3.4 Stambomen en X-chromosomale kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Genetica

Klassieke genetica les 1

• §3.4 X-chromosomale kruisingen
• Heel erg veel oefenen!

Huiswerk

• Opdracht 26 en 32 van §3.3 + 37, 40 en 41 van §4.4
  
• Genetica sommen op ELO monohybride 1 t/m 18

§3.4 X-chromosomale kruisingen

Je kunt een kruisingsschema opstellen voor X-chromosomale overerving en de frequentie van bepaalde genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden uit een kruisingsschema, of uit stambomen over X-chromosomale overerving. 

Meerdere kansen

Twee bruinogige ouders krijgen een kind met blauwe ogen.

• Welk alles is dominant, dat voor blauwe of dat voor bruine ogen? 
  
• Hoe groot is de kans dat zowel een eerste als een tweede kind blauwe ogen heeft?

Oefenen stamboom

Welke eigenschap is dominant?

Wat is het genotype van:

4?

5?

7?

X-chromosomale overerving

Allelen op het X-chromosoom erven anders over omdat een man maar één 

X-chromosoom heeft. 

Notatie: XA en Xa

Omdat een man XY heeft spreek je nooit van hetero- of homozygoot. 

Onthouden!

Een jongen erft altijd het X chromosoom van moeder én bij hem geldt fenotype = genotype

Een meisje erft altijd het X chromosoom van vader. Heeft de vader het dominante fenotype dan alle dochters ook.

Stamboom

In een stamboom let je goed op de legenda.

           

            Man

            Vrouw

Even oefenen!

Stel zwart is dominant. Kan hier dan sprake zijn van een X-chromosomaal overervende eigenschap?

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

1. Als twee ouders hetzelfde fenotype hebben en een kind met een ander fenotype, is de eigenschap van de ouders dominant en die van het kind recessief!

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

2. Een eigenschap kan nooit X-chromosomaal zijn als een moeder met de recessieve eigenschap een zoon krijgt met de dominante eigenschap!

Even oefenen!

Aanvulling: 

Een eigenschap kan nooit X-chromosomaal zijn als een vader met de dominante eigenschap een dochter krijgt met de recessieve eigenschap!

Oefenen X-chromosomaal

Hieronder staat een stamboom. De personen die met grijs aangegeven zijn, hebben een ziekte. De rode personen zijn gezond. De ziekte wordt veroorzaakt door een gen dat X-chromosomaal is. Vrouw 7 is in verwachting van kind 11. De baby blijkt een meisje te zijn. Hoe groot is de kans dat meisje 11 de ziekte heeft?

 

§3.4 X-chromosomale kruisingen

Je kunt een kruisingsschema opstellen voor X-chromosomale overerving en de frequentie van bepaalde genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden uit een kruisingsschema, of uit stambomen over X-chromosomale overerving. 

Genetica

Klassieke genetica les 1

• §3.4 X-chromosomale kruisingen
• Heel erg veel oefenen!

Huiswerk

• Opdracht 26 en 32 van §3.3 + 37, 40 en 41 van §4.4
  
• Genetica sommen op ELO monohybride 1 t/m 18