Medicatie les 1, voorschrijven en toedienen

• Vakspecifiek
• MBO
• Studiejaar 2

Medicatie, voorschrijven en toedienen

Wet BIG

Voorschrijven en toedienen van medicatie

Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg)

• Wat je gewoon in je huis en thuis situatie kunt toepassen zonder specifieke opleiding of training kun je ook in de werkpraktijk toepassen.
• Beschermt cliënten tegen ondeskundig en onzorgvuldig (medisch) handelen door beroepsbeoefenaren.
• Kaderwet, dus er zijn grenzen aangegeven waarbinnen je onder voorwaarden handelingen mag doen.
• Bekwaamheid (gekoppeld aan de organisatie waar je voor werkt) en Bevoegdheid

Voorbehouden handelingen.

• in principe mag iedereen de geneeskunst uitoefenen.
• niet iedereen mag voorbehouden handelingen doen.
• Voorbehouden handelingen hebben een verhoogd risico voor cliënten indien ze door een ondeskundige worden uitgevoerd.
• Voorbehouden handelingen mogen alleen door daartoe bevoegde beroepsbeoefenaren worden uitgevoerd (bijv. operaties)
• Zelfstandig uitvoeren mag alleen door artsen, tandartsen en verloskundigen

Risicovolle handelingen

• niet alle risicovolle handelingen zijn voorbehouden handelingen, anders om, alle voorbehouden handelingen zijn risicovolle handelingen.
• Bij risicovolle handelingen geldt altijd het bevoegd en bekwaam principe.

Voorbehouden handelingen

• verloskundige handelingen
• puncties,
• Narcose toepassen
• Injecties
• defibrilatie

Risicovolle handelingen

• Sondevoeding
• Blaaspoelen
• Isoleren van een cliënt

Soms mag je onder voorwaarden en in opdracht van een arts bepaalde risicovolle handelingen uitvoeren 

Bekwaam en Bevoegd

• Voorbehouden handelingen altijd door iemand die BIG geregistreerd is voor die handeling.
• Naast de bevoegdheid geldt ook de bekwaamheidseis.  Kun je datgene wat je moet doen ook goed uitvoeren, heb je daar ervaring in?
• Risicovolle handelingen als je niet BIG geregistreerd bent

1. alleen in opdracht van een arts of bevoegd collega
2. voldoende aanwijzingen en bekent met protocol
3. interventie door bevoegd persoon moet mogelijk zijn
4. bekwaamheid moet door organisatie bevestigd zijn. 

Bekwaam en Bevoegd

Eigen verantwoordelijkheid:

1. is er een bevoegd persoon die mij deze opdracht geeft
2. ben ik voldoende bekwaam om de opdracht uit te voeren
3. zijn de aanwijzingen van de zelfstandig bevoegde voor mij duidelijk.

Alle drie met ja = bevoegdheid onder voorbehoud (niet zelfstandig bevoegdheid)

Wat zou ik als MZ mogen doen

• Medicijnen checken, registreren en distribueren  
• Medicijnen toedienen
• EHBO bij verwonding, verslikken enz.

Wie is waarvoor aansprakelijk (Als het fout gaat)

• Opdrachtgever (bijv. arts) verantwoordelijk voor het voorwaardelijke deel van de handeling
• Opdrachtnemer (jij) verantwoordelijk voor de uitvoering van de handeling 

M

e

d

i

c

i

j

n

e

n

M e d i    i j n e n

Een geneesmiddel/medicijn/medicatie

Goedkeuring

Het college ter beoordeling van geneesmiddelen keurt goed.

Komt in de geneesmiddelen informatiebank.

Farmacotherapeutisch kompas

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/

Pharmacotherapeutisch kompas App

https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.cvz.fk&hl=nl&gl=US&pli=1

Benaming van een geneesmiddel

Handelsnaam, Stofnaam en Officiële naam of soortnaam.

(Valium,              Diazepam,      Benzodiazepine) 

Door iets toe te voegen krijg je een andere handelsnaam. Toevoeging geeft soms bijwerkingen.

Vormen van medicijnen

Tabletten, dragees en capsules kunnen zo gemaakt zijn dat de werkzame stof niet in de maag, maar pas in de dunne darm vrijkomt. Hierdoor kan het maagzuur het medicijn niet aantasten.

