Module E1, week 2 effectieve communicatie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

 Communiceert met de zorgvrager en het sociale netwerk (Communicator)

Week 2 – Communicatie met de zorgvrager

MODULE E1 (B1-K1-W5)

Inhoud les

• Lesdoelen 
• Refresh your memory
• Oefenopdracht opstarten VP-B-K1-W5-V1
  
• Theorie:

- Non-verbale communicatie 
- Referentiekaders

• aan de slag

Lesdoelen

• Je kunt vertellen op welke manieren je informatie haalt uit non-verbale signalen. 
• Je kunt uitleggen hoe je effectief luistert en communiceert.  
• je kunt uitleggen wat een referentiekader is en wat daar invloed op heeft.

Welk woord hoort bij de
rode pijl?

1. decoderen
2. coderen
3. interne ruis
4. externe ruis

Wat is het verschil tussen het intern en extern communicatieproces?

Inleiding: wat doet non verbale communicatie in een gesprek?!

Laat de video eerst zonder geluid horen en vraag dan aan de klas of het een positief of negatief gesprek was en vraag waar ze dat uit opmaken.

 

Speel de video vervolgens nogmaals af, nu met geluid.

De verborgen boodschap van non-verbale communicatie 

• Non-verbale communicatie oftewel lichaamstaal geeft je veel informatie over de boodschap die een zorgvrager wil geven.

Voor een soepel verloop is het belangrijk dat je non-verbale communicatie herkent.

  

Welke non-verbale signalen heb jij weleens gezien tijdens communicatie?

Gezichtsuitdrukking

gebaren

mimiek(gelaatsuitdrukkingen)

oogcontact 

Oefening non verbale communicatie

Laat de studenten het filmpje zien en zet steeds stop na een fragment op het moment dat de vragen in beeld komen. Ga gezamenlijk hier het gesprek hierover aan.

Herkennen non-verbale signalen

Mensen zijn in staat met hun verbale boodschap, met hun woorden, hun daadwerkelijke gevoelens te verbergen.

Ook zorgvragers zullen dat om allerlei redenen regelmatig doen. Het is dan ook belangrijk om non-verbale signalen te herkennen en na te gaan of ze de verbale boodschap van de zorgvrager ondersteunen of juist tegenspreken.

Op de volgende dia’s nemen we een aantal zaken door waar je op kunt letten m.b.t. non-verbale communicatie

Oogcontact

• Kijkt de zorgvrager je aan of kijkt hij juist veel weg? Veel wegkijken kan duiden op nervositeit en onzekerheid.
  
• Sommige zorgvragers vinden veel oogcontact bedreigend, dit zie je bijvoorbeeld bij zorgvragers met dementie.
  
• Sommige zorgvragers kijken weg omdat ze even hun gedachten moeten ordenen.
  

Lichamelijke nabijheid

• Hoe dichtbij je kunt komen zegt veel over jouw relatie met de zorgvrager en over de sfeer in het gesprek op dat moment. Mensen die vertrouwelijk en in een goede sfeer met elkaar praten zitten vaak dicht bij elkaar.
  
• Mensen die ruzie hebben, staan of zitten ver uit elkaar.
  
• Merk je dat de zorgvrager letterlijk afstand van je neemt? Dat kan komen omdat de zorgvrager zich op dat moment niet vertrouwd bij je voelt en zich misschien zelfs bedreigd voelt.
  

Gebaren

• Gebaren kunnen een boodschap ondersteunen. Als een zorgvrager felle gebaren maakt bij zijn verbale boodschap dan zit daar vaak een bepaalde emotie achter.
  
• Maar sommige zorgvragers kunnen zich lichamelijk ook helemaal afsluiten en een zeer gesloten houding hebben waarbij ze stilzitten en voor zich uit kijken. Ook dat zegt iets over hoe de zorgvrager zich op dat moment voelt.
  

Gezichtsuitdrukkingen

• Een gezichtsuitdrukking kan ook een boodschap ondersteunen of juist tegenspreken. Let goed op het gezicht van de zorgvrager tijdens een gesprek.
  
• Wordt hij rood, glimlacht hij, zweet hij? Dit kunnen allerlei onderliggende non-verbale signalen zijn.
  

Stemklank

• De manier waarop iemand iets zegt, is ook een belangrijke aanwijzing voor de daadwerkelijke inhoud van de boodschap.

Zegt een zorgvrager iets zacht en onzeker of juist stevig en hard?

Algemeen voorkomen

Je staat er misschien niet direct bij stil, maar ook hoe iemand eruitziet kan je heel veel informatie geven.

 

• Als een zorgvrager jou vertelt dat het uitstekend met hem gaat maar jij ziet zijn lijkbleke huid, de wallen onder zijn ogen en zijn verwaarloosde kleding dan heb je waarschijnlijk je twijfels.
  
• Mensen kunnen zich ook op een bepaalde manier kleden om te laten zien dat ze bij een bepaalde groep horen of een bepaalde mening hebben. Ook dat is een non-verbale boodschap waarmee je rekening moet houden in je gesprek.
  

Referentiekaders voor communicatie

De manier waarop je de wereld bekijkt, heet referentiekader. Je ziet de wereld niet zoals hij echt is, maar zoals jij denkt dat de wereld is. 

Jouw waarneming wordt gekleurd door allerlei zaken zoals;

  

• Opvoeding
  
• Normen en waarden
  
• Ervaring
  
• Stemming en gevoelens
  
• Land waar jij woont
  
• Vrouw of man
  
• Geloof
  

Geen effectieve communicatie zonder referentiekader

Oefening:  

Docent leest een kort verhaal voor.

Studenten beantwoorden daarna enkele vragen.

Na de opdracht:

- Wat zegt dit over jou?

zie itslearning opdracht: 

ME1 week 2 Oefening verhaal zonder referentiekader (alleen zichtbaar voor docent).  

Opstarten oefenopdracht: VP-B-K1-W5-V1

Werk onderstaande begrippen in tweetallen uit

duur: 30 minuten

klassikaal nabespreken 

Opstarten oefenopdracht 1 van module E1: zie ook digibib

https://digibib.consortiumbo.nl/uitgave/6747688/a523f2b5-cdfd-4820-a335-3eedb1d63054/ 

Aan de slag in Thieme

• Lees: ThiemeMeulenhoff – Communicatie en begeleiden – COM1. Communicatie in de zorg – 1. Basiscommunicatietechnieken.

• Maak de verwerkingsopdrachten in ThiemeMeulenhoff die horen bij de theorie van dit hoofdstuk. 

Schrijf 3 dingen op die je geleerd hebt deze les.

Literatuur

ThiemeMeulenhoff – Communicatie en begeleiden – Module 1 Communicatie in de zorg:

1. Basiscommunicatietechnieken