3V H3.1 en H3.2

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3.1 Macro- en microniveau

en H3.2 Periodiek systeem

Leerdoelen

• Uitleggen wat wordt verstaan onder microniveau en macroniveau bij scheikunde.
  
• Uitleggen wat het deeltjesmodel is.
  
• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen uit het periodiek systeem kennen
  
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen herkennen en omschrijven

Modellen

Schematische weergave van de werkelijkheid

https://phet.colorado.edu/sims/html/balancing-chemical-equations/latest/balancing-chemical-equations_nl.html

Eigenschappen verklaren

In de scheikunde proberen we eigenschappen van stoffen te verklaren aan de hand van het deeltjesmodel. 

Hierbij zijn de eigenschappen waarneembaar: macroniveau

Het deeltjesmodel is een voorstelling van iets wat we niet kunnen zien/waarnemen: microniveau

Macro en micro

Macroniveau: waarneembaar en meetbare eigenschappen, bijv. kleur, hardheid, geleidbaarheid, smelt- en kookpunt.

Microniveau: beschrijving op deeltjesniveau (moleculen, atomen)

Deeltjesmodel

1. Elke stof bestaat uit moleculen 
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen 
3. Moleculen bewegen altijd! Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller ze bewegen  

Molecuulrooster

Nette stapeling moleculen

Alleen bij vaste stof

Moleculen zijn geordend in een rooster

Bij overgang naar vloeistof wordt 
rooster verbroken

Macro-niveau

Micro-niveau

3.2 Periodiek systeem

Het periodiek systeem

De 118 elementen staan op volgorde van atoomnummer.

In verticale groepen 

elementen met vergelijkbare eigenschappen.

Horizontaal: perioden

Wat is het periodiek systeem?

Overzicht van de bouwstenen van onze wereld

Moleculen zijn uitgebouwd uit 2 of meer atomen

Een molecuul opgebouwd uit meerdere atoomsoorten is een verbinding

Een element is een stof dat maar uit één atoomsoort bestaat

Formulelijst

• elementen
• moleculen

Elementgroepen

In een groep zitten elementen met vergelijkbare eigenschappen

Belangrijke groepen in het periodiek systeem:

• Alkalimetalen 
•  Halogenen 
•  Edelgassen 

Elementgroepen

• Alkalimetalen - groep 1

       - Reageren snel met zuurstof/lucht     

       - Reageren heftig met water 

•  Halogenen - groep 17

        - Reageren snel en heftig met andere elementen 

•  Edelgassen - groep 18

        - Reageren niet of moeizaam met andere elementen 

Het periodiek systeem

Metalen

Niet-metalen 

Metalloïden

Kenmerken niet-metalen

17 atoomsoorten

      -  Bijvoorbeeld: Koolstof, Fluor en Argon

Geen duidelijke overeenkomstige eigenschappen

Kenmerken metalen

101 Atoomsoorten

        - Bijvoorbeeld: IJzer, Magnesium, Kwik

Gemeenschappelijke stofeigenschappen

Kenmerken metalen

Gemeenschappelijke stofeigenschappen

• Glimmend oppervlak
• Geleiden warmte en elektrische stroom
• Kunnen vervormd worden als ze heet zijn.
• Kunnen in gesmolten toestand worden gemengd met andere metalen.

Legeringen

Een legering is een afgekoeld mengsel van samengesmolten metalen

Een legering heeft andere stofeigenschappen dan de afzonderlijke metalen

Edelheid van metalen

Indeling op basis van reactiviteit met zuurstof en/of water

edelmetalen - Au, Ag, Pt 

halfedelmetalen - Cu, Hg 

onedele metalen - Fe, Pb, Sn 

zeer onedele metalen -Li, Na, Ca, Mg
                                (groep 1 en 2 van PS) 

Leren voor de elementen

SO Formulelijst

- Quiz moleculen

- Elementen flashcards