5.2 Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.2 Democratie in Nederland

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

- hoe Nederland vanaf 1815 werd bestuurd

- welke invloed de liberalen hadden

- wat veranderde door de grondwet van 1848

- hoe het kiesrecht werd uitgebreid 

Koning Willem I - 1813

Europa na 1815

• Na Franse Revolutie + napoleontische oorlog: Europa toe aan vrede
  
• Leiders die N. versloegen niet blij met Franse Revolutie --> mocht niet nog een keer gebeuren
• Waren bang dat Frankrijk weer machtig zou worden

• Vergadering in Wenen: Congres van Wenen

Congres van Wenen (1815)

Europa na 1815

Belangrijkste besluiten Congres van Wenen:

1. Terugkeren naar politiek-bestuurlijke situatie voor de Franse Revolutie --> koningen weer aan de macht: de Restauratie

2. Frankrijk bedwingen: omringen met grote landen --> NL + België + Luxemburg worden 1 land

3. Vorsten beloofden elkaar te helpen bij het bestrijden va revolutionaire bewegingen --> zo rust in Europa. 

Situatie in NL 1815

• Nl wordt een koninkrijk: koning Willem I

Staatsinrichting:

• Koning = staatshoofd + regeringsleider
• Minister = dienaar van de koning, de koning kon hem ontslaan
• Parlement weinig macht

Belgische Opstand

(1830)

• Congres van Wenen (1815):
• Nederland en België samen in:
• Verenigd Koninkrijk
• Zuidelijk Nederland ontevreden:
• - autoritaire regeerstijl Willem I
• - achterstelling katholieken >
  
• onlusten in Brussel > Opstand >
• leger ingezet door Willem I (1830)
• Tiendaagse Veldtocht (1831) een ramp >
• België onafhankelijk koninkrijk (1839)
• Noorden: 'Koninkrijk der Nederlanden'

Verandering

Rond 1825 ontstaan de eerste politieke stromingen.

=> Liberalisme

• vrijheid
• burgers beslissen mee
• parlement wordt gekozen
• parlement controleert de regering

Liberalisme: denk aan het engelse woord 'liberty' dat vrijheid betekent. Zo kun je altijd onthouden wat liberalen willen.

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen
  
• Moet niets weten van democratie
  

• In 1848 vreest Willem II voor revolutie. Hij geeft Thorbecke opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

Grondwet van 1848

In 1848 krijgt Nederland een grondwetswijziging, geschreven door Thorbecke. 

Belangrijkste wijzigingen:

- het parlement krijgt de meeste macht

- de koning verliest zijn macht

Inhoud grondwet 1848

• Minder macht koning --> Parlement moet wetten goedkeuren
• Parlement controleert minsters op hun werk
• Elke 4 jaar verkiezingen (censuskiesrecht --> alleen kleine groep rijke mannen mag stemmen) 
• Grondrechten vastgelegd. 
• Liberalen blij: meer macht burgers + vrijheden in grondwet

Het parlement

- het parlement is de volksvertegenwoordiging: hierin zitten mensen die door het volk gekozen 

- de taak van het parlement is om de regering te controleren

- het parlement bestaat uit twee afdelingen: de Eerste Kamer en de Tweede Kamer

- de Tweede Kamer wordt rechtsstreeks gekozen door burgers

- de Eerste Kamer wordt indirect gekozen door burgers

alle burgers? Nee, alleen mannen ouder dan 23 die genoeg belasting betaalden. Dit was maar 10% van de bevolking.

Aan het werk

Maak de vragen in de Lessonup! 

Maak de opdrachten van §5.2 (1,2,4 en 5)

Wie mogen er in 1848 stemmen?

1. Mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Niemand

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. De koning wijst mannen aan die mogen stemmen
3. Mannen die genoeg belasting betalen mogen stemmen
4. Alleen leden van de regering mogen stemmen

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Wie mogen er in 1917 stemmen?

1. Mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Niemand

De regering bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en Staatssecretarissen

Het parlement bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen

Wie mogen er in 1919 stemmen?

1. Alleen mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Mannen en vrouwen