Laatste levensfase

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Laatste levensfase

Palliatieve zorg

• zorg die gegeven wordt wanneer geen genezing meer mogelijk is
• nog weken, maanden, jaren te leven
• pallium = Latijnse woord voor mantel
  

Terminale en palliatieve zorg

Palliatieve zorg richt zich op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven.

Terminale zorg richt zich op een goede kwaliteit van sterven.

Je gaat in gesprek met 3 of 4 medestudenten over de dood en over zorg bieden in de laatste levensfase aan de hand van onderstaande stellingen en vragen. 

Hoe denk jij zelf na over ‘de dood’ en over mensen verzorgen waarvan je weet dat ze zullen overlijden? Een samenvatting van dit gesprek verwerk je in het verslag. 

Stelling 1

Ik vind het moeilijk om over de dood te praten.

Stelling 2

Ik ben bang om in mijn werk te maken te krijgen met de dood.

Vraag 1

Welke vragen heb jij over de dood?

Vraag 2

Heb je wel eens iemand zien sterven? Als je wilt, dan mag je vertellen hoe dit voor jou was.

Vraag 3

Wat vind jij belangrijk als het gaat over de zorg aan iemand in zijn laatste levensfase? Waarop wil jij als zorgverlener letten?

Vraag 4

Wat wil jij nog doen voordat je doodgaat? 

Verschijnselen in stervensfase

Stervensfase

• niet of nauwelijks meer eten/drinken
• ernstige vermoeidheid en verzwakking: bedlegerig
  
• snelle en zwakke pols
  
• urineproductie neemt af
• koud aanvoelen, cyanotische extremiteiten, lijkvlekken
• spitse neus
  
• ingevallen wangen
• 'gebroken' ogen
• bewustzijn neemt af
• Cheyne stokes ademhaling
• reutelende ademhaling
• desoriëntatie, terminale onrust
  
• verslapping van alle spieren

Bij patiënten met een chronische ziekte is de dagen voorafgaand aan de dood veelal sprake van een aanvankelijk geleidelijke, maar op enig moment snel toenemende achteruitgang van één of meer van de zes vitale orgaansystemen c.q. organen: het hart- en vaatstelsel, de longen, het maagdarmkanaal, de nieren, de lever en het centraal zenuwstelsel. Uiteindelijk ontstaat er een cascade van gebeurtenissen die leidt tot de dood, waarvan het anorexie-cachexie-syndroom er één is. Het anorexie-cachexie-syndroom ontstaat door metabole stoornissen, die het gevolg zijn van een door cytokinen gemedieerd progressief katabool proces (zie richtlijn Anorexie en gewichtsverlies). Ook de vermindering van de nier- en leverfunctie draagt bij aan de metabole stoornissen, o.a. door verminderde klaring van geneesmiddelen. Door achteruitgang van de hartfunctie daalt de bloeddruk en neemt de urineproductie af. Door cerebrale hypoxie en ischemie daalt het bewustzijn en nemen de reflexen af. Uiteindelijk vermindert de centrale prikkel tot ademen en ontstaat er vaak een hortende ademhaling, met steeds langer wordende pauzes tussen de ademteugen, de zgn. Cheyne-Stokes-ademhaling.

Aandachtspunten

• uitleg over symptomen en de behandeling daarvan
• afwezigheid honger en dorstgevoel
• gehoor lang intact
• naasten opvangen
• rekening houden met wensen en behoeften cliënt
• rituelen?
• bezoek en afscheid
  
• eerdere ervaringen met ziekte of overlijden

Persoonlijke basiszorg N3

Module 11 de laatste levensfase

Hoofdstuk 1 De dood in onze samenleving

Maak verwerkingsopdracht 3, 5ab en 5cd.