VEI M4 12.2 Voedingsmiddel en voedingsstoffen 2023 2024

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

 Voeding en vertering

12.2 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Welkom allemaal!

Leg alvast op je tafel:

B-boek biologie

schrift en pen

Laptop (dicht)

Lesverloop

1. Terugkoppelingsvragen
2. Uitleg
3. Kennisvragen
4. Zelfstandig werken 

Kennisvragen 12.1 Enzymen

Verteringssappen bevatten enzymen. Wat zijn enzymen?

1. indicatoren
2. slotjes voor sleutels
3. stoffen die het afbreken van voedingsstoffen versnellen
4. stofjes die het beste werken bij 37 graden

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit?

1. X
2. Y
3. Z

Hoe werken enzymen? Zet in de juiste volgorde.

enzym knipt voedingsstof in tweeën

enzym bindt aan voedingsstof

enzym laat los

voedingsstof is (deels) afgebroken

B2 - Voedingsmiddel en voedingsstoffen

Doelen van deze paragraaf

• Je kan functies van voedingsstoffen en voedingsvezel noemen
• Je kan de zes groepen voedingsstoffen met functies en kenmerken noemen

Plantaardig of dierlijk

Voedingsmiddelen - alles wat je eet/drinkt

Voedingsstoffen - de nuttige stoffen in voedingsmiddelen 

Plantaardig -> afkomstig van planten                                          Dierlijk -> afkomstig van dieren

Functies van voedingsstoffen

Voedingsstoffen kunnen dienen als:

• Brandstof - geven energie (warmte, beweging)
• Bouwstof - groei, ontwikkeling en herstel 
• Beschermende stof - houden je gezond
• Reservestof - bruikbaar als brandstof of bouwstof, opgeslagen voor later

Zes groepen voedingsstoffen

1. Koolhydraten
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Water
5. Mineralen
6. Vitaminen

Neem deze 6 goed in je op!

Deze eerste drie moeten worden verteerd!

Met behulp van verschillende enzymen!

Koolhydraten

Brandstof, reservestof (kan als bouwstof)

• Suiker (Glucose, fructose), zetmeel, Vezels

• Te veel binnen -> omgezet in vet

• Beinvloeden de bloedsuikerspiegel 

• Veel in plantaardig voedsel, weinig in dierlijk voedsel

Eiwitten

Belangrijke bouwstoffen, kan als brandstof

• Herstel en opbouw van cellen

• Eiwitten zijn bouwstenen voor het lichaam (bijvoorbeeld: opbouw van spieren)

• Te veel -> plas je uit of gebruik je als brandstof, marathon renners einde finish (stinkt)
• Lichaam kan geen eiwitten opslaan

Vetten

Vooral brandstof, ook bouwstof en reservestof

• Verzadigd - dierlijke vetten (Vlees, eieren, melkproducten)

• Onverzadigd - plantaardige vetten (noten, zaden)

• Transvetten = onbewerkte onverzadigde vetten, deze zijn slecht voor je (chips, koekjes, frituur)

Water

Bouwstof 

• Menselijk lichaam bestaat  55-65% uit water

• Hersenen 80% uit water (hoofdpijn water drinken)

• Vervoer van stoffen via bloed én
• Bouwstof

• Water zit in fruit, frisdrank, sommige groente

Mineralen en vitaminen

Mineralen

•  Verschillende zouten (kalk, calcium, ijzer)
• Bouwstof & beschermende stof

Vitaminen 

• Met letters aangegeven
• Beschermende stof

Tekort aan mineralen of vitamines = slechtere weerstand

Weet welke functies!!

Voedingsvezels

Zijn: 

• GEEN voedingsstof, want  worden  niet opgenomen in het bloed

Wel belangrijk voor:

• Darmflora (bacteriën in de dikke darm)
• Darmperistaltiek (goed kneden van de voedselbrok, voor een goede stoelgang)

Zitten in groente, fruit en volkoren-producten

• Celwanden van plantencellen

B-Boek blz. 24: maak nu opdracht 1, 2 en 3

Voedingsstoffen aantonen met een indicator

Zetmeel  - jodium/joodoplossing

Als er zetmeel in een product zit kleurt een druppel jodium blauw/zwart

Glucose - teststrook die verkleurt

Indicator is een "aanwijsstof", een bepaalde stof waarmee je kunt laten zien dat een bepaalde andere stof aanwezig is.

Kennisvragen

Wat is een voedingsstof?

1. Alles wat je eet of drinkt
2. alle onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel
3. Alle bruikbare stoffen uit voedingsmiddelen

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Dubbelfris

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Appel

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Koolhydraten

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Beschermende stoffen zijn

1. mineralen en vitaminen
2. koolhydraten en eiwitten
3. mineralen en eiwitten
4. vitaminen en koolhydraten

Mineralen zijn reservestoffen.

1. juist
2. onjuist

Dit voedingsmiddel is brandstof:

1. mineralen
2. vitamines
3. water
4. koolhydraten

Huiswerk

Samenvatting blz. 25

en opdr. 5, 6 en 7 

In je schrift, hele zinnen gebruiken!

Zelfstandig werken

Zelfstandig werken in stilte

Zelfstandig werken en fluisteren

Zelfstandig werken en overleggen