Omgaan met emoties (LPD 5)

• Psychologie/sociologie
• Secundair onderwijs

Omgaan met emoties (LPD 5)

The way we talk to our children becomes their inner voice.

- Haim Ginott

Gevoelens

Wat is het nadeel van het uiten van je gevoelens?

Wat is het voordeel van het uiten van je gevoelens

Intro: 'Inside out'

Ook kinderen hebben uiteraard gevoelens. Denk aan de film 'Inside out'. Ken je deze film? Waarover gaat het?

Kijk maar even mee naar het fragment op de volgende slide:

• Welke gevoelens herken je bij het kind?
• Hoe gaan de ouders ermee om? Is dit de juiste manier, denk je? Waarom wel/niet?

Stellingen: Hoe reageer jij?

Tegen een trainer van het volleybalteam dei kritiek heeft op één van de speelsters, omdat ze niet alert genoeg had gereageerd:

• "Jij moet ook altijd mij hebben!"
• "Ik voel me in het nauw gedreven."

Bij een stage die moeilijk tot stand is gekomen en waar je waarschijnlijk een onvoldoende voor zult krijgen:

• "Die begeleiding hier deugt van geen kanten!"
• "Ik ben bang dat ik een onvoldoende ga halen..."

Stellingen: Hoe reageer jij?

Een zesdejaars tegen haar ouders omdat ze om 23u30 moet thuis zijn van de fuif:

• "Jullie zijn zo ouderwets!"
• "Als ik als enige zo vroeg moet thuis zijn, dan moet ik alleen fietsen. Dat vind ik eng..."

Vragen: wat vind jij van deze reacties?

1. Omgaan met (negatieve) gevoelens p. 4

• Verband tussen welbevinden en gedrag
  
• Hoe helpen om zich goed te voelen? -> gevoelens accepteren
  
• Gevoelens ontkennen -> verwarring + boodschap dat ze zelf niet weten wat hun gevoelens zijn
  

--> Zie ook de voorbeelden p. 4.

Belangrijk is om te luisteren, gevoelens te erkennen en de kans geven om te vertellen/benoemen.

1. Omgaan met (negatieve) gevoelens p. 4

Hoe zou jij reageren in voorgaande situatie?

Oefening: Wat zijn don'ts om niet te doen bij het omgaan met gevoelens? 

Oefening: Wat zijn do's die je zeker moet
doen bij het omgaan met gevoelens? 

--> Bespreek eerst mondeling en zie daarna in je cursus.

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag
p. 5

“Hoe vaak moet ik het je nog vertellen?” / “Kun je nou nooit eens normaal doen?”

“Je kamer is een zwijnenstal, wat ben je toch een viespeuk!”

“Ik tel tot 3 en als je dan niet klaar bent dan...”

“Ik wil dat je je kamer opruimt, nu!”

“Jij zou toch ook niet willen dat iemand dat bij jou doet, dan moet jij dat ook niet doen!”

“Moet ik soms een hartaanval krijgen?”

“Pas op, voorzichtig!”

“Waarom lijk je niet wat meer op je broer?”

“Slim hoor dat je dat bent vergeten.”

“Als je zo doorgaat, wil niemand met je spelen!”

“Niet steeds op de bank springen alsjeblieft!”

Oefening: Vind je bovenstaande uitspraken goede reacties op het gedrag van kinderen? Waarom wel/niet? (mondeling)

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

Het is niet goed om te:

- verwijten en beschuldigen: “Hoe vaak moet ik je nog vertellen”, “Kun je nou nooit eens normaal doen?”.

- etiket te plakken: “Je kamer is een zwijnenstal, wat ben je toch een viespeuk!”

- dreigen: “Ik tel tot 3 en als je dan niet klaar bent dan...”

- commanderen: “Ik wil dat je je kamer opruimt, nu!”

- preken en moraliseren: “Jij zou toch ook niet willen dat iemand dat bij jou doet, dan moet jij dat ook niet doen!”

- slachtofferrol aan te nemen: “Moet ik soms een hartaanval krijgen?”

- waarschuwen: “Pas op, voorzichtig!”

- vergelijken: “Waarom lijk je niet wat meer op je broer?”

- sarcasme/cynisme: “Slim hoor dat je dat bent vergeten.”

- Profeet: “Als je zo doorgaat, wil niemand met je spelen!”

