6.4: Strijd om de macht DEEL 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat was een belangrijke reden dat Lodewijk XI de steden ging steunen tegen de adel?

1. Om de rijkdom van de adel te beschermen
2. Om zijn eigen macht te vergroten
3. Om de vrede te bewaren
4. Om de steden te straffen

Wat betekent centralisatiepolitiek?

1. Het verdelen van macht over verschillende bestuurslagen.
2. Het afschaffen van de centrale overheid.
3. Het streven naar meer regionale autonomie.
4. Het streven naar een sterke centrale overheid.

6.4: Strijd om de macht

Geleend land dreigde bezit te worden van leenmannen van adel, waardoor de keizer liever bisschoppen als leenman had. Zij konden namelijk geen wettige kinderen krijgen. Hierdoor kregen zij meer macht. Doordat de keizer de investituurstrijd verloor, had hij geen invloed meer op de benoeming van bisschoppen. Wanneer een stad stadsrechten kreeg, had het recht om zichzelf te besturen en een schout en schepenen aan te stellen.

Leerdoelen 6.4

6.4A: Je kunt verklaren waarom de Duitse keizer liever bisschoppen als leenman had dan leenmannen van adel.

6.4B: Je kunt verklaren wat de gevolgen van de investituurstrijd waren voor de positie en de macht van de keizer en de bisschoppen.

6.4C: Je kunt uitleggen welke rechten steden kregen wanneer zij van de keizer stadsrechten verkregen aan de hand van de schout en de schepenen. 

6.4D: Je kunt benoemen welke oorzaken ervoor zorgden dat de macht van de bisschoppen (van Utrecht) afnam ten koste van de invloed van geestelijken, edellieden en belangrijke burgers.

Liever een bisschop

• 'Geleend' land dreigt door erf opvolging eigendom van de leenman te worden
• Keizer leent liever gebied uit aan bisschop, die volgens het celibaat geen (wettige) kinderen kregen
• Keizer kon zelf opvolger kiezen!
• Bisschop kreeg wereldlijke macht
• Hertogen leenman van bisschop

LD: 6.4A

Machtsstrijd

• Bisschop moest regelmatig in zijn Sticht optreden tegen leenmannen die leen als familiebezit zagen
• Graven en hertogen proberen continu hun gebied uit te breiden ten koste van de Sticht

LD: 6.4A

Investituurstrijd

• Ontstaan ruzie tussen Duitse keizer en de Paus
• Keizer wil bisschoppen benoemen, hij heeft ze nodig voor het bestuur!
• Keizer verliest de investituurstrijd
• Hierdoor werden bisschoppen als leenheer minder interessant

LD: 6.4B

Gevolgen investituurstrijd

• Hertogen en graven gaan proberen verkiezingen te beïnvloeden om goedgezinde bisschop te krijgen
• Keizer wil macht bisschop en adel verkleinen, gaat hierdoor steden het stadsrecht geven

LD: 6.4B

Leg uit waarom de koning liever een bisschop als leenman had.

Beschrijf een reden waarom de paus graag zelf de bisschoppen wilde benoemen.

Aan de slag!

• Invullen leerdoelen
• Maken opdrachten
• Werkboek of laptop

Wat is de betekenis van het celibaat?

1. Het celibaat betekent dat iemand een monnik wordt.
2. Het celibaat betekent dat iemand ongehuwd blijft.
3. Het celibaat betekent dat iemand meerdere partners heeft.
4. Het celibaat betekent dat iemand altijd alleen woont.

Waarom streefde de keizer ernaar om zelf bisschoppen te benoemen?

1. Hij wilde zijn macht en invloed uitbreiden.
2. Hij wilde de bisschoppen beter opvoeden en trainen.
3. Hij wilde de kerkelijke benoemingsprocedure moderniseren.
4. Hij wilde de pauselijke goedkeuring vermijden.