Ontdek de Wereld van Zinsdelen

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

Ontdek de Wereld van Zinsdelen

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je werkwoorden, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling herkennen en benoemen in een zin.

Wat weet jij al over zinsdelen?

Wat zijn zinsdelen?

Zinsdelen zijn woorden of woordgroepjes binnen de zin die bij elkaar horen. Een zinsdeel kan uit 1 woord bestaan, maar ook uit meerdere woorden.

Werkwoorden

Werkwoorden drukken een handeling, toestand of gebeurtenis uit. Ze geven de tijd aan en kunnen veranderen in vorm.

Voorbeelden zijn:

- eten

- maken

- rijden

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin.

Er zijn 3 werkwoordsvormen:

- persoonsvorm

- voltooid deelwoord

- initiatief/hele werkwoord.

Wat is het werkwoordelijk gezegde in deze zin?

Juf Manouk heeft de ingewikkelde lesstof rustig uit aan haar leerling uitgelegd.

Onderwerp

Het onderwerp van een zin is degene of datgene waarover iets wordt gezegd. Het is meestal een persoon of een ding.

- Elise

- Juf Manouk

- Sinterklaas

Wat is het onderwerp in deze zin?

Juf Manouk heeft de ingewikkelde lesstof rustig uit aan haar leerling uitgelegd.

Lijdend Voorwerp

Het lijdend voorwerp ontvangt de handeling van het werkwoord. Het antwoord op de vraag 'wat' of 'wie' na het werkwoord geeft vaak het lijdend voorwerp aan.

- een appel

- haar huiswerk

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Juf Manouk heeft de ingewikkelde lesstof rustig uit aan haar leerling uitgelegd.

Meewerkend Voorwerp

Het meewerkend voorwerp komt na het werkwoord en beantwoordt de vragen 'aan wie' of 'voor wie'. Het ontvangt de handeling van het werkwoord. 

- aan hun moeder

- voor de juf

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Juf Manouk heeft de ingewikkelde lesstof rustig uit aan haar leerling uitgelegd.

Bijwoordelijke Bepaling

Een bijwoordelijke bepaling geeft extra informatie over de tijd, plaats, reden, wijze, doel, etc. Het geeft antwoord op vragen als 'waar', 'wanneer', 'waarom' en 'hoe'.

Wat is de bijwoordelijk bepaling in deze zin?

Juf Manouk heeft de ingewikkelde lesstof rustig uit aan haar leerling uitgelegd.

Oefening

Laten we nu de kennis toepassen. Bekijk de gegeven zin en benoem de zinsdelen: werkwoord, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling.

Benoem in deze zin het werkwoord, het onderwerp, het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling.

De chef (onderwerp) gaf (werkwoord) zijn medewerkers (lijdend voorwerp) vriendelijk (bijwoordelijke bepaling) instructies voor het nieuwe project (meewerkend voorwerp)."

Toepassing

Schrijf nu zelf enkele zinnen. Probeer werkwoorden, onderwerpen en verschillende zinsdelen in je zinnen te gebruiken.

Reflectie

Wat vond je het moeilijkst om te begrijpen over zinsdelen? Zijn er nog vragen die je hebt?

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.