Hydrologie van Zuid-Limburg

• Aardrijkskunde
• HBO
• Studiejaar 4

Rivierengebied Zuid-Limburg

Jente van Dreven | Julie Eichenberger | Jelle de Gooijer

Lerarenopleiding aardrijkskunde | Hogeschool van Amsterdam

Even opwarmen... Welke verschijnselen vind je ook alweer op welke plek in de rivier?

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Delta

Insnijding

Meanders

Veel reliëf

Hoge stroomsnelheid

Horizontale erosie

Sedimentatie

Verwering

Grof sediment

Fijn sediment

Lage stroomsnelheid

Smalle bedding

Inhoud

• Grote rivieren in Nederland
• Landschapsvormen langs de rivier
• Zuid-Limburg: de Maas
• Kleine rivieren in Zuid-Limburg
• De Geul
• De Gulp
• De Eyserbeek
• Het veldwerk

Grote rivieren in Nederland

De Maas

De Rijn

Landschapsvormen langs de rivier

Bovenloop

• Ontspringen rivier
• Veel reliëf
• Groot verval
• Hoge stroomsnelheid
• Verticale insnijding
• Vorming V-dal
• Steeds meer toevoer van water

Middenloop

• Midden van de rivier 
• Afname reliëf
• Afname verval
• Afname stroomsnelheid
• Begin meanders
• Overgang verticale insnijding naar
    horizontale insnijding
• Sedimentatie grof sediment

Benedenloop

• Delta, monding(en) van de rivier
• Vlakte, laagland
• Weinig tot geen verval
• Lage stroomsnelheid
• Veel en grote meanders
• Horizontale erosie (buitenbocht)
• Sedimentatie fijn sediment (binnenbocht)
• In Nederland: bedijking

V-Dal

• Verticale insnijding door rivier 

U-Dal

• Breed dal gevormd door gletsjertongen 

Rivierterrassen en vlakke dalbodem

• Door langzamer stromende rivier:
  sedimentatie rondom de rivier;
• Door sneller stromende rivier:
  verticale insnijding, rivier komt lager
  te liggen dan omliggende gebied.

Meanders

• Reliëf neemt af
• Stroomsnelheid neemt af
• Rivier zoekt makkelijkste weg 
   (zachtste ondergrond)
• Bochten vormen
• Hoge stroomsnelheid buitenbocht,
   lage stroomsnelheid binnenbocht
• Erosie buitenbocht, sedimentatie 
   binnenbocht 

Zuid-Limburg: de Maas

De Maas

• Zuidelijkste van de Nederlandse grote rivieren
• Regenrivier
• Ontspringt in Frankrijk
• Lengte: 925 km
• Debiet: 230 m3/s

De Maas: debiet

Vraag:

Welk debiet is van de Maas?

Welk debiet is van de Maas?

A

B

De Maas: rivierterrassen

• Rivierterrassen: 31 terrasniveaus
• Jongste terras: 40 m boven NAP
• Oudste terras: 220 m boven NAP
• Niet allemaal zichtbaar door lössafzettingen!

Hoe zijn de rivierterrassen ontstaan? Zet de ontwikkelingen in de juiste volgorde.

A = Het hele gebied kwam omhoog door bewegingen in de aardkorst. Gevormde riviervlakte kwam hoger in het landschap te liggen dan insnijdende Maas en er ontstond een duidelijke traptrede in het landschap.

B = Tijdens een ijstijd stroomde de Maas door beddingen en zette over een brede vlakte zand en grind af. Hierdoor ontstond een riviervlakte.

C = Tijdens een warme periode kreeg de Maas een vaste loop en sneed hij zich diep in.

In welke volgorde zijn de rivierterrassen bij de Maas ontstaan?

Hoe zijn de rivierterrassen ontstaan? De juiste volgorde.

1 = B: Tijdens een ijstijd stroomde de Maas door beddingen en zette over een brede vlakte zand en grind af. Hierdoor ontstond een riviervlakte.

2 = C: Tijdens een warme periode kreeg de Maas een vaste loop en sneed hij zich diep in.

3 = A: Het hele gebied kwam omhoog door bewegingen in de aardkorst. Gevormde riviervlakte kwam hoger in het landschap te liggen dan insnijdende Maas en er ontstond een duidelijke traptrede in het landschap.

Kleine rivieren in Zuid-Limburg

De Geul

• Bron- en regenrivier
• Lengte: 58 km
• Verval: 250 m
• Natuurlijke berging tijdens hoosbuien
  

De Gulp

• Bron- en regenrivier 
• Lengte: 21 km
• Verval: 70 m
• Mondt uit in de Geul

De Eyserbeek

• Bron- en regenrivier
• Lengte: ca. 10 km
• Verval:
• Mondt uit in de Geul

Het veldwerk

Indeling groepjes veldwerk

• De Geul: Leidsche Boys
• De Gulp: Gio, Menno en Emiel 
• De Eyserbeek: Marc, Roos en Stanley

 

Alle informatie over het veldwerk kun je vinden in de veldwerkgids, de tijdsplanning kun je vinden in het draaiboek.

Vragen: bel/app één van de 3J's!