- ‘Alsjeblieft’ gebruiken als we bepaald gedrag direct willen stoppen “Niet steeds op de bank springen alsjeblieft!”

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

Kinderen en volwassenen: andere belangen

Gevaar is dat het zelfbeeld ondermijnd wordt en het zelfvertrouwen beschadigt

Volwassene --> bewust zijn van houding + letten op verwoording --> kinderen uitnodigen tot coöperatief gedrag

= welwillend gedrag, gedrag gericht op
samenwerking of medewerking

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

Bekijk de 7 verschillende stappen/vaardigheden.

Maak nu de oefening in je boek per 2 of individueel.

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag 

1. Situatie: Twee kinderen zijn aan het spelen en vechten om hetzelfde speelgoed (bijvoorbeeld een pop of bal). Ze worden boos en schreeuwen tegen elkaar.

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

2. Situatie: Een kind scheldt op een ander kind omdat het iets niet krijgt wat het wil tijdens het spelen.

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

3. Situatie: Een kind weigert zijn bord leeg te eten, ondanks dat het weet dat het moet.

2. Uitnodigen tot coöperatief gedrag

p. 5

4. Situatie: Een kind is nerveus of bang om naar de tandarts te gaan.

3. Alternatieven voor straf p. 10

Oefening: Kijk naar het volgend fragment en beantwoord de vragen in je cursus:
- Wanneer krijgen de kinderen straf?

- Wat geven de kinderen aan als meest voorkomende straffen?

- Wat zijn de 3 meest voorkomende vormen van straffen?

- Wat vindt de opvoeddeskundige van straffen? Leg uit.

- Wat zegt de opvoeddeskundige over een tik geven?

- Heb je als kind vroeger vaak straf gekregen? Wat voor straf was dat dan? Welke impact had dit op jou als kind/op jouw gedrag?

- Wat vind je van straffen filmen en online zetten?

- Onderhandelen over straffen of niet? Kan dat volgens jou?

3. Alternatieven voor straf p. 10

Kijk naar het volgend fragment en beantwoord de vragen:
- Wanneer krijgen de kinderen straf?

• Grote mond hebben of brutaal zijn, gemeen zijn tegen broer of zus, als ze te lang op de gsm/Playstation zitten.

- Wat geven de kinderen aan als meest voorkomende straffen?

• Gsm inleveren, zonder eten naar bed, een preek…

- Wat zijn de 3 meest voorkomende vormen van straffen?

• Iets afpakken of verbieden, het kind wegsturen, waarschuwing geven

3. Alternatieven voor straf p. 10

- Wat vindt de opvoeddeskundige van straffen? Leg uit.

• Straffen is ze niet goed/nodig. Het is beter aandacht te geven aan het gevolg van het gedrag en wat erbij past. Niet een straf geven die er niets mee heeft te maken; daar leer je niets van.

-  Wat zegt de opvoeddeskundige over een tik geven?

• Het mag niet (verboden). Als ouders het vaker doen, gaan kinderen eraan wennen. Soms zie je dan dat ouders dan harder gaan slaan. In het extreme geval kan dit omslaan in kindermishandeling.
  

- Heb je als kind vroeger vaak straf gekregen? Wat voor straf was dat dan? Welke impact had dit op jou als kind/op jouw gedrag? (mondeling)

- Wat vind je van straffen filmen en online zetten? (mondeling)

- Onderhandelen over straffen of niet? Kan dat volgens jou? (mondeling)

3. Alternatieven voor straf p. 10

Meer en meer pedagogen --> straffen werkt niet omdat het een afleiding is

In plaats dat het kind of de jongeren spijt heeft en bedenkt hoe hij het goed kan maken, gaat hij zich bezig houden met fantasieën over hoe hij wraak kan nemen. 

Wat is dan een goed alternatief??? 

Wat denk jij?

3. Alternatieven voor straf p. 10

Oefening: Zet je  per 2 (of 3). Je gaat 1 situatie 2x kort uitschrijven op een takenblad:
- hoe het niet moet
- hoe het wel kan volgens ons stappenplan

Jullie krijgen 15 minuten om het schriftelijk voor te bereiden. Daarna lees je het voor.

4. Aanmoedigen tot autonomie p. 12

Taak volwassene = 

• kinderen helpen loskomen van opvoeders/ouders
• zelfstandigheid en onafhankelijkheid
• zichzelf leren vertrouwen door autonomie aan
  te moedigen

Aan de hand van een aantal vaardigheden (zie volgende slide).

