2122 Literatuur De Verlichting vwo5

De Verlichting


1 / 35
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 35 slides, with interactive quizzes, text slides and 6 videos.

time-iconLesson duration is: 80 min

Items in this lesson

De Verlichting


Slide 1 - Slide

Lesdoelen
  • Je kunt aantekeningen maken.
  • Je kent de kenmerken van de verlichting;
  • Je weet waar de literatuur uit de Verlichting vaak over gaat;
  • Je weet welke nieuwe genres er toen bijkwamen of populair werden.

Slide 2 - Slide

Overzicht literatuurgeschiedenis

Slide 3 - Slide

Wat weet jij van het tijdperk verlichting?

Slide 4 - Mind map

Slide 5 - Video

Wat zie je op dit schilderij?
Waarom past dit schilderij in de stroming verlichting?

Slide 6 - Slide

Experiment met een luchtpomp - Joseph Wright of Derby 
We zien een natuurfilosoof bezig met een experiment waarbij de lucht uit een glazen stolp wordt gepompt. In de stolp ligt een kaketoe, die is gestorven door gebrek aan zuurstof: het experiment is geslaagd. De kinderen zijn nogal ontdaan door de dood van de kaketoe. Een heer probeert hen er van te overtuigen dat de wetenschap nu eenmaal zijn offers vraagt.
Afbeelding: Wikimedia Commons.
---

Slide 7 - Slide

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • iedereen gelukkig
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 8 - Slide

Slide 9 - Video


Beantwoord 
in tweetallen 
de vragen 1a 
tot en met 1e
timer
12:00

Slide 10 - Slide

DE VERLICHTING


De rationalisten willen de maatschappij veranderen

en dus invloed uitoefenen op de openbare mening

daarom schrijven zij vooral voor de burgerij die zij

tot een democratischer levenshouding willen inspireren

door middel van hun tijdschriften.

Slide 11 - Slide

DE VERLICHTING
  • In Nederland trekt
     vooral Justus van Effen
     de aandacht met zijn
     tijdschrift
    "De Hollandsche Spectator"

Slide 12 - Slide

Justus van Effen

"De Hollandsche Spectator"

bestemd voor burgerij.

In dit tijdschrift kunnen zij

hun stem laten horen.

Van Effen heeft vooruitstrevende

standpunten..



Slide 13 - Slide

Slide 14 - Video

DE VERLICHTING
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau
  • zijn Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • en zeker Hiëronymus van Alphen

Slide 15 - Slide

DE VERLICHTING
  • Rond 1770 begint het gevoel weer een belangrijke plaats 
     in te nemen naar de buitenlandse voorbeelden van
  • Goethe en Rousseau
  • ook hier zijn Betje Wolff en Aagje Deken belangrijk
  • deze gevoelsstroming wordt gezien als een vroege uiting
     van de romantiek

Slide 16 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • zedenblijspel
  • essay of betoog
  • spectatoriaal geschrift
  • kindergedicht
  • briefwisselingsroman

Slide 17 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw


Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Slide 18 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw



Het spectatoriaal tijdschrift behandelt allerlei vraagstukken op het gebied van godsdienst, politiek, literatuur etc.

Het is bedoeld voor een breed publiek.

Slide 19 - Slide

Pieter Langendijk


  • komt uit Haarlem
  • schrijft blijspelen en kluchten
  • bespot allerlei vormen van bedrog
  • "Het wederzijds huwelijksbedrog".

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

Hubert Corneliszoon Poot



melancholische natuurpoëzie

voorloper van de romantiek

Slide 22 - Slide

Hiëronymus van Alphen

"Proeve van kleine gedigten voor kinderen"

moderne opvoeding

het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan

geen dwang

vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring

Het bekendste versje is "De Pruimenboom".



Slide 23 - Slide

    Imaginair reisverhaal

Slide 24 - Slide

0

Slide 25 - Video

Hét Nederlandse voorbeeld
'Reize door het Aapenland' van J.A. Schatz (Gerrit Paape)

In apenland willen twee groepen apen mens worden.
Groep 1 -> door ander gedrag te leren
Groep 2 -> door de staart af te hakken
Groep 2 weet het volk op te jutten en krijgt zijn zin...

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Video

Reize door het Aapenland
Lezen hoofdstukken 1,  2, 3 en 4

Slide 28 - Slide

Afsluitende vragen
Je hebt in deze presentatie uitleg gekregen over de verlichting. Beantwoord nu de afsluitende vragen om te zien of de lesdoelen beheerst:
  • Je kent de kenmerken van de verlichting.
  • Je weet wat voor soort inhoud literatuur uit de Verlichting vaak heeft.
  • Je weet welke nieuwe genres er toen bijkwam of populair werd.

Slide 29 - Slide

De Verlichting was van:
A
1400-1500
B
1500-1600
C
1600-1700
D
1700-1800

Slide 30 - Quiz

De verlichting kwam (direct) na
A
de middeleeuwen
B
de Romeinse tijd
C
de Renaissance

Slide 31 - Quiz

In de verlichting staat:
A
ratio/rede centraal
B
geloof centraal
C
natuur centraal
D
spiritualiteit centraal

Slide 32 - Quiz

Wat was het doel van literatuur uit de verlichting?
A
de lezer vermaken
B
de lezer iets leren
C
de lezer versterken in zijn geloof
D
de lezer een fantasiewereld tonen

Slide 33 - Quiz

Welke vier genres werden bedacht of waren populair tijdens de verlichting?

Slide 34 - Open question

Leg uit wat een imaginair reisverhaal is en geef twee voorbeelden: een Engels en een Nederlands verhaal

Slide 35 - Open question