4T H1 Lezen - 1.2 informatieve tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1.1 en 1.2 Lezen

4TA     whbux

4TB      zeiwz

DOEL VAN DE LES

1. Je weet wat het belang is van leesvaardigheid.

2. Je weet wat examenwoorden zijn.

Waarom leesvaardigheid?

• Uit onderzoek blijkt: goede lezers hebben een hoger inkomen en vinden sneller een baan op de arbeidsmarkt.
• Het verhoogt je zelfstandigheid.
• Je hebt het nodig voor alle schoolvakken

LEESVAARDIGHEID IN HET CENTRAAL SCHRIFTELIJK EXAMEN NEDERLANDS (C.S.E.)

• vragen beantwoorden over drie tot vier teksten (één reclame of advertentie)

Verder moet je aan het eind een zakelijke brief/e-mail of een artikel schrijven

Tijd: 120 minuten

datum: 23 mei 13:30 uur - 15:30 uur

opdrachten

Maak opdr 2 en 3 blz. 8 t/m 9

 Examenwoorden zijn woorden die veel is het Centraal Examen Nederlands voorkomen.

Wat weet je al?

Even een testje....

Wat is een aanbeveling?

1. een uitleg
2. een advies

Wat is formuleren?

1. verwoorden
2. laten zien

Wat is een standpunt?

1. een bedoeling
2. een mening

Wat is citeren?

1. Iets onder woorden brengen
2. Iets laten zien
3. Een deel uit de tekst precies overschrijven

Wat is een aanleiding?

1. De eerste alinea van een tekst
2. De oorzaak voor iets
3. Het resultaat van iets
4. Het gevolg van iets

Wat is een definitie?

1. Een reden
2. Een deeltitel
3. een betekenis
4. Een verklaring

Wat is een aspect?

1. Een bedoeling
2. Een uitleg
3. Een resultaat
4. Een belangrijk onderdeel

1.2 Informatieve tekst

• Je weet hoe je open vragen en meerkeuzevragen aanpakt;
• je kunt leesstrategieën toepassen;
• Je kunt de de functies  van een inleiding en van het een slot herkennen.

hoe pak jij een leestekst met vragen aan?

Vind jij verkennend lezen belangrijk?

1. ja
2. nee

Hoe pak jij meerkeuzevragen meestal aan?

Stappenplan meerkeuzevragen

• Lees de vraag en formuleer het antwoord. Kijk of jouw antwoord er tussen staat.
• Staat die er niet tussen. Streep dan de antwoorden weg die zeker niet goed zijn.
• Kijk nog een keer naar de tekst met de overgebleven antwoorden in je achterhoofd.
• Weet je het nog niet, sla de vraag dan even over.
• Weet je het nog steeds niet, dan gok je.

Bij meerkeuzevragen:

1. is er altijd minimaal één antwoord goed
2. is de eerste antwoordoptie nooit goed
3. is het langste antwoord meestal goed
4. wordt de plek van het juiste antwoord afgewisseld

Aan de slag    (p. 17)

Lees tekst 2 'Een oudere buddy als luisterend oor' op bladzijde 17.

Maak opdracht 10, 11 en 12

Functies van inleiding

In de inleiding trekt de schrijver altijd de aandacht van de lezer.

Andere functies:

- het onderwerp aangeven of beschrijven;

- de aanleiding noemen: de reden waarom de tekst is geschreven:

- de centrale vraag stellen: de vraag wordt in de rest van de tekst beantwoord:

-  de mening van schrijver geven: in de rest van de tekst geeft de schrijver argumenten voor zijn mening;

- een korte samenvatting geven: in de rest van de tekst geeft de schrijver er voorbeelden of bijzonderheden bij;

- een of meer personen introduceren; in de rest van de tekst komen zij verder aan het woord.

Functies van het slot

Ook een slot kan meerdere functies hebben.

• een conclusie geven: deze functie herken je aan signaalwoorden als dus, daarom of dan ook;
• een samenvatting geven; deze functie herken je aan signaalwoorden als kortom of samenvattend;
• een advies geven; deze functie herken je aan woorden als het is beter... of het is slim...;
• een waarschuwing geven;
• een toekomstverwachting uitspreken.

