rechtsstaat 2: de grondbeginselen

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2 - De grondbeginselen

wat gaan we doen?

uitleg scheiding van de 3 machten

uitleg klassieke en sociale grondrechten

uitleg legaliteitsbeginsel

dilemma's 

Montesqieu

• Franse filosoof (1689 - 1755)
• 'De ervaring leert dat iedereen die de macht heeft, geneigd is daar misbruik van te maken'

Verdeling van de macht

waarom?

• Maakt absolutisme en dictatuur onmogelijk
• Voorkomt onrechtvaardigheid
• Checks and balances: Verschillende machten
  controleren elkaar en ‘houden elkaar scherp’. 

Wetgevende macht

• TAAK: Maakt wetten
  
• Regering of parlement maakt wetsvoorstel.
  
• Parlement beslist of een wetsvoorstel wordt aangenomen door te stemmen.
  
• Parlement controleert of de uitvoerende macht zijn werk goed doet.
  

Uitvoerende macht

• TAAK: Voert wetten uit
  
• Regering zorgt dat aangenomen wetten worden uitgevoerd.
  
• Is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van een land.
  
• Geeft leiding aan ambtenaren, militairen en politie

Rechtelijke macht

• TAAK: Rechtspraak, is onafhankelijk
  
• Beoordeelt of de uitvoerende macht zich aan de wet houdt.
  
• Beoordeelt of mensen straf moeten krijgen.
  
• Geeft een oordeel als burgers, bedrijven en overheid een conflict hebben.
  

Klassieke grondrechten

• 18 klassieke grondrechten
• vrijheid & gelijkheid > belangrijkste waarden
• staan in willekeurige volgorde
• deze MOET de overheid garanderen

Sociale grondrechten

De staat moet actief zorgen dat inwoners vrij, gelijk en gelukkig zijn. Om hier voor te zorgen zijn er sociale grondrechten. 

Bijv. recht op onderwijs en gezondheidszorg

Orden onderstaande grondrechten.

Klassieke grondrechten

sociale grondrechten

Vrijheid van meningsuiting

Recht op werk

recht op gelijke behandeling

recht op veilig bestaan

recht op gezondheidszorg

godsdienstvrijheid

Legaliteitsbeginsel

de overheid mag alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van burgers, als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd en voor iedere burger gelden!

- strafbaarheid: is wat je doet wel strafbaar?

- strafmaat: bij ieder feit, hoort een maximale straf
- ne bis in idem regel: na uitspraak, kan je niet voor zelfde delict worden berecht