijvoeglijk naamwoord?

1. Dat zijn namen van mensen, dieren of dingen.
2. Dat zegt iets over zelfstandige naamwoorden.
3. Dat is een werkwoord.

Wat zijn bijvoeglijk naamwoorden?

1. de, het , een
2. slimme, mooie, rode
3. fiets, boek, volleybal
4. lopen, werken, denken

wat is een bijvoeglijk naamwoord?

1. aardappel
2. het
3. geweldige
4. gescoord

'Veel ' en 'weinig' zijn bijvoeglijk naamwoorden. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over

1. een zelfstandig naamwoord
2. een werkwoord

Wat is geen bijvoeglijk naamwoord.

1. grote
2. dikke
3. fietsen
4. gekke

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden?

1. zonnige
2. dag
3. zonnige , leren
4. leren

Welk bijvoeglijk naamwoord is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

1. De lelijke kast
2. De metalen kast
3. De grijze kast
4. De oude kast

4) hww, zww (of kww?)

hww = kun je altijd uit de zin halen

zww = het belangrijkste werkwoord van een WG

kww = het belangrijkste werkwoord van een NG (alleen voor vwo)

hulpwerkwoord (hww)

zelfstandig werkwoord (zww)

koppelwerkwoord (kww)

hww = kun je altijd uit de zin halen - de zin pas je een beetje aan

zww = het belangrijkste werkwoord van het WG, kan je niet uit de zin weglaten

kww = het belangrijkste werkwoord van het NG, kun je niet uit de zin weglaten (alleen voor vwo)

Hulpwerkwoord...

- Een hulpwerkwoord heeft altijd een zww nodig.

- Je kunt een hww altijd uit de zin halen zonder dat de betekenis van de zin verandert.

- Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in de zin staan.

We zouden met elkaar naar school zijn gelopen in de regen.

We liepen met elkaar naar school in de regen.

'zouden' en 'zijn' = hww; die kunnen worden weggehaald uit de zin.

'lopen' = zww; dat werkwoord kun je niet weglaten, want dan klopt de zin niet meer.

Zelfstandig werkwoord

- Een zelfstandig werkwoord kan zelfstandig in de zin staan. 

- Je kunt een zww nooit uit de zin halen, want dan klopt de zin niet meer.

- Er kan maar 1 zww staan in elke enkelvoudige zin.

We zouden met elkaar naar school zijn gelopen in de regen.

We liepen met elkaar naar school in de regen.

'zouden' en 'zijn' = hww; die kunnen worden weggehaald uit de zin.

'lopen' = zww; dat werkwoord kun je niet weglaten, want dan klopt de zin niet meer.

Iemand DOET iets

- zelfstandig ww

- hulpwerkwoord

Iemand IS iets

- koppelwerkwoord

- hulpwerkwoord

Deze dia is alleen voor kinderen die vwo doen óf gaan doen!

Zww of Kww?

Zww is het belangrijkste werkwoord in de zin waarin iemand of iets wat DOET.

Kww is het belangrijkste werkwoord in de zin waarin iemand of iets wat IS.

Deze dia is alleen voor kinderen die vwo doen óf gaan doen!

zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten
heb = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Wie zou de jas hebben meegenomen?
hebben = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Wie zou de jas hebben meegenomen?
meegenomen = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

We hebben met elkaar gewandeld.
gewandeld = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

vwo: Hij is altijd al een opschepper geweest.
is = ...

1. hulpwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. koppelwerkwoord

vwo: Hij is altijd al een opschepper geweest.
geweest = ...

1. hulpwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. koppelwerkwoord