Les 1 Populatiedynamiek, Relaties, Accumulatie (nieuw)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

werkwijze

We behandelen (delen van) H 24, 25, 27

Jullie lezen de tekst

leggen verbanden met stof uit H23 en 26 en eventueel andere stof

Moeilijke concepten en processen leg ik uit voor wie dat nodig heeft.

opdracht

scan 24.1.1 én 2 (kopjes, figuurbijschriften, dikgedrukte begrippen)

1 Noteer: wat weet je hier al van? Definities, woordweb/conceptmap met gerelateerde begrippen

2 Wat zou je hier over willen (of moeten) weten?

welke begrippen horen er nog meer bij?

Kwik in vispopulaties

Kleine vissen in kwikverontreinigde wateren nemen methylkwik op uit hun voedsel en vertonen vaak geen merkbare symptomen. Roofvissen, zoals tonijn en zwaardvis, die zich voeden met deze kleinere vissen, vertonen vaak wél klachten die wijzen op kwikvergiftiging. Dit kunnen bijvoorbeeld zenuwstelselproblemen zijn, verstoringen in de voortplanting en zelfs sterfte. Ook mensen die veel roofvis consumeren, kunnen hierdoor gezondheidsproblemen ontwikkelen.

kun je dit verklaren?

Accumulatie

Persistente stof: wordt niet afgebroken

Accumulatie: ophoping van persistente stoffen bij elke stap in de voedselketen.

Accumulatie

DDT in roofvogels

Insecten nemen kleine hoeveelheden DDT op uit hun omgeving en blijven meestal symptoomvrij. Kleinere vogels, zoals mussen en zwaluwen, die deze insecten eten, ervaren vaak slechts milde effecten. Roofvogels zoals de slechtvalk en zeearend, die zich voeden met deze kleinere vogels, krijgen echter symptomen zoals voortplantingsproblemen door dunne eischalen die gemakkelijk breken, wat kan leiden tot een afname van hun populaties.

Verklaar dit (in je schrift)

Alternatieven voor bestrijdingsmiddelen

doel

Je kunt de voor- en nadelen van verschillende landbouwsystemen tegen elkaar afwegen

monocultuur

strokenteelt

voor- en nadelen

Maak een tabel waarin je de voor- en nadelen van monocultuur en strokenteelt vergelijkt. In tweetallen

-efficiëntie

-kosten

-weerbaarheid tegen plagen

-risico van mislukte oogsten

-biodiversiteit

Leerdoel

Je kunt beargumenteren wat het nut is van gezonde ecosystemen voor de mens.

Maak een lijst met zoveel mogelijk 'diensten' die door gezonde landbouw/natuurlijke ecosystemen geleverd kunnen worden

Ecosysteemdiensten

economische waarde van bijen (VS) 

herhaling V4

herbivoor,  carnivoor, omnivoor 

abiotische/biotische factoren

plaag: J-curve, concurrentie, natuurlijke vijanden, predator-prooicyclus

fasen na introductie

1. Exponentiele groei (J-curve)
2. Stabilisatie (S-curve)
3. biologisch evenwicht

Exponentiele groei

Geen beperkende factoren

Vaak verrassend

Geeft J-curve

bv:

Epidemie (ebola, corona, SARS)

Invasieve exoten, plagen

Stabilisatie

Beperkende factoren gaan een rol spelen (Welke?)

Groei stopt als draagkracht is bereikt

Beperkende factoren

• Broedplekken verwijderen
• Inzet natuurlijke vijanden
• Voedel afschermen (gaas)
• Gif
  

Soorten relaties

intraspeciefieke relaties

     - concurrentie, ziekteverspreiding

     + voortplanting, veiligheid

interspecifieke relaties

      - concurrentie

      -/+ voedselrelaties

      -/+ symbiotische relaties

Voedselketen

Concurrentie

als twee (groepen) individuen dezelfde beperkende hulpbronnen gebruiken.

Wanneer de niches overlappen

gevolgen competitie

Symbiose

• Mutualisme +/+
• Commensalisme +/0
• Parasitisme +/-

wat heb je geleerd over wat je wilde weten? Misschien nog meer?

24.1.3 t/m 24.1.5

Doe nu hetzelfde in je schrift:

1. Scannen 
2. wat weet ik all + wat zou ik willen weten?
3. Aandachtig lezen/vragen stellen
4. Wat heb ik geleerd

Bestrijdingsmiddelen

persisent / afbreekbaar ?

specifiek / generiek ?

resistentie?

Beschrijf hoe volgens de evolutietheorie een plaagdierpopulatie resistent kan worden tegen toenemende concentraties pesticiden.

Huiswerk

Maak vragen bij 24.1

ED < 6,5 oefen én toetsvragen

hoger? In ieder geval toetsvragen

volgende les: 24.2, 24,6, 24.7.4