Herhaling HS 6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Herhaling HS 6

- Lezen

- Woordenschat

- Grammatica zinsdelen

- Grammatica woordsoorten

- Spelling

- Formuleren

Leerdoelen

• Je weet wat voor doelen een beeld/ afbeelding kan hebben.
• Je weet  wat woordraadstrategie kijk naar de afbeelding  betekent en hoe je die moet toepassen.
• Je weet hoe je de voorzetsel voorwerp bij zinsontleden moet vinden en benoemen.
• Je weet wat een bijwoord is en hoe je die vindt in de zin. 
• Je weet wanneer je een komma, dubbele punt, aanhalingstekens moet gebruiken.
• Je weet hoe je de persoonsvorm bij sterke werkwoorden in de verleden tijd moet opschrijven.
• Je weet wat verwijswoorden zijn en te herkennen.

Tekst en beeld

Doelen die een beeld (illustratie/ afbeeldingen) kan hebben bij de tekst zijn:

1. Verfraaien --> mooier en aantrekkelijker maken.
2. Aandacht trekken --> zorgen dat het de lezer nieuwsgierig maakt.
3. Verduideijken --> het structeren van informatie door bijvoorbeeld in een tabel te zetten.
4. Aanvullen --> extra informatie geven

Woordraadstrategie kijk naar de afbeelding

Zoals je geleerd hebt bij HS 6 Lezen kan een afbeelding  ook als doel hebben iets te verduidelijken of informatie aan te vullen. 

Zo kan een afbeelding ook helpen bij het raden van de betekenis achter een woord dat je niet kent. Het is dus belangrijk dat je naast de andere woordraadstrategieën ook kijkt naar de afbeeldingen bij de tekst.

Welke functie heeft de afbeelding in deze tekst?

1. de aandacht trekken
2. de tekst aanvullen met nieuwe informatie
3. de tekst duidelijker maken
4. de tekst verfraaien

Voorbeeld

Je weet niet wat 'diagram' betekent.

De afbeelding hiernaast maakt dat meteen duidelijk.

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling = alle zinsdelen die over blijven na het vinden van pv, ow, wg, lv en mv.

Voorzetselvoorwerp

Sommige werkwoorden hebben een vast voorzetsel bij zich: twijfelelen aan, rekenen op, verlangen naar. Bij werkwoorden met een vast voorzetsel hoort een voorzetselvoorwerp(vv).

Al in november verlangen veel leerlingen naar de kerstvakantie.

vv= naar de kerstvakantie.

Wanneer je NIET te maken hebt met een vast voorzetsel bij een werkwoord, dan is het een bijwoordelijke bepaling. En geeft het het antwoord op de vragen 5W en 1H vraag die je hebt geleerd bij BWB. 

Zo vind je het voorzetselvoorwerp

1. Noteer de persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde.
2. Kijk of er een werkwoord is met een vast voorzetsel.
3. Het zinsdeel dat begint met een vast voorzetsel, is het voorzetselonderwerp.

VB: De hockeyster | hoopten (wg) | natuurlijk | op een overwinning.

vv= op een overwinning

Een voorzetselvoorwerp begint altijd met een voorzetsel.

1. juist
2. onjuist

Wij voetbalden vroeger altijd (op straat).

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Straks trakteert mijn lieve moeder (op een waterijsje).

1. VZVW (voorzetselvoorwerp)
2. BWB (bijwoordelijke bepaling)

Ik reken dat wel uit (op de achterkant van het luciferdoosje).

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Grammatica  woordsoorten

Bijwoord

Bijwoord

LET OP!

Het bijwoord hoort bij grammatica woordsoorten en NIET bij grammatica zinsdelen. Wel helpt grammatica zinsdelen bij het vinden van de bijwoorden.

Bijwoord

• Elke bijwoordelijke bepaling ( gramm. zinsdelen) die uit één woord bestaat, is als woordsoort een bijwoord (bw, grammatica woordsoorten).

• Een bijwoord kan het volgende aangeven: tijd (nu/ gisteren), plaats (hier, ergens) tegenstelling (echter, toch) reden/oorzaak(daardoor/hierdoor), zekerheid (vast/zeker), onzekerheid( misschien/ waarschijnlijk), ontkenning(nooit/niet), vraagwoorden (waarom/hoezo)

Zo vind je een bijwoord

1. Ontleed de zin in zinsdelen (pv, ow, wg, lv, mv, bwb)
2. Zoek de bijwoordelijke bepalingen die uit één woord bestaan. Die woorden zijn als woordsoort bijwoord.

VB: Momenteel (bwb) | werkt  | deze ontwerper |  hier (bwb) | wekelijks (bwb) | aan zijn opdracht. 

Wat is de BWB in de volgende zin:
"Mijn neef uit Chigago stuurde mij een paar basketbalschoenen"

1. Uit Chicago
2. Basketbalschoenen
3. Mijn neef uit Chicago
4. Geen BWB

Haal de BWB uit de volgende zin:
"Waarschijnlijk zal Japan in 2015 door een robot een vlag laten planten op de maan."