4. Aanmoedigen tot autonomie p. 12

Oefening: Lees in je boek de casus van Boaz en Cas en beantwoord bijbehorende vragen. 

- Welke methoden worden in de casus toegepast? Markeer met een kleur en noteer in dezelfde kleur hieronder over welke methode het gaat.

• Cas' moeder merkt op dat hij gestrest is en besluit niet meteen vragen te stellen over waarom hij zijn huiswerk niet af heeft. In plaats daarvan kiest ze ervoor om rustig te reageren en haar respect te tonen voor zijn worsteling. Ze zegt kalm: "Het lijkt alsof je een beetje overweldigd bent, Cas. Het is echt lastig als dingen niet helemaal volgens plan verlopen. Wat denk je dat je nu het beste kunt doen? Misschien kan je ergens anders hulp zoeken, zoals bij je leraar of zelfs online, als je extra uitleg nodig hebt." (Aanmoedigen om bronnen buitenshuis te zoeken.)
  Door geen directe antwoorden te geven, laat zijn moeder Cas zelf nadenken over wat hij zou kunnen doen. Ze geeft hem de vrijheid om zelf met een oplossing te komen, zonder hem onder druk te zetten of te zeggen dat het te laat is. Ze bereidt hem niet voor op een teleurstelling, maar laat ruimte voor de mogelijkheid dat hij het alsnog kan redden, zolang hij er zelf voor kiest om actie te ondernemen.

4. Aanmoedigen tot autonomie p. 12

- Wat gaat de invloed zijn van bovenstaande opvoedingsmethoden op het zelfbeeld van Cas en Boaz? 

• De opvoedingsmethoden van Cas' en Boaz' moeders zullen verschillende invloeden hebben op hun zelfbeeld, afhankelijk van hoe zij de situaties ervaren en hoe hun moeders hen benaderen.
  Cas, die ondersteuning krijgt zonder directe oordelen, zal waarschijnlijk een sterker en positiever zelfbeeld ontwikkelen, gebaseerd op vertrouwen, verantwoordelijkheid en veerkracht.
  Boaz, daarentegen, kan door de kritische benadering van zijn moeder een negatief zelfbeeld ontwikkelen, gekarakteriseerd door onzekerheid, afhankelijkheid en een gebrek aan veerkracht. Het is duidelijk dat de manier waarop een ouder omgaat met falen en uitdagingen een diepgaande impact kan hebben op hoe een kind zichzelf ziet en hoe het zich in de toekomst zal ontwikkelen.

4. Aanmoedigen tot autonomie p. 12

- Wie zal meer of minder bereid zijn om zelf uitdagingen aan te gaan of een mislukking te riskeren volgens jou?

• Cas is waarschijnlijk meer bereid om uitdagingen aan te gaan en mislukkingen te riskeren dan Boaz, omdat hij leert dat falen niet het einde betekent, maar een kans om te groeien. Boaz daarentegen, door de negatieve benadering van zijn moeder, zou eerder risico's vermijden en minder bereid zijn om zichzelf uit te dagen, uit angst voor de gevolgen van mislukking.

5. Effectief prijzen p. 16

Voorgaande principes + vaardigheden --> kind zichzelf als waardevol persoon beschouwen:

- respect tonen voor zijn gevoelens + kans bieden zelf een keuze te maken OF door hem kans te geven zelf een probleem op te lossen -->  groei zelfvertrouwen + gevoel van eigenwaarde

- prijzen of complimenten geven (positief bekrachtigen) 

     * Mogelijke nadelen (twijfelen, ontkenning, aanvoelen als manipulatie, gevoel dat je ergens   

     aan moet voldoen): zie cursus! 

     *Behulpzaam compliment -> 2 delen:
          --> Beschrijf wat je ziet of voelt als opvoeder.
          --> Als het kind de beschrijving hoort, zal het zichzelf gaan prijzen.

Oefening: Bekijk de voorbeelden in de cursus en schrijf dan zelf een kort voorbeeld voor de situaties.

5. Effectief prijzen p. 16

Voorgaande principes + vaardigheden --> kind zichzelf als waardevol persoon beschouwen:

- respect tonen voor zijn gevoelens + kans bieden zelf een keuze te maken OF door hem kans te geven zelf een probleem op te lossen -->  groei zelfvertrouwen + gevoel van eigenwaarde

- prijzen of complimenten geven (positief bekrachtigen) 

     * Mogelijke nadelen (twijfelen, ontkenning, aanvoelen als manipulatie, gevoel dat je ergens   

     aan moet voldoen): zie cursus! 

