H5.4 les 6 botsende deeltjesmodel

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5 Reacties in beweging

les 6  Botsende deeltjesmodel

4HAVO  NOVA H5.4

deze les

• uitleg H5.4 Welke factoren hebben invloed op  de reactiesnelheid?
• practicum bespreken (practicum gemist? bekijk de filmpjes)
• verklaring/uitleg op microniveau
• opgave 1, 3 en 4 van H5.4 maken

leerdoelen les 6

• je kent de 5 factoren die invloed hebben op de reactiesnelheid
• je kunt de invloed van temperatuur, concentratie en verdelingsgraad op de reactiesnelheid uitleggen op microniveau (botsende deeltjes model)
• je kunt de invloed van een katalysator op de reactiesnelheid uitleggen met behulp van een energiediagram

Botsende deeltjesmodel

Chemische reactie op microniveau

Deeltjes zijn voortdurend in beweging. Daardoor botsen zij voortdurend tegen elkaar aan. Niet alle botsingen leiden tot een chemische reactie, alleen botsingen die effectief zijn doen dat (effectieve botsingen)

Voor een effectieve botsing:

• Moeten de deeltjes in de gelegenheid zijn om tegen elkaar te botsen;
  
• Moet de totale energie van de stoffen voldoende hoog zijn;
  
• Moet de ruimtelijke orientatie van de deeltjes juist zijn.

definitie (noteer en leer!)

MACRO                                        MICRO

reactiesnelheid = het aantal effectieve botsingen per seconde

1. soort stof

EXP: reageerden Mg en Fe op dezelfde manier met zoutzuur?

0

verklaring

elke stof heeft zijn eigen chemische eigenschappen

(bij chemische reacties zijn de elektronen in de buitenste schil van een atoom betrokken - elk atoom heeft een andere atoombouw)

2. verdelingsgraad

EXP: Mg lint en Mg poeder

Welke invloed heeft de verdelingsgraad van een stof op de reactiesnelheid? 

0

microniveau (noteer en leer)

MACRO      hoe groter de verdelingsgraad van de stof

MICRO       hoe groter het contactoppervlak van de deeltjes

                     hoe meer effectieve botsingen per seconde

MACRO     dus hoe groter de reactiesnelheid

3. concentratie

EXP: 1M en 0,1 M zoutzuur

Welke invloed heeft de concentratie van een stof op de reactiesnelheid?

0

microniveau (noteer en leer)

MACRO      hoe groter de concentratie van de stof

MICRO       hoe groter het aantal deeltjes (per volume)

                     hoe meer effectieve botsingen per seconde

MACRO     dus hoe groter de reactiesnelheid

4. temperatuur

EXP: kamertemperatuur en 40 °C

welke invloed heeft de temperatuur op de reactiesnelheid?

0

microniveau (noteer en leer)

MACRO      hoe hoger de temperatuur van de stof

MICRO       hoe sneller de deeltjes bewegen. Dit heeft 2 effecten:

                     1. meer botsingen

                     2. hardere botsingen 

                      dus: veel meer effectieve botsingen per seconde

MACRO     dus hoe groter de reactiesnelheid

wist je dat?

Er is nog een 5e factor die invloed heeft op de reactiesnelheid:

de katalysator

Deze factor kunnen we niet verklaren met het botsende deeltjesmodel 

5. katalysator 

- hulpstof die reactie versnelt

- wordt wel GEbruikt, maar niet VERbruikt (dus: staat niet in reactievergelijking!)

- verlaagt Eact

beginstof(fen)

Eact met katalysator

Eact zonder katalysator

Eact zonder katalysator

Eact met katalysator

5. katalysator 

beginstof(fen)

geactiveerde toestand MET katalysator

geactiveerde toestand ZONDER katalysator

Eact met katalysator

Eact zonder katalysator

noteer bij ALLE niveaus een bijschrift

5. katalysator 

beginstof(fen)

geactiveerde toestand MET katalysator

geactiveerde toestand ZONDER katalysator

LET OP:

de reactie-energie (het verschil in energie tussen begin en eind) verandert NIET

dE

eigen werk

leer: H5.4

maak: opgave 2, 3, 5 en 6