Waaruit bestaat een inleiding in ieder geval?

1. aandacht trekken, onderwerp introduceren
2. deelonderwerpen, signaalwoorden, structurerende zinnen
3. deelonderwerpen, anekdote
4. inleiding, middenstuk, slot

Wat zijn functies die een inleiding kan hebben?

1. het onderwerp noemen
2. de aanleiding noemen
3. de centrale vraag stellen
4. de mening van de schrijver geven

Functies van het slot.
Wat is een functie van het slot?

1. de centrale vraag stellen
2. Een advies geven
3. Een samenvatting geven.
4. enkele personen introduceren.

OPDR 16 t/m 19 MAKEN (p.22-25)

ALLE VRAGEN: 1 PUNT, behalve:

VRAAG 17 a: 2 punten

VRAAG 18d: 3 punten

TOTAAL: 20 PUNTEN

Opdracht 16

a Lees de titel. Noteer het onderwerp van de tekst.

Water besparen

b Onderstreep de belangrijkste zinnen uit de eerste en de laatste alinea.

Alinea 1: zin 1 en alinea 6 zin 3

c Wat is de belangrijkste functie van de eerste alinea?

 A de aanleiding noemen

d Lees de beginzinnen van de overige alinea’s. Wat zegt de beginzin van alinea 2 over

alinea 1?

De beginzin van alinea 2 geeft een tegenstelling met alinea 1 aan. De zin geeft aan dat je nauwelijks waterbesparend bent als je korter doucht of de kraan dicht doet als je tandenpoetst.

Opdracht 17a

Lees alinea 1, 2 en 3 nauwkeurig. Werk samen.

a In alinea 2 staat: Het gaat om water dat we niet zien stromen. Noem twee redenen

waarom dat zo is.

1 Het gaat om water dat gebruikt wordt om consumptiegoederen te produceren, en daaraan denken we niet als we denken aan waterverbruik.

2 Die consumptiegoederen worden voornamelijk buiten Nederland geproduceerd, en het water daarvoor daar dus ook wordt gebruikt

Opdracht 17b en c

b Hoe komt het dat arme boeren in droge gebieden geen water hebben voor hun velden

(r. 33-35)?

Omdat de grote bedrijven dat water opmaken als ze daar producten voor de export produceren.

c Waarom zou de website duurzaamthuis.nl moeten zeggen: Wil je vandaag nog met

duurzaamheid aan de slag? Dan is misschien wel de belangrijkste stap anders eten en

drinken. (r. 58-61)

Omdat de productie van dierlijke producten (biefstuk bijvoorbeeld) en dranken met suiker (zoals frisdrank) heel veel water kost. Door water te drinken en plantaardig te eten bespaar je veel water.

Opdracht 17d en e

d Wat is het verband tussen alinea 2 en 3?

 A Alinea 2 en 3 vormen een opsomming.

 B Alinea 2 noemt een voorbeeld bij de inhoud van alinea 3.

 C Alinea 3 noemt een oplossing voor het probleem uit alinea 2.

 D Alinea 3 zwakt de inhoud van alinea 2 af.

e Welk ander woord wordt gebruikt voor watervoetafdruk in alinea 2?

 A sproeiwater

 B waterprobleem

 C waterrijk

 D waterverbruik

Opdracht 18a

Lees alinea 4, 5 en 6 nauwkeurig. Werk samen.

a Op welke manier sluit alinea 4 aan op alinea 3?

A Alinea 4 geeft een voorbeeld bij het gestelde in alinea 3.

B Alinea 4 vormt een opsomming met alinea 3.

C In alinea 4 wordt het gestelde in alinea 3 bevestigd.

D In alinea 4 wordt het gestelde in alinea 3 tegengesproken.

Opdracht 18b en c

b Waarom is het geen goed idee om mensen te laten denken dat ze goed bezig zijn als ze

de kraan uitzetten bij het tandenpoetsen (r. 73-75)?

