1.2 Politieke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Politieke stromingen

Staatsinrichting van Nederland

Censuskiesrecht was het kiesrecht wat de liberalen graag wilden. Wat is 'censuskiesrecht'?

1. Alleen rijke mannen en vrouwen hadden kiesrecht
2. Alleen de koning bepaalde wie mocht stemmen
3. Alleen de adel en kooplieden mochten stemmen
4. Alleen een groep rijke mannen had kiesrecht

Caoutchouc-artikel

Kiesrecht uitbreiding op basis van geschiktheid (1887)

Kiesrecht werd steeds verder uitgebreid

Uitrekken zoals rubber

Verzuiling

Tekst

socialisme

katholieken

liberalen

protestantse

Tekst

socialisme

katholieken

liberalen

protestantse

Tekst

socialisme

katholieken

liberalen

protestantse

Tekst

socialisme

katholieken

liberalen

protestantse

Gelijkheid

Socialisten

Protestanten

Katholieken

Liberalen

Het districtenstelsel is?

1. de stemmen worden geteld en zetels verdeeld
2. de stemmen per provincie worden geteld en verdeeld
3. de stemmen van de confessionelen en liberalen worden geteld

Verstedelijking:

• Veel arme mensen trokken naar de fabriek voor werk
• Gevolg: ontstaan steden. Dit noem je verstedelijking

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

De verslechtering van leef- en werkomstandigheden werd de sociale kwestie genoemd:

• Lage lonen
• Massale werkloosheid
• Vrouwen- en kinderarbeid
• Slechte woonomstandigheden
• Slechte werkomstandigheden

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Er waren nog weinig wetten om arme arbeiders te helpen. Dit soort wetten noem je sociale wetten.

De enige wet die er was:

• armenwet. (particulieren en armen moesten het oplossen)

Eerste sociale wet: Kinderwetje van Van Houten (1874)

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Verzuiling

Een belangrijk conflict tussen liberalen, socialisten en confessionelen ging over het onderwijs.

• In Nederland was Openbaar onderwijs en Bijzonder onderwijs (protestants of katholiek onderwijs).
• De overheid betaalde alleen het neutrale Openbaar onderwijs. Confessionelen vonden dat Bijzonder onderwijs ook betaald moest worden door de overheid. De liberalen waren hier tegen.
• Deze politieke ruzie wordt de schoolstrijd genoemd

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Aan de slag!

Memo §1.2

8 t/m 10 

Afsluiting

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

Je mocht in Nederland alleen stemmen als je rijk genoeg was. Dit noemen we het censuskiesrecht.
Vrouwen mochten sowieso niet stemmen.
De liberalen hadden de macht in het parlement. De socialisten wilden dit anders.
Zij wilden algemeen kiesrecht. 

De opkomst van de industriële revolutie zorgde voor veranderingen in de maatschappij: verstedelijking en de sociale kwestie. Voorbeelden zijn lage lonen, massale werkloosheid, kinderarbeid en slechte woon- en werkomstandigheden. Er waren nog maar weinig sociale wetten die de armen konden helpen.

Een belangrijk conflict tussen liberalen, socialisten en confessionelen was de schoolstrijd. 

De burgers willen in de tweede helft van de 19e eeuw meer gelijke rechten. Dit noem je emancipatie. Om dit voor elkaar te krijgen gaan burgers samenwerken. Hierdoor raakt de samenleving verdeeld in groepen: de verzuiling.

Afsluiting