Spelling H3: Koppelteken en weglatingsstreepje

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Leerdoelen H4 Spelling

- Ik weet wanneer ik een weglatingsstreepje moet gebruiken

- Ik weet wanneer ik een koppelteken moet gebruiken

Wat valt je op aan volgende zinnen?

• Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.
• Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Weglatingsstreepje

• Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.
• Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 
  

De onderstreepte woorden zijn samengestelde woorden. 

Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. 

Dan krijg je:

• Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten
• Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: blauwe sokken en rode sokken: blauwe en rode sokken. 

Nog eens:
landbouw en tuinbouw

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Kijk eens naar de volgende woorden. Wat valt je op?

radioomroep

autoongeluk

70jarige

%teken

NoordNederland

haatliefdeverhouding

Hoofdregel samenstellingen:

Schrijf samengestelde woorden zo veel mogelijk aan elkaar:

papier + container = papiercontainer

gala + jurk  = galajurk

Tenzij er onduidelijkheid ontstaat bij uitspraak:

gala + avond = galaavond --> gala-avond

Koppeltekens gebruiken we:

- in samenkoppelingen, die anders onoverzichtelijk worden

Jip-en-Janneketaal, half-om-halfgehakt  (laatste samenstelling aan elkaar!)

- om leesfouten te vermijden bij klinkers
zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen (maar wel: politieagent)

- bij letters, cijfers en andere tekens, afkortingen en St. of Sint:

$-teken, vmbo-leerling, 70-jarige, tbs-kliniek

- in aardrijkskundige namen met een extra toevoeging
Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland

Koppeltekens gebruiken we:

- bij een functie, rang of titel
assistent-bedrijfsleider, minister-president

- in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling, niet-, non, oud- : non-actief, oud-werknemer

- als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft:
anti-Amerikaans, pro-Amerikaans

- in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden (het ene woord is niet belangrijker dan het andere): hotel-restaurant, zwart-wit, cultureel-maatschappelijk, hink-stap-sprong

Oefenen:

Spelling H4

Maak opdracht 6, 7, 8, 11 blz. 137/138

(De theorie koppelteken/weglatingsstreepje vind je bij 'De brug' blz.279)

Even testen

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Noteer het weglatingsteken:

Op die manier kun je exact bepalen welke deelnemer met een wiellengte of neuslengte voorsprong heeft gewonnen.

Noteer het weglatingsteken:

Moderne digitale opnametechnologie en afdruktechnologie maakt dat overbodig.