Les 1 §3: gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Les 1 §3

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Welke zin is geen correct Nederlands?

1. Lianne bemoeit zich altijd met de ruzies van anderen.
2. Lianne bemoeit haar zus altijd met de ruzies van anderen.
3. Kleedt meneer Haaksma zich extra netjes aan op zondagmorgen?
4. Kleedt meneer Haaksma zijn kinderen extra netjes aan op zondagmorgen?

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Je kan/weet

het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp vinden in zinnen met wederkerende werkwoorden.

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

1: Ik schaam me.

2: Hij ergert zich.

3: Zij wast zich.

4: Je bezeert je.

5: Ik bemoei me met jouw zaken.

6: Zij vragen zich af wat jij hier doet.

7: Wij spannen ons erg in.

8: Zij vergist zich nooit.

9: Hij heeft zich gestoten.

10: Ik heb me verbrand.

Wat valt op?

Grammatica zinsdelen

Er zijn twee soorten wederkerende werkwoorden.

Verplicht wederkerend werkwoord

Hoort bij een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons)

Het wederkerend vnw hoort hier bij het WG: vergiste zich, realiseer me, bemoeit zich  

Gaat om iets wat je alleen zélf kunt doen.

Toevallig wederkerend werkwoord

Hoort niet altijd bij een wederkerend vnw, het is iets wat je ook voor een ander kunt doen. 

Het wederkerend vnw hoort hier bij het LV: heb jij je vermaakt?

Verplicht wederkerend werkwoord

Ik vergis me wel eens.

Je kunt een ander niet vergissen, alleen jezelf. Daarom noem je dit een verplicht wederkerend werkwoord. 

Bij het werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (me).

Dit hoort bij het wg: vergis me

Toevallig wederkerend werkwoord

Heb jij je gisteravond vermaakt op Leanders feestje?

Je kunt jezelf vermaken, maar ook een ander.
Daarom noem je dit een toevallig wederkerend werkwoord. 

Bij het werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (je).

Dit hoort bij het LV: je 
(WG = heb vermaakt)

Toevallig wederkerend werkwoord

Bij toevallig wederkerend werkwoorden 

hoort niet altijd een voornaamwoord.

Voor een wederkerend voornaamwoord kun je
een ander persoon invullen of 'zelf' eraan vastplakken:
Heb jij je(zelf) vermaakt. Zij hebben zich(zelf) misdragen.

Het wederkerend werkwoord, hoort bij het lv: je / zich

Hij verdedigt zich met zijn vuisten!
Wat is het WG?

TIP!

Bij verplichte wederkerende werkwoorden hoort het wederkerend voornaamwoord bij het WG

Bij toevallig wederkerende werkwoorden niet.

1. verdedigt
2. verdedigt zich

Hij verdedigt zichzelf met zijn vuisten.

WG = verdedigt

LV = zich

Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?
Wat is het WG?

1. gedroeg
2. gedroeg je

Juist of onjuist:
een wederkerend werkwoord hoort niet bij het werkwoordelijk gezegde

1. juist
2. onjuist

Verplicht wederkerend of toevallig wederkerend werkwoord?

Ruud vermaakt zich met Rocket League.

1. verplicht wederkerend werkwoord
2. toevallig wederkerend werkwoord

Zit er in deze zin een verplicht of toevallig wederkerend werkwoord?
De secretaresse herinnert haar chef aan zijn afspraak.

1. verplicht
2. toevallig

Ik schaamde me voor de opmerkingen die mijn ouders maakten.

Wat voor wederkerend werkwoord is schamen?

1. toevallig wederkerend werkwoord
2. verplicht wederkerend werkwoord

Ik was mezelf met water uit een bergbeekje.

Wat voor wederkerend werkwoord is wassen?

1. toevallig wederkerend werkwoord
2. verplicht wederkerend werkwoord

Kortom...

1. Kijk of je een ander persoon of "zelf" toe kan voegen aan het wederkerend vnw.
2. Ja? Heb je te maken met een toevallig wederkerend werkwoord dan lv.
   
3. Nee? dan een verplicht wederkerend werkwoord dan wg

Benoem: pv, ow, wg/ng, lv, mv en bwb

Uw ergernis over mijn uitspraken had ik me tot nu toe niet gerealiseerd.

pv =

ow =

wg/ng =

lv = 

mv =

bwb=

pv = had

ow = ik

wg = had me gerealiseerd (verplicht)

lv = uw ergernis over mijn uitspraken

mv = X

bwb = tot nu toe, niet

Aan de slag 

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Bladzijde 210/211

Opdracht 2 t/m 5