Observeren

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 2,3

Observeren

Invulling les

• Gezamenlijke workshop
• Poll --> jullie input
• Verdieping/ aan de slag
• Afsluiting: 15:40 uur 

Waarom observeren?

Wat is het verschil tussen objectief en subjectief observeren?

Voorbeeld

Objectief: M. beweegt op de stoel en kijkt uit het raam. M. kijkt naar de andere kinderen. ​

Subjectief: M. gaat tegen de regels in en blijft niet netjes op de stoel zitten.

Observatiefouten

Onvolledig waarnemen: Je kunt niet alles tegelijk waarnemen en ook nog opschrijven

Verschillend waarnemen: Twee mensen zien dezelfde situatie, maar leggen het achteraf toch anders uit​

Onjuist waarnemen: Je ziet het verkeerd​

Je eigen waarden en normen sturen je gedachten (”dit is niet netjes”)​

Selectief waarnemen: Je kiest wat je ziet, waar je je aandacht op focust

Mee doen of niet tijdens observeren?

Participeren

Je kunt als observator ook zelf mee doen in de situatie. Bijvoorbeeld als je wilt weten op welke manier een leerlingen een rekensom oplost. Dan ga je bij de leerling zitten en kom je er al vragend achter welke manier van oplossen de leerling kiest.

 

Niet participerend

Wanneer je niet deelneemt aan de observatie maar alleen toekijkt als buitenstaander ben je niet- participerend. Je kunt je dan helemaal focussen op de observatie. En je hebt geen invloed op de persoon die je observeert.

Verschil kwalitatief/ kwantitatief observeren

Kwalitatief observeren

Bij een kwalitatieve observatie schrijf je al het gedrag van het kind tijdens de observaties op. Je wilt vooral weten hoe de dingen verlopen. Je wilt bijvoorbeeld weten waardoor een kind onrustig is tijdens de taallessen. Al het gedrag in die situatie schrijf je dan heel nauwkeurig op.

 

Intervalobservatie

Soms heb je het idee wat de reden is van bepaald gedrag van een kind, maar je weet het nog niet helemaal zeker. Je kunt dan meer duidelijkheid krijgen door een aantal keren kort het gedrag van het kind te observeren op verschillende momenten.

Bij een intervalobservatie observeer je bijvoorbeeld eerst drie minuten. Dan doe je vijftien minuten iets anders en dan observeer je weer drie minuten. Dit kun je eventueel meer keren herhalen. Zo krijg je een uitgebreide beschrijving van het gedrag van een kind op verschillende momenten. Een intervalobservatie kost veel schrijfwerk maar levert ook veel informatie op.

 

Logboek

Als gedrag steeds in een specifieke situatie voorkomt, kan dat worden bijgehouden in een logboek. Een logboek is een verslag dat je als een soort dagboek bijhoudt.

Kwantitatief observeren

Wanneer je weet welk gedrag voorkomt in een situatie, kun je de observatie verfijnen met een kwantitatieve observatie. Je kijkt dan hoe vaak het gedrag voorkomt. Bij een kwantitatieve observatie ga je tellen hoe vaak dit gedrag voorkomt.  Je kunt bijvoorbeeld tellen hoe vaak een kind naar de mond van de meester kijkt tijdens het uitleggen. 

Tijdsteekproefobservatie

Als je gedurende een bepaalde tijdsperiode op vaste momenten wilt weten wat een kind doet, dan kun je een tijdssteekproefobservatie uitvoeren. Je noteert in een vast tijdsinterval welk gedrag je op dat moment ziet. Per keer omcirkel je welk soort gedrag je ziet.

Checklist

Als je veel details van gedrag wilt observeren, dan gebruik je een checklist. Omdat je precies moet weten welk gedrag je wilt zien, maak je van te voren een lijst waarop je heel precies het gedrag noteert dat je denkt te kunnen gaan zien. Denk bijvoorbeeld aan een lijst over concentratieproblemen. ( wiebelen op de stoel, spelen met de pen, naar buiten kijken, naar de juf kijken, naar het werk kijken enz). Je kruist aan welke gedrag je bij het kind ziet tijdens de observatie. Er zijn ook veel bestaande checklists die je kunt gebruiken. Bijvoorbeeld een checklist voor autisme of een checklist hierna over faalangst.

Categorieën methode

Je kunt ook los gedrag dat op elkaar lijkt, samenvoegen in categorieën. Je doet de observatie dan ook in categorieën. Bijvoorbeeld gedrag als praten door de klas, roepen naar een andere leerling en roepen naar de juf wordt samengevoegd in een categorie ‘negatief verbaal gedrag’. Je maakt een lijstje met verschillende categorieën en je neemt het voor je . Tijdens de observatie zet je steeds een streepje bij het gedrag dat je ziet elke keer als het gebeurt. 

Onderwerpen
werkplaats

Verdieping

Casus uitwerken