     *Behulpzaam compliment -> 2 delen:
          --> Beschrijf wat je ziet of voelt als opvoeder.
          --> Als het kind de beschrijving hoort, zal het zichzelf gaan prijzen.

In plaats van evaluerende woorden ('goed', 'prachtig'...):

- beschrijf wat je ziet of voelt

- beschrijf prestaties en vat samen in een woord

Oefening: Bekijk de voorbeelden in de cursus en schrijf dan zelf een kort voorbeeld voor de situaties.

5. Effectief prijzen p. 16: oefening

- Twee kinderen hebben een meningsverschil, maar uiteindelijk hebben ze samen een manier gevonden om het op te lossen.

• "Het was mooi om te zien hoe jullie samen naar een oplossing zochten. Jullie hebben goed geluisterd naar elkaar."

- Een kind heeft iets nieuws geleerd, zoals fietsen zonder zijwieltjes, of het spelen van een muziekinstrument.

• "Je hebt hard gewerkt om dit te leren en het is geweldig om te zien hoe je nu zonder zijwieltjes fietst! Je hebt echt doorgezet."
  

- Een kind heeft zijn jongere broertje of zusje geholpen met iets eenvoudigs, zoals het aantrekken van schoenen of het opruimen van speelgoed.

• "Het was zo lief hoe je je zusje hebt geholpen met het opruimen van haar speelgoed. Je zorgt echt goed voor haar."
  

5. Effectief prijzen p. 16

Valkuilen bij te veel complimenten:

• Compliment moet aangepast zijn aan leeftijd en capaciteiten van kind.
• Niet naar zwaktes of eerdere mislukkingen verwijzen.
• Niet overmatig enthousiast zijn.
• Een beschrijvend compliment kan soms ongewenst gedrag oproepen.

5. Effectief prijzen p. 16

Valkuilen bij te veel complimenten:

• Compliment moet aangepast zijn aan leeftijd en capaciteiten van kind.
• Niet naar zwaktes of eerdere mislukkingen verwijzen.
• Niet overmatig enthousiast zijn.
• Een beschrijvend compliment kan soms ongewenst gedrag oproepen.

www.tiktok.com

Filmpje rond geven van onverwachte complimenten en het belang ervan.

6. Bevrijden van rollen p. 19

Vaak worden kinderen in een rol geduwd -> gevaar van self-fulfilling prophecy

= een voorspelling die direct of indirect
leidt tot het uitkomen van die
voorspelling

6. Bevrijden van rollen p. 19

Oefening: Lees de situaties zorgvuldig door. Denk na over hoe bepaalde verwachtingen die opvoeders hebben over kinderen hun gedrag kunnen beïnvloeden. Beantwoord de vragen na elke situatie.

1. Je hebt een kind (Max) in je klas dat soms moeite heeft om zijn werk op tijd af te krijgen. Je hebt van andere opvoeders gehoord dat Max vaak afgeleid is en niet altijd zijn best doet. Omdat je deze informatie hebt, begin je Max minder vaak te betrekken bij activiteiten en geef je minder positieve feedback. Na een tijdje merk je dat Max niet actief deelneemt en zijn werk minder goed maakt.

- Hoe zou deze situatie een self-fulfilling prophecy kunnen zijn voor Max?

• De situatie is een voorbeeld van een self-fulfilling prophecy voor Max omdat de opvoeder al een verwachting had (dat Max vaak afgeleid is en zijn werk niet goed doet). Deze verwachting leidde ertoe dat de opvoeder minder positieve aandacht aan Max gaf en hem minder betrokken bij activiteiten. Hierdoor voelt Max zich misschien minder gemotiveerd om actief deel te nemen, wat zijn prestaties negatief beïnvloedt en de oorspronkelijke verwachting bevestigt.
  

6. Bevrijden van rollen p. 19

Oefening: Lees de situaties zorgvuldig door. Denk na over hoe bepaalde verwachtingen die opvoeders hebben over kinderen hun gedrag kunnen beïnvloeden. Beantwoord de vragen na elke situatie.