Omdat mensen zo in elkaar zitten dat ze, als ze op het ene terrein iets goed doen, het zichzelf gunnen om op andere gebieden te zondigen. Als ze denken dat ze al heel besparend bezig zijn door de kraan dicht te doen, vinden ze het wellicht niet nodig om andere milieuvervuilende activiteiten (zoals de auto gebruiken in plaats van met het ov te reizen) te laten.

c Citeer de zin uit alinea 5 die een voorbeeld geeft van het morele-vrijbriefeffect (r. 80).

‘Thuis doen … het ov’. (r. 83-86)

Opdracht 18d

d Noem drie redenen waarom we moeten starten met eerlijke en complete waterbesparingsinformatie (r. 92-93).

1 Mensen hier hebben er recht op goed geïnformeerd te zijn.

2 Mensen in gebieden met waterschaarste hebben recht op voldoende water.

3 Toekomstige generaties hebben recht op een leefbare wereld.

Opdracht 18e

e De schrijver van een tekst kan op verschillende manieren gebruikmaken van de mening

van anderen. Hoe gebruiken de schrijvers in deze tekst de mening van anderen? De

schrijvers

A geven de meningen weer zonder commentaar.

B proberen de meningen steeds tegen te spreken.

C tonen aan dat de meningen niet juist zijn.

D vergelijken verschillende meningen met elkaar.

Opdracht 18f en g

f Wat is de belangrijkste functie van alinea 6?

A een advies geven

B een conclusie geven

C een samenvatting geven

D een toekomstverwachting uitspreken

g Citeer de zin in alinea 6 waaruit deze functie blijkt.

‘Als het organisaties er echt om te doen is dat huishoudens zuiniger

omgaan met water, moeten ze een ander consumptiepatroon aanmoedigen.’ (r.93-96)

Opdracht 19

Woordenschat.

a Leid uit de context de betekenis af van:

circulaire economie (r. 15)            economie waarbij goederen en grondstoffen  hergebruikt worden

misleiden (r. 16)                            op een verkeerd spoor zetten, bedriegen

elders (r. 70)                                 ergens anders

averechts (r. 82)                           het tegenovergestelde                      

aanmoedigen (r. 96)                     iemand aansporen om iets te doen                      

ergens anders

het tegenovergestelde

iemand aansporen om iets te doen

Hoeveel punten heb je gehaald voor opdracht 16 t/m 19?

Opbouw van de kern

Lees zelf het blokje theorie op bladzijde 26 door.

Aan de slag (p. 26-31)

Maak opdracht 20, 21 en 23 

Lees tekst 5 'Met dank aan taekwondo' 

en maak opdracht 24 t/m 26

Hoofdgedachte (p.31)

De hoofdgedachte is in een hele zin wat de schrijver zegt over het onderwerp.

Hoofdgedachte / onderwerp

Als ik aan de klas vraag een tekst te schrijven over het WK in Qatar, dan schrijft iedereen over hetzelfde onderwerp.

Toch heeft elke tekst een andere hoofdgedachte, omdat elke schrijver er iets anders over zegt.

Stappenplan hoofdgedachte bepalen

1. Lees de titel en de inleiding.

2. Bepaal het onderwerp van de tekst.

3. Bedenk wat de tekst je vertelt over dit onderwerp:

- informatieve tekst: wat is de belangrijkste informatie?

- overtuigende tekst: wat vindt de schrijver van het onderwerp?

4. Formuleer de hoofdgedachte in één zin of kies het antwoord dat de hoofdgedachte het best beschrijft.

Tips om het juiste antwoord te kiezen

1. Kijk of het onderwerp van de tekst in het antwoord staat. Zo nee, dan is het antwoord fout.

2. Kijk of het antwoord over de héle tekst gaat. Gaat het antwoord over een deel van de tekst, dan is het antwoord fout.

3. Kijk of het antwoord specifiek is. Is het antwoord te algemeen, dan is het antwoord meestal fout.

Tekstverbanden

Er zijn verschillende tekstverbanden. Om een tekstverband te benoemen moet je signaalwoorden in de tekst herkennen.

Zodra je signaalwoorden herkent, zul je het tekstverband zien en de tekst op die manier beter kunnen analyseren.

Tekstverband

Er zijn verschillende tekstverbanden:

play.kahoot.it

Opdrachten bij tekst 8 'Tot later' (p. 37->)

Maak opdracht 36 t/m 39