1. Waarschijnlijk
2. in 2015, op de maan
3. Waarschijnlijk, in 2015, door een robot, op de maan
4. Door een robot op de maan

Zoek de BWB in de volgende zin:
"Misschien zal de Nederlandse taal in de toekomst verdwijnen".

1. Geen BWB
2. In de toekomst
3. Misschien
4. Misschien, in de toekomst

Hoeveel bijwoordelijke bepalingen:

Over een paar dagen is het vakantie.

1. 1 bijwoordelijke bepaling
2. 2 bijwoordelijke bepalingen
3. 3 bijwoordelijke bepalingen
4. 4 bijwoordelijke bepalingen

Morgen krijg je je zakgeld weer.

1. weer is een bijwoord
2. weer is geen bijwoord

Het weer was erg slecht vandaag.

1. erg is een bijwoord
2. erg is geen bijwoord

Bijwoord of bijvoeglijk naamwoord?
Deze kat vang SNEL muizen.

1. bijwoord
2. bijvoeglijk naamwoord

Bijwoord of bijvoeglijk naamwoord?
De kleine turnster springt EXTREEM hoog.

1. bijwoord
2. bijvoeglijk naamwoord

KOMMA

Een komma laat zien hoe een zin in elkaar zit. Je zet een komma

– Tussen twee persoonsvormen;

– Tussen de delen van een opsomming 

(behalve voor het woord en);

– Na een naam of een uitroep aan het begin van een zin;

– Voor voegwoorden, zoals maar, want, doordat, nadat, omdat, terwijl, voordat, zodat, zodra.

DUBBELE PUNT

Een dubbele punt laat zien dat je iets aankondigt of opsomt.

DUBBELE PUNT + AANHALINGSTEKENS

Als je iemands woorden weergeeft in de directe rede, dus letterlijk, heet dat een ‘citaat’. Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens:

– Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

– Danique vroeg: ‘Wie heeft zin in een potje voetbal?’

Als het citaat vooropstaat, gebruik je geen dubbele punt:

– ‘Overmorgen ben ik jarig’, zei Jasper.

‘Sara zei:‘ Ik heb een super vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Fernando vroeg: ‘Wil je de suiker aangeven?’

1. Goed
2. Fout

De jongen riep: ‘Maurice, wacht even!’

1. Goed
2. Fout

Persoonsvorm vt bij sterke werkwoorden

• Bij sterke werkwoorden verandert de klank in de verleden tijd. Ze zijn ook wel sterk genoeg om te veranderen.

VB: kijk --> keek, vriest --> vroor,  geven --> gaven, lopen --> liepen.

• Je schrijft de persoonsvorm in de verleden tijd bij sterke werkwoorden zo kort en eenvoudig op.
• Je gebruikt de verlengproef om erachter te komen of een woord op een -d of een -t eindigt. 

Lydia (zeggen) dat ze gisteren ziek (zijn).

Jacob (gaan) op reis van Israël naar Haran.

Ik (breken) mijn been, toen ik van het schuurtje (springen)

Verwijswoorden hun of hen?

Je gebruikt hen..

- als het een lijdend voorwerp is. Voorbeeld: Ik zie hen buitenspelen.

- na een voorzetsel. Voorzetsels zijn woorden als in, achter, aan, onder, op, naast, etc. Voorbeeld: Ik geef de boeken aan hen.

Je gebruikt hun...

- als het een meewerkend voorwerp is zonder voorzetsel ervoor. Voorbeeld: Hij geeft hun de bos bloemen. (aan wie? hun is dus meewerkend voorwerp en er staat geen voorzetsel voor).

Verwijswoorden dat en wat

Je gebruikt dat...

- Als je verwijst naar een onzijdig woord (een 'het-woord'). Het raam - dat raam, het voorwerp - dat voorwerp.

Je gebruikt wat...

- Na onbepaalde voornaamwoorden: alles, iets, niets, veel, het enige.

- Na een overtreffende trap: het mooiste, het aardigste, het grootste.

- Als je verwijst naar dat of datgene:

- Als wat terugverwijst naar een voorafgaande zin.

Verwijswoorden waar+voorzetsel of voorzetsel+wie?

- Naar dieren en dingen verwijs je met daar/waar + voorzetsel (waarmee, waarvan).

Voorbeeld: Het hondje waarmee ik op de foto sta, is van de buren.

- Naar mensen verwijs je met voorzetsel + wie (over wie, van wie, met wie).

Voorbeeld: De vrouw met wie ik op de foto sta, 

is mijn buurvrouw.

Mijn moeder gaf ... het zakgeld.

1. hun
2. hen

Waarom gaf jij die boeken aan ...?

1. hun
2. hen

Zoek je de buurjongens? Ik zag ... net nog buiten op het plein.

1. hun
2. hen

Bungeejumpen is het spectaculairste ..... ik ooit gedaan heb.

1. wat
2. dat

Mijn broer maakt altijd veel lawaai, ... ik irritant vind.

1. wat
2. dat

Het huis ... je daar ziet, is mijn huis.

1. wat
2. dat

Ik snap de lesstof hs 6:

1. Onvoldoende
2. Matig
3. Voldoende
4. Goed

Huiswerk wk 24

Maak de test van HS 6 op blz. 254 t/m 256