Herhalingsles 27,28, 40 en 41

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Herhalingsles 27,28, 40 en 41

Les 27 

Hoe herken je het doel van een alinea?

Leerdoelen

Je leert welke bedoeling een schrijver heeft met elke alinea 

Wat wordt bedoeld met de functie van een alinea?

1. bedoeling van de schrijver
2. indeling van een tekst

Inleiding

Doel: lezer nieuwsgierig maken

- Reden geven voor schrijven

- Voorbeeld geven

- Opbouw van de tekst aangeven

- Mening verwoorden

- Belangrijkste informatie geven

Kern

Alinea's die met elkaar te maken hebben.

- Opsomming

- Voorbeeld of tegenstelling

- Doel en middel

- Vraag en antwoord

- Oorzaak en gevolg

- Mening en argument

Slot

Verschillende functies

- Samenvatting geven

- Conclusie trekken

- Advies geven

- Vraag stellen

- Verwachting uitspreken

Let op: Soms heeft een alinea een dubbele functie

Vorige les... Noem twee functies die een slot kan hebben.

Geef aan,
Wat is de indeling van deze tekst?
Benoem de cijfers met: inleiding, kern en slot.

Wat is de functie van de inleiding?

De schrijver..

1. geeft een reden waarom hij de tekst schrijft
2. geeft een samenvatting van het probleem waarover de tekst gaat.
3. geeft zijn mening over de kwaliteiten van koks van nu.
4. geeft een voorbeeld bij het onderwerp van de tekst.

Instructie 

Les 28- woordspeling en beeldspraak

Woordspeling

Met een woordspeling probeert de schrijver op het verkeerde been te zetten en te laten nadenken. Hij wil er meestal een humoristisch effect mee bereiken. 

Woordspeling

Verschillende soorten woordspelingen:

1. Het gebruik van een dubbele betekenis: 

‘ Zegt de ene kaars tegen de andere:”Zullen we vanavond uitgaan?” 

2. Het aanpassen van (letters van een) woord, of de woordvolgorde: 

- Wie niet slim is, moet sterk zijn. 

- Iedereen heeft recht op mijn mening.

Voorbeelden

Word bokser; meer kans op slagen.

Uitleg

Betekenis 1: letterlijk kans op lichamelijk letsel (geslagen worden)

Betekenis 2: figuurlijk kans op goede carrièrevooruitzichten

Uitleg

Iemand van kant maken.

Letterlijke betekenis: kant is een soort stof.

Figuurlijke betekenis: iemand dood maken

Lees de tekst op het t-shirt. Van welke woordspeling is hier gebruik gemaakt?

1. Gebruik van dubbele betekenis
2. Het aanpassen van (letters van een) woord, of de woordvolgorde

Welke woordspeling wordt hier gemaakt?

Waar zie je woordspeling?

1. Dan weet ik op tijd hoe laat het is.
2. Draai dat ventiel maar dicht dan.
3. Je wordt overvallen door een nee gevoel.
4. Het welbekende hokje van meneer Pimpelmees.

Beeldspraak

Bij beeldspraak vergelijkt de schrijver de werkelijkheid met een 'beeld', iets wat hem aan die werkelijkheid doet denken.

Daarmee maakt hij zijn tekst mooier, sterker, duidelijker, opvallender of grappiger.

Beeldspraak

Beeldspraak kun je herkennen  aan de woorden die aan het beeld vooraf gaan: als, alsof, net of, lijken of zijn. 

Raoul voelt zich als een vis in het water.

Je kamer lijkt wel een zwijnenstal

Hij heeft een hart van goud

Ze is een schat van een meid.

Voorbeelden

1. Je kamer lijkt wel een zwijnenstal.
Je kamer is een rommel 

2. Jij voelt je hier als een vis in het water, of niet?
Jij bent helemaal op je plek hier; je voelt je goed

Tip

Je kunt de beeldspraak vaak herkennen aan de woorden die aan het beeld voorafgaan: 'als'; 'alsof'; 'net' of 'van' of door werkwoorden 'lijken' of 'zijn'.

Zegt de ene kaars tegen de andere: Zullen we vanavond uitgaan?

1. woordspeling
2. beeldspraak

Het is hier een zwijnenstal.

1. Woordspeling
2. Beeldspraak

Hij heeft een hart van goud.

1. woordspeling
2. beeldspraak

De cursus lassen voor beginners is afgelast.

1. Woordspeling
2. Beeldspraak

De oude brandweerman maakte een uitgebluste indruk.

1. Woordspeling
2. Beeldspraak

Zijn buik lijkt wel een luchtballon.

1. Woordspeling
2. Beeldspraak

Welke zin bevat beeldspraak?

1. Ouders zitten de hele dag append in de kantine met XL rugzakken.
2. Die medewerkers komen hier aanlopen alsof er een rode loper ligt.
3. Mooie tasjes erbij, mooie kleren erbij: prachtig!
4. Het aantal kinderen met vier ouders is vele malen groter in deze tijd.

Medewerkers komen 's ochtends aan en bewegen zich meteen naar de kantine. Vervolgens komt de hele kudde in beweging om naar hun werkplaats te gaan. Waarom is kudde hier beeldspraak?

Wat zijn de WH-vragen?

Waar staat ook alweer de hoofdzaak van een alinea?

1. Ergens middenin de alinea
2. Het is ALTIJD de laatste zin van de alinea.
3. Het is ALTIJD de eerste zin van de alinea
4. Het is óf de eerste zin óf de laatste zin van de alinea.

Wat doe je bij stap 1 om een goede samenvatting te maken?

Lees de tekst globaal.
Wat voor soort tekst is dit?

1. Informatief
2. Overtuigen
3. Overhalen
4. Amuseren

Wat is het onderwerp van de tekst?

Wat zijn de WH-vragen?

Leerdoelen

Je leert hoe je een goede samenvatting schrijft

Wat is een samenvatting?

In de kladversie van een samenvatting schrijf je alleen steekwoorden.

1. waar
2. niet waar

Je begint de samenvatting met een titel.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe moet je een tekst lezen om een goede samenvatting te maken?

1. Nauwkeurig
2. Globaal
3. Zoekend

Maak nu een netversie van je samenvatting waarin je al je verbeterpunten uitvoert.

Maak van de antwoorden op de wh-vragen en de belangrijkste woorden en zinnen een samenhangend geheel.

Zoek de hoofdzaken in de tekst op. Schrijf de belangrijkste woorden en zinnen op. 

Lees de tekst daarna nauwkeurig (betekenis moeilijke woorden + WH-vragen).

Vergelijk wat je hebt geschreven met de oorspronkelijke tekst. 

Kijk of er overbodige of dubbel informatie in je samenvatting staat en schrap die.

Controleer op spelling, formulering en taalfouten. 

Lees de tekst eerst globaal. Kijk wat voor soort tekst het is en voor wie is de tekst bedoeld.