1. Je hebt een kind (Max) in je klas dat soms moeite heeft om zijn werk op tijd af te krijgen. Je hebt van andere opvoeders gehoord dat Max vaak afgeleid is en niet altijd zijn best doet. Omdat je deze informatie hebt, begin je Max minder vaak te betrekken bij activiteiten en geef je minder positieve feedback. Na een tijdje merk je dat Max niet actief deelneemt en zijn werk minder goed maakt.

- Wat zou je anders kunnen doen om dit te voorkomen?

• Om dit te voorkomen, zou de opvoeder zich bewust moeten zijn van zijn of haar verwachtingen en ervoor zorgen dat elke leerling, ongeacht eerdere prestaties, gelijkwaardig positieve aandacht en kansen krijgt. Het kan helpen om Max te betrekken bij verschillende activiteiten, hem specifieke complimenten te geven voor zijn inspanningen en hem aan te moedigen om kleine doelen te stellen die haalbaar zijn.
  

6. Bevrijden van rollen p. 19

Oefening: Lees de situaties zorgvuldig door. Denk na over hoe bepaalde verwachtingen die opvoeders hebben over kinderen hun gedrag kunnen beïnvloeden. Beantwoord de vragen na elke situatie.

2. Luna is een meisje dat altijd erg enthousiast is om te leren en vaak eerste is om een vraag te beantwoorden in de klas. Als opvoeder heb je hoge verwachtingen van haar omdat je haar altijd zo actief ziet. Je geeft haar vaak extra verantwoordelijkheden, zoals het helpen van anderen in de klas, en je biedt haar vaker uitdagende taken. Luna bloeit op van deze positieve aandacht en doet het steeds beter.

- Hoe zou deze situatie een self-fulfilling prophecy kunnen zijn voor Luna?

• Dit is een self-fulfilling prophecy voor Luna omdat de opvoeder haar verwachtingen bevestigt door haar meer verantwoordelijkheden en uitdagende taken te geven. Hierdoor krijgt Luna meer kansen om te slagen, wat haar zelfvertrouwen versterkt en haar motivatie vergroot. Haar succes komt voort uit de positieve verwachtingen die de opvoeder van haar heeft.
  

6. Bevrijden van rollen p. 19

Oefening: Lees de situaties zorgvuldig door. Denk na over hoe bepaalde verwachtingen die opvoeders hebben over kinderen hun gedrag kunnen beïnvloeden. Beantwoord de vragen na elke situatie.

2. Luna is een meisje dat altijd erg enthousiast is om te leren en vaak eerste is om een vraag te beantwoorden in de klas. Als opvoeder heb je hoge verwachtingen van haar omdat je haar altijd zo actief ziet. Je geeft haar vaak extra verantwoordelijkheden, zoals het helpen van anderen in de klas, en je biedt haar vaker uitdagende taken. Luna bloeit op van deze positieve aandacht en doet het steeds beter.

- Wat zou je kunnen doen om de zelfvertrouwen van kinderen die minder actief zijn, zoals Max, te bevorderen?

• Om het zelfvertrouwen van kinderen die minder actief zijn (zoals Max) te bevorderen, kan de opvoeder ook hoge verwachtingen stellen voor deze kinderen, maar dan op basis van individuele sterktes en interesses. Het is belangrijk om positieve bekrachtiging te bieden, kleine prestaties te erkennen en kinderen aan te moedigen om uitdagingen aan te gaan, zonder hen te vergelijken met anderen.
  

6. Bevrijden van rollen p. 19

DUS: Manier waarop opvoeders kind zien beïnvloedt:

- hoe kinderen zichzelf zien

- hoe kinderen zich zullen gedragen

Hoe kinderen bevrijden van deze rol? -> 6 vaardigheden!

7. Rollenspellen p. 22

Lees de instructies in je cursus.

Bereid de rollenspellen grondig voor en voer ze uit voor de klas. 

Zorg dat je de theorie er goed in verwerkt!

Houd ook rekening met de feedback-
vragen die je beantwoordt tijdens het
observeren van de anderen.

7. Rollenspellen p. 22

Feedbackvragen:

1. Welke techniek/methodiek heb je herkend in het rollenspel en werd deze efficiënt toegepast? Leg uit waarom wel/niet.

2. Hoe heb je gezien dat de deelnemer actief luisterde naar anderen, en welke technieken gebruikte hij/zij om de communicatie soepel te laten verlopen?

3. Op welke manier toonde de deelnemer respect voor de gevoelens van anderen tijdens het rollenspel, en hoe heeft hij/zij daar effectief op gereageerd?