Herhaling Grammatica H1 en H2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Herhaling grammatica

• persoonsvorm
• zinsdelen
• werkwoordelijk gezegde 
• splitsbare werkwoorden
• onderwerp

Dicteewoorden 1

• applaudisseren
  
• de carrière
  
• de concentratie
  
• de concurrent
  
• gezamenlijk
  
• in gedachten
  
• kritisch
  
• namelijk
  
• onmiddellijk
  
• de portemonnee

Dicteewoorden 2

• accepteren
  
• het product
  
• dichtstbijzijnde
  
• spectaculair
  
• hopelijk
  
• van tevoren
  
• de abonnee
  
• de millimeter
  
• de conciërge
  
• de seksualiteit
  

Wat weet je over de persoonsvorm?

De persoonsvorm

De persoonsvorm (pv) is een zinsdeel.

De pv is een vorm van het werkwoord en is altijd één woord.

Een zin heeft altijd een pv.

De pv staat in het enkelvoud of in het meervoud, in de tegenwoordige tijd of in de verleden tijd.

Leg het stappenplan tijdproef PV uit.

Tijdproef PV

1. Zet de zin in een andere tijd, bijvoorbeeld van de tegenwoordige tijd naar de verleden tijd.
   Op het sportveld spelen drie jongens met elkaar.
   Tijdproef pv: Op het sportveld speelden drie jongens met elkaar.
   
   
2. Het woord dat verandert, is de pv.
   spelen is de pv

Zet de zin in het meervoud en in de verleden tijd.

De leerling is snel klaar met zijn toets.

Noteer de persoonsvormen:
- Heb jij je ziek gemeld?
- Ik wil morgen vroeg vertrekken.
- Ik dans het liefst op de tafel!

Hoe ziet het stappenplan zinsdeelproef eruit?

Stappenplan zinsdeelproef

De pv is een zinsdeel. De andere zinsdelen vind je met de zinsdeelproef. Vóór de pv kan maar één ander zinsdeel staan.

1. Onderstreep de pv. Mandy wacht op haar moeder.
   
2. Zet voor en achter de pv zinsdeelstrepen. Mandy | wacht | op haar moeder.
   
3. Verander de volgorde van de zin: kijk welke woorden je samen voor de pv kunt zetten. Op haar moeder wacht Mandy.
   
4. Zet de zinsdeelstrepen op de juiste plaats | Mandy | wacht | op haar moeder. |

Verdeel in zinsdelen:
- De leraar gaf de leerling lachend een voldoende.
- Hij zag hem gisteren op school.
- De huisarts heeft een acute blindedarmontsteking geconstateerd.

Waaruit bestaat het werkwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (wg) bestaat uit alle werkwoorden in de zin.

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit:

- alleen de pv of

- pv + alle andere werkwoorden

Hoe ziet het stappenplan werkwoordelijk gezegde eruit?

Stappenplan werkwoordelijk gezegde

1 Onderstreep de pv.

Hoeveel heb je moeten betalen?

2 Verdeel de zin in zinsdelen.

| Hoeveel | heb | je | moeten betalen? |

3 Zet wg achter de persoonsvorm.

| Hoeveel | heb (wg) | je | moeten betalen? |

4 Zet wg achter de andere werkwoorden (als die er zijn).

| Hoeveel | heb (wg) | je | moeten (wg) betalen (wg)? |

Noteer het werkwoordelijk gezegde

1. Hij heeft de hele avond televisie gekeken.
2. Hij had daar moeten staan.
3. Hij stond zeker een uur te wachten.

Splitsbare werkwoorden

Sommige werkwoorden zijn in een zin gesplitst.  Je noemt ze splitsbare werkwoorden. Kijk maar:

- Vanmiddag ga ik mijn oma opbellen. – Ik bel haar wel vaker op.

- Jullie moeten straks nablijven. – Ik blijf vanmiddag na.

Let op!

Let goed op splitsbare werkwoorden als je zinsdelen benoemt. Je doet dat dan zo:

pv

- Waarom telt hij niet mee in de groep?

- Mijn vader leest mijn broertje voor.

werkwoordelijk gezegde

- Waarom telt hij niet mee in de groep?

- Mijn vader leest mijn broertje voor.

Wat geeft het onderwerp aan?

Naast welk zinsdeel staat het onderwerp?

Hoe vind je het onderwerp in de zin?

Het onderwerp

Het onderwerp (o) geeft aan wie of wat iets doet.

Het onderwerp staat bijna altijd naast de persoonsvorm, want onderwerp en persoonsvorm horen bij elkaar:

- als de pv in het enkelvoud staat, staat het onderwerp ook in het enkelvoud.

- als de pv meervoud is, is het onderwerp ook meervoud.

Je vindt het onderwerp door te vragen: Wie (of wat) + werkwoordelijk gezegde?

Noteer het onderwerp:
De brand verwoestte een groot deel van het huis.
In het koor zong het meisje wel vaker mee.
De tactiek werd door de trainer uitgebreid besproken.

Zoek de pv.

Verdeel de zin in zinsdelen.

Benoem het werkwoordelijk gezegde

Benoem het onderwerp

Volgende les

herhaling spelling