Deze medicijnen mogen nooit gekauwd, gebroken of gemalen worden.

Zetpillen bestaan uit een gemakkelijk smeltende stof waarin de geneesmiddelen zijn verwerkt. Het geneesmiddel wordt via de slijmvlieswand van de darmen snel in het bloed opgenomen.

Toedieningswegen

- enteraal = 

via het maag-darmstelsel -> meestal algemene werking (systematisch)

- parenteraal 

= via injectie/infuus of door difussie (bijv. inhaleren) -> systematische of lokale werking

-topisch = 

via de huid en alleen lokaal/plaatselijk

 

Toedieningswegen

- oraal 

-rectaal

- sublinguaal - onder de tong

- injectie (subcutaan, intraveneus, intramusculair, )

- inhalatie

- transdermaal

-vaginaal

oraal = via de mond 

rectaal = via de anus

sublinguaal = onder de tong (hartproblemen, epilepsie)

transdermaal = via pleister (lokale toediening maar soms systemische werking denk maar aan nicotine pleister)

inhalatie = tracheaal via luchtpijp of nasaal via neus (astma) soms lokaal soms systematisch

vaginaal = via de vagina (anti schimmel)

Contra-indicatie

Een reden om het medicijn NIET te gebruiken omdat het medicijn een aandoening of ziekte verergert.

absoluut = absoluut niet geven

relatief = oppassen bij het geven

Medicatieproces

1. Voorschrijven medicatie door arts op recept (3 maanden geldig)
2. Klaarmaken en afleveren medicatie door apotheek
3. afspraken maken met de cliënt over verantwoording
4. uitzetten van medicatie
5. aanreiken van medicatie
6. inname van medicatie door cliënt
7. registreren en aftekenen van medicatie
8. Signaleren en rapporteren van (bij)werkingen
9. Evaluatie van de behandeling
10. overdracht van medicatie bij verhuizing van de cliënt

Altijd in originele verpakking

< Baxter 

Bijsluiter

• Samenstelling
• Indicatie: waar wordt het middel voor gegeven?
• Werking
  
• Dosering *
• Bijwerkingen
  
• Gebruik tijdens zwangerschap
• Wijze van inname
• Waarschuwingen 

• Werkzame stof en hulp/vulstoffen
  

Alles moet benoemd worden op bijsluiter i.v.m.

overgevoeligheid

waarschuwingen

Met welke geneesmiddelen gaat het middel

niet goed samen

• Niet innemen met melk, grapefruitsap…

• Wanneer kun je het beter niet innemen

(contra-indicatie)

hulpzame stoffen of vulstoffen

bijvoorbeeld zetmeel

dosering

Normdosering= standaarddosis/ gebruikelijk dosis bij volwassenen

Doseringsinterval= tijd die zit tussen inname van de verschillende doseringen van het geneesmiddel

–> Instellen tot een evenwichtssituatie “steady state”

Bij pijnmedicatie bouw je met de juiste dosering een goede concentratie aan pijnstilling op. De zogeheten 'spiegel'.

Extra aandacht is nodig bij oudere zorgvrager omdat:

– vaak lever/nieren minder goed werken

– veel verschillende medicijnen worden gebruikt die elkaars

werking kunnen beinvloeden (interactie)

– veel ziekten naast elkaar, wat eventuele bijwerkingen soms

kan maskeren

– vaak orthostatische hypotensie bij bloeddrukverlagende

medicijnen (val risico!)

– soms therapie-ontrouw

(door vergeetachtigheid, slechtziendheid, problemen met

inname (o.a. inhalatie))

Juiste tijd

Juiste persoon

Juiste medicijn

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Tips medicatieveiligheid

• Voel je je bekwaam in voorbehouden en risicovolle handelingen?
• Wees je bewust van de risico’s in het medicatieproces
  
• Noteer afspraken over medicatie toedienen in het zorgplan
• Als zorgmedewerker heb je een signalerende functie
• Zorg voor een duidelijke toedienlijst en actueel medicatieoverzicht

• Let op dat de medicijnen goed bewaard worden
  
• Zorg ervoor dat je ongestoord kunt werken met medicatie
• Dubbele controle van risicovolle medicijnen is voor de veiligheid van de cliënt
• Meld altijd medicatiefouten